F.
Köçərli adına
Respublika
Uşaq Kitabxanası
Sənət köhlənindən enməyən şair – Cabir Novruz
Cabir Novruzun 85 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi kitabxanaların
uşaq şöbələri, MKS-nin şəhər, qəsəbə, kənd kitabxana filialları üçün
hazırlanmış metodik vəsait
Bakı – 2018
2
Tərtibçilər: Aynurə Əliyeva
Şəhla Əliyeva
Redaktor: Könül Ağazadə
İxtisas redaktoru və Şəhla Qəmbərova
buraxılışa məsul: Əməkdar Mədəniyyət işçisi
Sənət köhlənindən enməyən şair – Cabir Novruz: Cabir
Novruzun 85 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi kitabxanaların
uşaq şöbələri, MKS-nin şəhər, qəsəbə, kənd kitabxana
filialları üçün hazırlanmış metodik vəsait / Azərbaycan
Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, F. Köçərli
ad.Respublika Uşaq Kitabxanası; tərt.ed. A. Əliyeva; ixt.red. və
burax.məsul Ş. Qəmbərova; red. K. Ağazadə. - Bakı: F. Köçərli
ad.Respublika Uşaq Kitabxanası, 2018. – 28 s.
©F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, 2018
3
Tərtibçidən
Poeziya ən çətin sənətlərdən biridir. Bəlkə də yeganəsidir.
Yalnız ona görə yox ki, o söz sənətidir. Onun xüsusi qanunları
vardır, insandan peşəkarlıq və bacarıqdan başqa bir də ilahi
vergi, istedad istəyir. Həm də ona görə ki, onu seçən, özünü ona
həsr edən şəxsdən bu sənətin məsuliyyətini, nəcib məqsəd və
ideallarını, fəlsəfəsini dərin və geniş dərk etməyi tələb edir.
Poeziya şairdən poeziyanı tale yolu, sənət və əqidə yolu kimi
etiraf edən insandan onun bütün varlığını, bütün həyatını tələb
edir, bütün qəlbini və idrakını istəyir, bütün mənəvi qüvvəsini
ancaq və ancaq ona həsr etməyi əsas şərt olaraq irəli sürür, şairin
qarşısına ali məqsəd olaraq qoyur. Əgər insanda bu keyfiyyətlər
yoxdursa, o, şair deyildir. Cabir Novruz tanrının ona verdiyi
ömür payını bütövlükdə yazıb-yaratmış, müasir poeziyada
çalışmış, fəaliyyət göstərmiş, mürəkkəb, narahat çağdaş milli
poetik prosesdə fasiləsiz iştirak etmiş, onun vəzifələrini həyata
keçirmək istiqamətində yaradıcılıq qüvvəsini əsirgəməmişdir.
Onun şeirləri hər kəsi məftun edir. Ümumiyyətlə, Cabir Novruz
haqqında cəsarətlə demək olar ki, o, Azərbaycanın ən böyük
vurğun şairlərindən biridir. Şair yaşasaydı onun 85 yaşını salon
dolusu pərəstişkarları ilə qeyd edəcəkdik. İndi bu ad gününü
təəssüflər olsun ki, onsuz qeyd edirik... Cabir Novruzun 85 illik
yubileyi münasibətilə bu vəsaiti işləməyi özümüzə borc bildik.
Vəsait iki hissədən ibarətdir. I hissə “Ömürdən bir gün də keçdi,
beləcə” adlanır və C.Novruzun həyatından bəhs edir. II hissədə
isə onun yaradıcılığından bəhs edən tədbirlərdən söhbət açılır.
Təqdim etdiyimiz bu vəsaitdən uşaqların intellektual
səviyyələrinin artmasında böyük rol oynayan kitabxanaçılar,
müəllimlər və s. istifadə edə bilərlər.
4
Həyat və yaradıcılığı
Tək yaşamaq istəmirəm özüm üçün,
Anam üçün, oğlum üçün, qızım üçün.
Qoyun məndən inciməsin əzizlərim,
Qəlblərinə toxunmasın bu sözlərim.
İstəmirəm bir onlara gərək olum,
İstəyirəm milyonlara gərək olum.
Gərək olum mən yada da, yaxına da,
Adamların qarasına, ağına da.
Lazım olum insanların bu gününə,
xoş vaxtına,
Xəstəsinə, sağlamına, bədbaxtına,
xoşbaxtına.
Azərbaycan
ədəbiyyatının
görkəmli
nümayəndəsi,
Azərbaycanın Xalq şairi, Azərbaycan Əməkdar incəsənət
xadimi Cabir Novruz 1933-cü il mart ayının 12-də Xızı
rayonunun Upa kəndində anadan olmuşdur. O, orta məktəbi
bitirdikdən
sonra
M.Ə.Sabir
adına
Bakı
Pedaqoji
Texnikumunda təhsil almış və 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət
Universitetinin jurnalistika fakültəsinə daxil olmuşdur. Bir il
sonra Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının tövsiyəsi ilə təhsilini
davam etdirmək üçün Moskvaya, Maksim Qorki adına
Ədəbiyyat İnstitutuna göndərilmiş və 1957-ci ildə oranı
bitirmişdir. 1958-ci ildə “Bakı” axşam qəzetinin ədəbiyyat
şöbəsində ədəbi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlayan Cabir
Novruz 1967-1970-ci illərdə “Azərbaycan” ədəbi-bədii
jurnalının, 1991-1993-cü illərdə isə “Ədəbiyyat və incəsənət”
qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində çalışmışdır. O,
1970-1997-ci illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə
Heyətinin katibi olmuşdur.
5
Cabir Novruzun poeziyası XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının
parlaq səhifələrindən birini təşkil edir. Onun əsərlərində Milli
irsimizin zəngin ənənələri müasir ədəbi cərəyanların tələbləri
ilə üzvi şəkildə birləşir. Ədəbiyyat aləminə gəldiyi ilk illərdən
şair yüksək bəşəri-mənəvi dəyərləri tərənnüm edən şeirləri ilə
oxucuların dərin məhəbbətini qazanmışdır. Onun qələmindən
çıxan lirik poeziya nümunələri və epik lövhəli əsərlər bədii
səviyyəsi, mövzu rəngarəngliyi ilə seçilir. Şairin yüksək
mənəviyyata səsləyən yaradıcılığı və vətəndaş ruhunun hakim
olduğu poeziyası öz dilinin bədii gözəlliyi və rəvanlığı ilə
səciyyələnir. Onun sözlərinə bəstələnmiş çoxsaylı mahnılar
musiqisevərlər tərəfindən həmişə böyük rəğbət və sevinclə
qarşılanmışdır. Həmin mahnılara aşağdakıları nümunə
göstərmək olar: “Məhəbbət”, “Bakının qızları”, “Mənim
duyğularım”, “Cavanlığım”, “Bulaq suyu, dağ havası”, “Dünya
düzələn deyil”, “Böyüməyə tələsmə”, “Bu nə cür məhəbbətdir”,
“Səsim səsinə öyrəşib”, “Ömür keçir”, “Məhəbbət ölməyəcək”,
“Gəlin gələndə”, “Sən oldun”, “Gecikmiş məhəbbət”,
“Tənhalıq”, “Təki sənin səsin gəlsin” və s.
Cabir Novruz yaradıcılığı vətənpərvərlik və mübarizlik
ruhunun aşılanmasına mühüm xidmətlər göstərmişdir. Vətənin
taleyi üçün narahatlıq hissinin xas olduğu Cabir Novruz
poeziyasının başlıca mövzuları azərbaycançılıq ideyaları ilə sıx
bağlı olmuşdur. Şairin əsərləri dünyanın müxtəlif xalqlarının
dillərinə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur. Onun bədii
tərcümələri sayəsində isə Azərbaycan oxucusu dünya
poeziyasının bir sıra qiymətli nümunələri ilə tanış olmaq imkanı
qazanmışdır.
Cabir Novruzun ictimai fəaliyyəti də zəngin olmuşdur.
O, həyatının bütün mərhələlərində Azərbaycanda gedən
ictimai-siyasi proseslərin həmişə fəal iştirakçısı olmuş,
xalqımızın həyatında baş verən təleyüklü hadisələrə düzgün
6
qiymət verməsində əsl vətəndaşlıq mövqeyi nümayiş
etdirmişdir.
Şairin ədəbi və ictimai fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdir.
O, “Əməkdar incəsənət xadimi”, “Xalq şairi” fəxri adlarına,
dövlət mükafatına, orden və medallara layiq görülmüşdür.
Cabir Novruz 1995-ci ildə Azərbaycan Milli Məclisinin
deputatı seçilmişdir.
Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, Əməkdar
incəsənət xadimi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi
təqaüdçüsü, Xalq şairi Cabir Mirzəbəy oğlu Novruzov (Cabir
Novruz) 2002-ci il dekabrın 12-də ömrünün 70-ci ilində vəfat
etmişdir.
Cabir Novruz poeziyaya, sənətə bütün varlığı, ruhu ilə,
məhəbbət və nifrəti ilə bağlıdır. O, kitablarına yazdığı ön sözdə
özünü poeziya vurğunu, poeziya dəlisi adlandırır. Cabir
Novruzun şeirlərinin pərəstişkarları, onu yaxından tanıyanlar,
yaradıcılıq yolunu müntəzəm izləyənlər çox gözəl bilirlər ki,
bu belədir; özü haqqında belə söylərkən şair qətiyyən
qeyri-təvazökarlıq etməmişdir. Təsadüfi deyil ki, qırx illik
poetik fəaliyyəti ərzində o, ancaq şair olaraq, özü də əsasən lirik
şair olaraq qalmışdır. Ədəbi yaradıcılığın başqa formalarına və
janrlarına müraciət etməmişdir. O yalnız şeir yazır, yalnız
sehrli, ilahi poeziya pərisinə xidmət edir. Bu, pisdirmi,
yaradıcılıq məhdudiyyətidirmi? Məncə yox, bu sözün geniş
mənasında özünə poeziyaya sədaqətin yüksək və eyni zamanda
ən adi təzahürlərindəndir. Bununla əlaqədar olaraq, mən başqa
bir həqiqəti də xatırlamaq istəyirəm. O da budur ki, şair əgər
doğurdanda şairdisə, adi nəzm ustası deyilsə, başqa sözlə, şair
istedad və fikir sahibidirsə, onun böyük sənətə, böyük
poeziyaya yolu həmişə fərdi və təkrarsızdır. C.Novruz da belə
şairdir, müasir poeziyamızın belə görkəmli nümayəndələrindən
biridir. Baxmayaraq ki, o, çox istedadlı, böyük yaradıcılıq
7
imkanlarına malik şairlərlə bir vaxtda, bir tarixi şəraitdə
yazmağa və çap olunmağa başlamışdır. Onun poeziya yolu,
yaradıcılıq taleyi və xüsusiyyətləri demək olar ki, heç kimə
bənzəmir. C.Novruz poetik fərdiyyəti tapmaq və güclü olmaqla
bərabər, həm də mənsub olduğu, içərisində təşəkkül tapdığı
yaradıcılıq mühitinin, yaradıcılıq prosesinin bir çox əsas,
mahiyyətli xüsusiyyətlərini meyillərini də özündə ehtiva edir.
Cabir şeir üslubu onun özünəməxsus quruluşu, xarakteri vardır,
bənzərsiz təhkiyə, lirik özünüifadə tərzi və səciyyəsi vardır. Bu
belə də olmalıdır. Çünki Cabir Novruz poeziyada həmişə, hətta
öz imkanlarından bir qədər aşağı şeirlərində də özünə
sədaqətlidir, kimsə yox, məhz özüdür. C. Novruz böyük və
coşqun yaradıcılıq həvəsi və ilhamı ilə, öz əsərləri və bu
əsərlərin ifadə etdiyi tamam yeni məzmunlu, yeni keyfiyyətli,
yeni tərzli, əhvali-ruhiyyə və meyili ilə həmişə diqqət
mərkəzində olubdur.
İstedadlı şairimiz Cabir Novruzun anadan olmasının 85 illik
yubileyi ilə əlaqədar olaraq, bir sıra tədbirlər: kitab müzakirəsi,
oxucu konfransı, rəsm və şeir müsabiqəsi, ədəbi-bədii gecə
keçirilə bilər. Şairi sevdirmək, yaradıcılığını gənc nəslə və
şagirdlərə tanıtmaq məqsədilə kitabxanada ilk növbədə
müxtəlif başlıqlar altında kitab sərgisi təşkil olunmalıdır.
“Şeirlərindən boylanan şair”, “Sənət köhlənindən enməyən
şair”, “Hələ külçə idim, şeir külçəsi, Misramın dan yeri
sökülməmişdi”, “Poeziya vurğunu, poeziya dəlisi”, “Elin,
xalqın şairi – Cabir Novruz”, “Üzü dan üzünə bənzəyən şair”,
“Unudulmayan Cabir Novruz”, “Həqiqət, təbiilik və
səmimiyyət şairi”, “İnsana himn yazan şair”, “Poeziyamızın
Cabir Novruz yüksəkliyi”, “Təpədən dırnağacan poeziya adamı
Cabir Novruz”, “Xalq ruhunda köklənən şair”, “Düşündürən
poeziya sahibi Cabir Novruz”, “Şəxsiyyət ömrünün anları”,
“Səsim ünvan axtarır”, “Şeirləri mahnıya çevrilən şair” və s.
9
Görkəmli şəxslərin Cabir Novruz haqqında söylədikləri
fikirlər:
Cabir Novruzun yüksək bədii həqiqəti onun şəffaf, təmiz,
daxili səmimiyyətindən irəli gəlir.
Ağamusa Axundov,
professor
Cabir Novruz təkcə bir sənətkar, bir şair kimi yadda qalmır.
O həm də yüksək insani xüsusiyyətlərə malik olan, mənəvi
saflığı ilə seçilən sadə, səmimi bir şəxs kimi, bütün varlığı ilə
vətəninə, xalqın, el-obasına bağlı bir vətəndaş kimi yadda qalır.
Yusif Seyidov,
professor
Cabir Novruzun sözlərinə yazılmış “Vətən əbədi qoruqdur”
mahnısı vətənpərvərlik mövzusunda yaradılmış ən mükəmməl
əsərlərdən biridir. Bu mahnı xalqımızı istiqlal mübarizəsinə
ruhlandıran bir himndir.
Yusif Həsənbəy,
Əməkdar incəsənət xadimi
Cabir Novruz yaradıcılığının məğzini, əsas qayəsini, bu cür
ifadə etmək olar: səmimiyyət və cəsarət.
Aslan Kəmərli,
şair
10
Yubileylə bağlı keçirilən tədbirlər
Nəğməkar şairin yubileyi ilə əlaqədar kitabxanalarda
keçiriləcək tədbirlərdən biri də, “Bir dünyam var” adlı şeir
müsabiqəsidir. Kitabxanaçı ilk olaraq şairin bir neçə şeir
kitabını məktəblilərə təqdim edir. Məktəblilər müəyyən
etdikləri şeiri əzbərləyərək təyin edilmiş tarixdə kitabxanaya
gəlirlər. Qonaqlar və münsiflər öz yerini aldıqdan sonra
kitabxanaçı hər kəsi salamlayaraq tədbirə keçid alır. O, ilk
olaraq Cabir Novruzun həyat və yaradıcılığından, onun ömür
yolundan, əsərlərindən və kitablarından söhbət açır. Nəfis
şəkildə nəşr olunmuş kitablar hər kəs tərəfindən rəğbətlə
qarşılanır. Kitabxanaçı səhnəyə yaxınlaşaraq qonaqları
salamlayır və şair haqqında qısa məlumat verir.
Kitabxanaçı: C. Novruzun poeziyaya gəlişi səssiz, haraysız
olmayıb. Bu şair xoşbəxtliyidir ki, daim diqqət mərkəzində
olasan, həmişə oxucuların sevimlisinə çevriləsən, şeirlərin
özünə geniş auditoriya qazana, səni hamı tanıya. Stendalın bir
fikrini xatırlayıram: “Əgər mən təkəmsə, bir heçəm, əgər
mənim arxamca heç kəs gəlmirsə, mən bir heçəm. Əgər oxucu
desə ki, bu adam fikir aləmini irəli aparmışdır, onda mən hər
şeyəm”.
Məncə, C. Novruz da müasir səviyyəli, onu sevən, duyan
həqiqi oxucular əhatəsində idi. O, gəncliyin sevgi və məhəbbət
duyğularını, analara, atalara sonsuz ehtiramını, tələbəlik
həyatını, vətənpərvərlik eşqini böyük bir ilhamla qələmə alırdı.
Sənətkar-oxucu problemi həmişə ciddi sosial-estetik məna
daşıyır. Elə sənətkarlar da var ki, illər keçdikcə onun
oxucularının sayı daha da artır, çünki o, hər dəfə nəsə yeni söz
deməyə çalışır və çox vaxt buna müvəffəq olur. Cabir Novruz
məhz belə şairlərdən idi. Şeir kitablarının birinə yazdığı ön
sözdə C.Novruz deyirdi: “Neçə-neçə şeir kitabım çap olunsa da,
11
yenə həyəcan içindəyəm. Mən bu imtahandan necə çıxacağam,
deyə bilmərəm. Lakin ürək çırpıntıları ilə sətirlərimi, necə
deyərlər, doğma balalarımı oxucu imtahanına verirəm. İstərdim
ki, həyat, insanlar, dünya, bu gün, sabah, doğma Azərbaycan
haqda qoşduğum təzə nəğmələr onların ürəyincə olsun”.
Cabir Novruz yaradıcılığı dövründə həmişə oxucu
tələbkarlığına inana-inana, onu məyus etməyərək, bir-birinin
ardınca gözəl şeirlər və poemalar yaratmışdır. Bəs bu şairin
fərdiliyi və özünəməxsusluğu nədədir?
Cabir Novruz haqqında yazılan məqalələrdə, onun
kitablarına həsr edilən resenziyalarda tez-tez belə bir ifadə
ilə rastlaşırsan: “Cabir Novruz təbiiliyi tərənnüm edir, o,
sadə yazır”. Qeyd edək ki, bu fikirlə razılaşmamaq
qeyri-mümkündür, lakin həmin mülahizə izah olunmadığı üçün
natamam təsir bağışlayır. C. Novruz təbii şairdir, bu onun bütün
şeirlərində duyulur.
Bu robotlar, süni əllər, süni gözlər
dövründə mən.
İstəyirəm şeirimdə mən,
Təbiiliyi vəsf eləyim.
...Üz tuturam uşaqlara, böyüklərə,
nəsillərə,
Üz tuturam hələ sabah göz açacaq
əsrlərə,
Söyləyirəm təbii olun, təbii olun,
Alimlərin fikri olun,
şairlərin təbii olun.
Ey ilhamlar, istedadlar,
təbii olun.
Ey fəhlələr, ey nazirlər,
təbii olun.
Üzü yeni, içi köhnə müasirlər,
12
təbii olun.
Vəzifədə əyləşənlər,
adamların taleyinə qol çəkənlər,
Raketçilər, aya-günə
yol çəkənlər,
Təbii olun, insan odur
Təbii ola, təbii ola.
Təbiiliyə çağırış Cabir Novruz poeziyasının başlıca
mahiyyətini ifadə edir. Biz bunu iki mənada yoza bilərik.
Birinci halda şair-gördüyümüz kimi, təbiilik anlayışının öz
mənasına, məğzinə, cövhərinə üz tutur. Lakin onu da qeyd edək
ki, təbiilik C.Novruz poeziyasında həm də məhəbbət, həqiqət,
bütövlük, ilkinlik və inam çalarları qazanır. “İnsan himnləri”
adlı lirik-fəlsəfi poemada C.Novruz təbiiliyin bədii-estetik
hüdudlarını daha da genişləndirir, milyon illər dəyişməyən
duyğuları vəsf edir. Çünki “onlar daim təzə qalan duyğulardır.
Ən müasir kəşflərə bəzək olan duyğulardır”. Bu duyğuları
özündə yaşadan hər bir insan isə ayrıca bir dünyadır.
İlk iştirakçı səhnəyə yaxınlaşaraq “Vətən qorudun sənindir...”
adlı şeiri deməyə başlayır.
Vətən qorudun sənindir,
Qorumadın özgənindir,
Qorumadın yağınındır,
Qorumadın axırındır...
Vətən qorudun sənindir,
O, bayraq tutan əlindir,
Basılmaz qalan, dağındır,
Qorumadın göz dağındır...
13
İkinci iştirakçı səhnəyə yaxınlaşaraq “Kaş millətdə ruh
yaşasın...”adlı şeiri deməyə başlayır.
Millət əzər-əzilər də,
Kaş millətdə ruh yaşasın.
Əyri qəddi düzələr də
Kaş millətdə ruh yaşasın.
Zaman-zaman, nəsil-nəsil,
Babəklərin gəlir səsi.
Nəsimilər tükənməsin,
Kaş millətdə ruh yaşasın...
Üçüncü iştirakçı səhnəyə yaxınlaşaraq “Özünü qoru, xalqım...”
adlı şeiri deməyə başlayır.
Müqəddəs, ulu xalqım,
Gözümün nuru, xalqım...
Ən dəhşətli zamandır,
Özünü qoru, xalqım...
Bir tora ilişmisən,
Caynaqları dərində...
Bir oyuna düşmüsən,
Oyuncaqlar əlində...
Üzərində əsirlər,
Qara yellər görürəm.
Sənə quyu qazırlar,
Mənfur əllər görürəm...
Təklənmisən yenə də,
Yenilməz ulu, xalqım...
Sonda münsiflər heyəti qiraəti ilə fərqlənən iştirakçıları
mükafatlandırır.
Cabir Novruzun 85 illik yubileyi ilə bağlı kitabxanada
keçirilən tədbirlərdən biri də “Söz satıram, alan yox...” adlı
14
biblioqrafik icmaldır. Kitabxanaçı biblioqrafik icmal keçirərkən
oxuculara ədibin kitabları haqqında məlumat verir.
Kitabxanaçı: Cabir Novruzun poeziyası haqqında düşünəndə
həmişə gözlərimiz qabağına Xızının zümrüd meşələrə
bürünmüş sıldırımlı dağlarının döşündən qopan şəlalə gəlir. Bu
şəlalə hündürlükdən qopub gümüş qollarını torpaq səadətinə
uzatdığı kimi Cabir Novruz da uşaqlıq və gənclik həyatının
şirin və romantik çağlarının xoşbəxt, qayğısız zirvəsindən
xalqın böyük həyatına can atır və bu səadətlə birləşməyi şair
üçün ən yüksək zirvə sanır. Şəlalə sərt qayalarla ana torpaq
arasındakı ani məsafəni sevinclə, həsrətlə enib torpağa
qovuşduqdan sonra mavi çaya dönərək öz şəlalə uşaqlığından
ayrıldığı kimi Cabir Novruz da yaradıcılığının romantik
aşırımlarından və bu dövrə məxsus mövzulardan təbəssümlə
ayrılmışdır. O, yaradıcılığının təbiət qədər gözəl və rəngarəng,
yaşıl təbəssümlərlə dolu olan bu mərhələsindən bədii
təfəkkürün kamillik hökmüylə ayrılıb, həyatın dərinliklərinə
baş vurmağı bacardı. Nəhayət, şəlalələr dənizə çevrildiyi kimi
bu yaradıcılıq mərhələlərini təbii olaraq cəsarətlə addımlayan
Cabir Novruzu da Xəzər kimi dəniz olmaq səadətinə yüksəltdi.
Şair ilk dəfə poeziyamıza ana mövzusunda yazdığı məşhur şeiri
ilə gəlmişdir. Hələ çox gənc olan Cabir həmin şeirini tribunadan
oxuyarkən Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov üzünü məclisdəkilərə
tutub demişdi: “Görürsünüz, yoldaşlar, şeirimizin gələcəyi də
parlaqdır”.
Ömrün gözəl çağı, cavanlıq dəmi
Çox arvad güvəndi evdə ərinə,
Sənsə külüng çaldın kişilər kimi,
Odun da doğradın kişilər kimi.
15
Bir əlində oxlov, bir əlində çin,
Dərz də bağladın, yayma da yaydın,
Buğda xaralları duranda çin-çin,
Özünü dünyanın xoşbəxti saydın.
Fərhad kimi külüng vuran ana meşələrdən odun, tarlalardan
taxıl, bulaqlardan su daşıyıb oğul böyüyürdü. Oğlunun isə şair
müşahidəsi və oğul məhəbbəti belədir:
Bu həyat gəlmədi əsla eyninə,
Bir yol körpə sinəm bir dağ görmədi.
Sən yamaqlı paltar geydin əyninə,
Mənim corabım da yamaq görmədi.
Ana, yorulmaram ana deməkdən,
Qoy halına yanan mən olum, ana.
İndi dayan, səni mən bəsləyim, mən,
İndi dayan, anan mən olum, ana.
Kitabxanaçı şair haqqında danışdıqdan sonra kitablar
haqqında məlumatlara keçid alır.
İstedadlı şair Cabir Novruzun “İllərin ömrü” adlı kitabı bir
neçə şeir toplusundan ibarətdir. Müxtəlif, rəngarəng mövzulara
həsr olunmuş bu əsərləri birləşdirən ümumi bir ideya vardır:
insana məhəbbət, şair təkcə özü üçün, ailəsi üçün deyil, bütün
cəmiyyət üçün, bəşəri hisslərlə yaşamağa çağırır. Bu fikir
kitabdakı şeirlərin əas leytmotividir.
Cabir Novruzun növbəti kitabı “Bir dünyam var” adlanır. Bu
kitab şairin doqquzuncu kitabıdır. Buraya toplanmmış əsərlərin
əsas hissəsini müəllifin 1970-ci ildə xüsusi mükafata layiq
görülmüş “Adi həqiqətlər” kitabı öz silsilə şeirləri təşkil edir.
Kitabda eyni zamanda şairin yeni lirik şeirləri, uşaqlar üçün
yazdığı əsərləri və bir sıra mahnıları da daxil edilmişdir.
16
1983-cü ildə nəşr edilmiş “Seçilmiş əsərləri” adlı iki cildli
kitabına Cabir Novruzun şeirləri ilə yanaşı poemaları
toplanmışdır. Bu poemaların hər biri oxucular tərəfindən
rəğbətlə
qarşılanmışdır.
“İnsan
məhəbbəti”
poeması
tələbə-gənclərin həyatına, “Cəfərlə görüş” poeması görkəmli
sovet dramaturqu Cəfər Cabbarlıya həsr edilmiş, “Zaman”,
“Kəndimizin antik heykəli”, “Elegiya” və “İnsan himnləri”
poemalarında müasirlərimizi narahat edən məsələlər dərin
əksini tapmış, sadə adamların, adi insanların sevincləri, kədər
və qəmləri obrazlı şəkildə qələmə alınmışdır. “İtmiş kəndin
nağılları”, “Son gülləni özü üçün saxlar igidlər” və “Qərbi
Berlin” poemaları müharibənin törətdiyi dəhşətləri, ağrıları,
acıları, xalqımızın qələbəsini, igidliyini, mərdliyini, qorxuların,
cılızların iç üzünü açıb göstərən əsərləridir.
Cabir Novruzun növbəti kitablarından biri 2004-cü ildə nəşr
olunan “Seçilmiş əsərləri” kitabında lirik şairin yarım əsrlik
yaradıcılığı müddətində qələmə aldığı seçilmiş şeirləri , “İnsan
hünəri” və “Azərbaycan” poemaları daxil edilmişdir. Şeirlərdə
şairin həm incə, həm kövrək lirik duyğuları, həm də
ümumbəşəri və milli ağrılardan doğan vətəndaş-şair narahatlığı
əks olunmuşdur.
Tədbirin sonunda məktəblilər Cabir Novruzun yaradıcılığından
səhnələr nümayiş etdirə bilər.
Cabir Novruzun 85 illik yubileyi ilə əlaqədar kitabxanalarda
keçiriləcək tədbirlərdən biri də, “Xalqın şairi” adlı oxucularla
söhbət adlanır. Tədbir yuxarı sinif şagirdlərinin iştirakı ilə
keçirilir. Tədbirə şair və yazıçıları, tədqiqatçıları, ədəbiyyat
müəllimlərini və bütövlükdə sözə, şeirə vurğun gənc nəsil
nümayəndələrini dəvət etmək məqsədəuyğundur. Tədbir
kitabxananın oxu zalında keçirilə bilər. Kitabxanaçı ilk olaraq
gələn qonaqları salamlayır və istedadlı şair Cabir Novruz
haqqında məlumata keçid alır.
17
O bu boyda bir cahanı yaradıb,
Yeri-göyü, asimanı yaradıb,
İnsan onu, o insanı yaradıb,
Bu dünyanın əlifbası-məhəbbət,
Ən ilk nəğmə, ən ilk yazı məhəbbət.
Öz poeziya sələflərinin geniş səmasının ənginliklərində
cəsarətlə qanad çalan xələflər içərisində görkəmli şairimiz
Cabir Novruz özünəməxsus yer tutur. Bu şairin ədəbi
simalarımız içərisində öz dəst-xətti və yaradıcılıq yolu vardır.
Onun yaradıcılıq aləminə daldıqda qəribə bir mənzərənin
şahidi olursan. Sanki göy guruldayır, şimşək çaxır, leysan tökür,
ancaq bir azdan elə bil hava yox olur, səma aydınlaşır, günəş
şəfəqləri bərq vurur, təbiətdən bahar təravəti, bahar ətri gəlir.
Şairin hər bir misrası ürəyə məlhəm qoyur, insanı həyata
yenidən möhkəmcə bağlayır. Həyatın rəngarəngliyi, coşqun
bulaqların, yamyaşıl dağların, ömrə rövnəq verən meşələrin,
dosta hörmətin, düşmənə nifrətin, müqəddəs analara sönməz
məhəbbətin nə demək olduğunu yaxşı bilmək istəyirsinizsə,
Cabir Novruzun əsərlərini diqqətlə oxuyun. Şairin yaradıcılığı
xalqımızın həyat tərzi, məişəti, əməyi, hünəri ilə möhkəm
bağlıdır. Məlumdur ki, öz kökü, rişəsi ilə möhkəm bağlananda
daha çox tanınır və sevilir. Bu baxımdan şairin yaradıcılığı həm
doğma respublikamızda həm də, ümumiyyətlə, insanların
həyatı ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. Şair sənətin qüdrətinə, onun
əbədiliyinə inanır. “Siz qalsanız bəsimdir” adlı şeirindən bir
parçaya diqqət yetirək:
...Damarıma, qanıma,
canıma hopmusunuz,
İlhamımla qurduğum
evimsiniz siz mənim!
Şənliyimsiniz mənim,
eynimsiniz siz mənim!
18
Sənətə məsuliyyət hissi ilə yanaşmağı, onun fədaisi olmağı
bu misralar parlaq şəkildə əks etdirir.
Cabir Novruz yaradıcılığındakı realizm, xəlqilik onun
tükənməz istedadının əbədi mehmanıdır. Şairin yaradıcılığı ilə
yaxından tanışlıq göstərir ki, o heç vaxt mövzu üçün
darıxmamış, “nə yazım”, “nədən yazım” barədə çətinliyə
düşməmişdir. Çünki həqiqi sənətkar üçün qələm çalmağa
mövzu məhdudiyyəti yoxdur. Onun fitri istedadı ilə
müşahidəsinin nəticəsi idrakda birləşir, ürəyinin qaynar
kürəsində sətirlər bişir, qanadlı nəğmətək ünvandan-ünvana
uçurlar. Şairin poeziya çələnginin ən rayihəli, ən ətirli çiçəkləri
anamız Azərbaycandır. Cabir Novruz poeziyasının da bütün
məğzini, ulu diyarımız Azərbaycanın vəsfi təşkil edir:
Hər çiçəyin, hər yarpağın əsillidir, nəsillidir.
Hər işığın, hər çırağın bir səadət vüsalıdır.
Hər doğulan təzə balan bir mənə böyük təsəllidir,
Şeirim, sözüm, toy-düyünüm, nəğməm mənim,
Azərbaycan xalqım mənim.
Şairin yaradıcılığının mayası orijinallıq, qayəsi humanizmdir:
...Mənə oğul deməyinlə ölməzəm,
Bircə tikə çörəyinlə ölməzəm,
Bircə solmuş çiçəyinlə ölməzəm,
Bircə əsim küləyində səsim var...
Bu misralar hissə, duyğuya yalçın qayalar arxasından qıjıltı
ilə axıb yerə tökülən şəlalənin səsindən daha təsirlidir.
Şairin yaradıcılığında vətən mövzusu həm müstəqim, həm
də ictimai məna kəsb edir. Öz xalqını, torpağını sevməyən
bir insan başqalarını da sevə bilməz. Cabir Novruz
yaradıcılığında Vətənə məhəbbət hissi, bizim vətənə sevgi
19
gerçəkliyimizin qanunauyğunluğundan irəli gəlir. Şair doğma
Azərbaycanını sevdirməklə böyük vətənimizə məhəbbətin
gözəl tərənnümçüsünə çevrilmişdir. Sənətkarın yaradıcılığında
diqqəti cəlb edən cəhətlərdən biri onun müasirliyi, bu günün
nəbzini tutması, bütün varlığı ilə hadisələrə nüfuz etməsi,
zamanın səsinə səs verməsidir:
...Mənim anam Təbrizə çata bilmirəm,
Siz onu odlara qalayırsınız.
Mən onun dərdindən yata bilmirəm,
Siz onu qurd kimi talayırsınız...
Sənətkarın böyüklüyü ondadır ki, o, seyrci deyil,
canlı müşahidəçi olsun. Həmin müşahidələri sonradan
gerçəkliklə möhkəm bağlaya bilsin. Cabir Novruzda bu
cəhət qüvvətlidir. “Anam Qızılgülə” şeiri bu baxımdan
xarakterikdir. Sanki şair anbaan, günbəgün doğma anasının
bütün cizgilərinin dəyişdiyini, qocaldığını, nuraniləşdiyini
diqqətindən yayındırmayıb. Əlbəttə, bu mənzərəni şairin təkcə
gözləri deyil, kövrək qəlbinin bəsirəti də görmüş, duymuşdur:
...Sənin üzündəki saysız qırışlar,
Mənim qəmlərimdir, kədərlərimdir.
Səndə o mənalı baxışlar ki, var,
Mənim qızıl saçlı səhərlərimdir.
Şairin digər şeirlərinin az qismi “Qəriblik” başlığı altındadır.
Şair bu şeirlərində qürbətdə olarkən insanın vətəninin
müqəddəsliyini, əzizliyini necə də həsrətlə yad etdiyini
xatırladır. Bu şeirlərdə forma ilə məzmun arasında gözəl vəhdət
vardır. Hadisələrin canlılığı, təsirliliyi, düşmənə nifrətin gücü
son dərəcə səmimi qələmə alınmışdır.
İnsan vətənində böyükdür ancaq,
İnsan vətənində ancaq gərəkdir.
İnsan qərib yerdə bir yükdür ancaq,
İnsan qərib yerdə ölü deməkdir.
20
C.Novruzun şeir və poemaları, bütövlükdə əsrləri sənətkarın
bədii
düşüncəsinin, yaradıcılq yolunun təkrarolunmaz
mənzərəsi, düşündürücü güzgüsüdür. Cabir Novruz elə bir
şairdir ki, onun yaradıcılığına müraciət etmək, şəxsiyyətindən
söhbət açmaq çox çətindir. Cabir Novruz dünyasını çox tez
dəyişdi. Hələ də inanmaq olmur ki, şair bu həyatda yoxdur.
Cabir Novruz həm ruh etibarilə, həm fiziki, həm də mənəvi
cəhətdən çox sağlam adam idi. Bu Azərbaycan ədəbiyyatı üçün
çox ağır oldu. Cabir Novruz dərin düşüncəli müdrik, dinamik,
poetik, coşqun tribun şairidir. Məhz belə şairlər öz dövrünün
xüsusiyyətlərini, faciələrini, müvəffəqiyyətlərini açıq şəkildə
boğa bilir və bu mənada tarixə çevrilirlər. C. Novruzun şeirləri
başdan-ayağa, öz keçmişinə ricətdir. Cabir Novruz bir şeirdə,
demək olar ki, on-on beş problemə toxunub və onların həllinin
yolunu da göstərib.
Tədbirin sonunda şairin şeirləri məktəblilər tərəfindən
səsləndirilir.
Vətənpərvər şair Cabir Novruzun 85 illik yubileyi ilə
əlaqədar olaraq, keçirilən maraqlı tədbirlərdən biri də “Mən
şairəm, mənim kimi bir varlı doğulmayıb” adlı ədəbi-bədii
gecədir. Gecədə Azərbaycanın görkəmli ədibləri: şair və
yazıçılar, sənət-söz adamları, bəstəkar və müğənnilər, oxucular,
məktəblilər və ümumilikdə vətənə, yurda, sevgiyə, məhəbbətə
dəyər verənlər toplaşır. Qonaqlar şairin şəkilləri, müxtəlif
adda əsər başlıqları və şeir misraları yazılmış çərçivələrlə
bəzədilmiş zalda öz yerlərini alırlar. Gecənin əvvəlində tədbir
iştirakçılarına Cabir Novruzun həyat və yaradıcılığından bəhs
edən slayd təqdim olunur. Sonra isə ədəbi-bədii gecəyə şairin
sözlərinə Telman Hacıyevin bəstələdiyi və Elmira
Rəhimovanın ifa etdiyi “Tələbə” adlı mahnı ilə start verilir.
Gözəl ovqatdan sonra aparıcılar səhnəyə yaxınlaşır.
21
I aparıcı: Ölməz Füzulinin eşqi ilə şeirə gələn, Nəsimi taleyini
özünə həyat amalı seçən Sabirdən həqiqəti əxz edərək “həqiqəti
deyən adam güclü olur” söyləyən, 30 yaşında gedər-gəlməzə
göndərilən Müşfiqdən nakamlığı öyrənən Cabir Novruz
Azərbaycan poeziyasında özünəməxsus cığır açaraq ədəbilik
qazanıb. Yarım əsrlik yaradıcılıq yolu keçmiş Cabir Novruzun
şeirləri hər zaman onu sevənlərin ürəyini oxşayacaq. Ancaq
bütün bunlar təəssüf ki, onsuz baş verəcək. Onun yoxluğu ilə
barışmayan oxucu, şeirləri oxuyanda qəlblərində bir daha Cabir
Novruz nuru, sönməz işığı, yanacaq. Bir daha əmin olacaqlar
ki, Cabir Novruz şeiri bəşəridir, həmişəyaşardır.
II aparıcı: Misralarım, sözlərim,
ən mehriban kəslərim...
Doğma torpağım qədər
doğmam, müqəddəslərim...
Sizdən özgə mənimçün
hər nə var əfsanədir...
Şöhrət, şan əfsanədir
Sizdən ayrı mənimçün
bu cahan əfsanədir.
Heç zaman uçulmayan
qalamsınız siz mənim...
Atamsınız siz mənim,
balamsınız siz mənim...
Mən olmasam, nə eybi,
siz varsınız, bəsimdir,
Məndən xatirə kimi
qalsanız da bəsimdir.
Ölüm belə bacarmaz
hətta sizi öldürə!
Yoxdur elə bir qüvvə
şeiri, sözü öldürə!..
22
I aparıcı: Cabir Novruz şeirləri Cabir Novruz varlığı deməkdir.
Onun ürək çırpıntıları, mübarizəsi, əqidəsi, məramı, sevgisi,
nifrəti qətrə-qətrə kitablarına səpələnib. İlhamı xalqına
məhəbbətdən yoğrulmuş şairimiz bu yaxınlarda 85 yaşını
tamamlayır. Ünvanına çox təbriklər, sözlər qanadlanır. Biz də
sevimli şairimizi dərin məhəbbət və ehtiramla yad edirik.
Sağlığında insanların qiymətləndirilməsi ən böyük arzusu olub.
Bunu məşhur şeirində çox sərrast deyib:
Yaxşılara sağ olanda yaxşı deyin,
Sağlığında yaman deyin yamanlara...
II aparıcı: Cabir Novruzun poeziyası ilk növbədə onun fərdi
xarakteridir, şəxsi taleyidir. O, həmişə bir sözlü insan, şəxsiyyət
oldu. Buna görə də onun əsərlərində də, insanlarla olan
münasibətlərində də böyük səmimiyyət, bəlkə, ən səciyyəvi
cəhət idi. Səmimiyyət isə inam doğurur. Xüsusən poeziyada!
Ürəkdən deyilməyən hər bir söz “qəlp” intonasiya “xaric”
səslənən musiqi kimi dərhal sezilir, keçilir, qəbul olunur. Cabir
Novruz əsl şair kimi böyük oxucu auditoriyası ilə səmim
qəlbdən dərdləşə bilirdi. Gündəlik adi məişət qayğılarından
tutmuş, böyük siyasi-ictimai problemlərə qədər geniş
diapazonlu mövzuları ilə lap çoxlarının ürəyindən xəbər verən
dərdləşmələr aparır, hər kəsin yaxın sirdaşına çevrilir,
mehriban, səmimi ünsiyyət yaradırdı. Son illərdə ona rahatlıq
verməyən Qarabağ dərdi ilə əlaqədar olan əsərləri bu cəhətdən
daha təsirlidir. Şair vəfalı bir oğul qəlbi ilə xalqının bu
mürəkkəb və qorxulu günlərinə dərin həyəcanını, narahatlığını
bildirir.
I aparıcı: İnsanın əsl ömür yaşı onun həyatı dərk etdiyi,
xoşbəxtlik sorağına düşdüyü zamandan başlayır. Onun da bir
qismini müəyyən həyat şəraiti, cəmiyyət mövqeyi əldə etmək
üçün çəkilən ağır zəhmətlərə, mübarizələrə sərf olunur, güzəran
qayğılarına qurban gedir... Bu gözəl dünyada nisbətən rahat
23
ömür sürmək vaxtı isə hərənin qismətinə bir cür düşür. Yaşa
dolduqca və nəslinin “yarpaq tökümü” başladıqda insanın əsl
mənalı ömrünün haradan başlayıb, harada bitdiyini gördükdə,
bu dövrün necə qısa olduğuna və taleyin kəmfürsətliyinə
dərindən təəccüb və təəsüf edirsən. Unudulmaz şair Cabir
Novruzun taleyinə olan acı təəssüflər kimi... Onun ard-arda
itirdiyi doğmaları söz olub, sətirlərə düzüldü.
Məni tənha qoyub gedən əzizim.
Sənsiz yaşamaqda məna görmürəm.
Elə bil tutulub tamam sağ gözüm,
Bir gözlə necədir, dünya, görmürəm.
II aparıcı: Böyük ləyaqət və istedad sahibi Cabir Novruzu
çarəsiz xəstəlik taqətdən salıb həyat köhlənindən endirdisə də,
sənət köhlənindən endirə bilımədi. Cabir Novruzu heç vaxt
unutmayan və unuda bilməyən insanlar var və daim olacaqdır.
Özü dünyadan köçsə də, C.Novruzun poeziyası canlı bir
ehtirasla bizi bütövlüyə çağırır, bütöv Azərbaycan qayəsini
tərənnüm edir. Bu əbədiyaşar poeziyanın cövhərində
Azərbaycana, onu özünə vətən sayan bütün insanlara tükənməz
bir sevgi var.
Azərbaycanı sevin, sevin Azərbaycanı,
Bu gün odlu sevgiyə onun ehtiyacı var ...
Sevin odum, ocağım, evim Azərbaycanı,
Bu millətin qeyrətli oğulları, qızları,
Sevgimiz xilas edər bu gün Azərbaycanı...
Adını uca tutun hər arzudan, diləkdən,
Doymayın, usanmayın, ona ana deməkdən...
Bizlər onusevən vətəndaş kimi qürur və şərəf hissi duyuruq
ki, Cabir Novruz kimi ləyaqət sahibi olan çox təvazökar və
istedadlı bir şairimiz ona bəslənən el hörmətinin, ehtiramının,
dövlət qayğısının şahidi oldu. Bu onun sağlığına da, indiki vaxt
və sabaha da şamildir.
24
Ədəbiyyat siyahısı
Əsərləri
Kitablar
Latın qrafikası ilə
Seçilmiş əsərləri : şeirlər, poemalar. - Bakı : Lider nəşriyyatı,
2004. - 288 s. - (Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı). - Kitab
Azərbaycan
Respublikası
Prezidenti
İlham
Əliyevin
"Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata
keçirilməsi haqqında" 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə
nəşr olunub.
Kiril qrafikası ilə
Seçilmiş əsərləri. İki ciliddə, 1-ci cild : şeirlər. - Bakı : Yazıçı,
1982. - 340 s.
Bir dünyam var : şeirlər və poemalar. - Bakı : Gənclik, 1974. -
170 s.
Bizim əsr : şeirlər və poema. - Bakı : Azərnəşr, 1968. - 60 s.
Həyat, sən nə qəribəsən : şeirlər. - Bakı : Azərnəşr, 1971. - 154
s.
İllərin ömrü : şeirlər. - Bakı : Azərnəşr, 1965. - 112 s.
İnsan himnləri : şeirlər və poemalar. - Bakı : Yazıçı, 1978. - 202
s.
Nə qədər ki, sağam : şeirlər. - Bakı : Gənclik, 1980. - 185 s.
Nənələr, babalar, nəvələr : şeirlər və poemalar. - Bakı : Gənclik,
1985. - 52 s.
Poemalar. - Bakı : Yazıçı, 1983. - 246 s.
25
Taleyin töhfələri : şeirlər və poemalar. - Bakı : Gənclik, 1972. -
143 s.
Əsərləri mətbuatda
“Babam söz verib ki, sabah gələcək” ... : Seyfəddin Dağlı -80 //
Ədəbiyyat qəzeti. - 2006. - 18 avqust. - S.5. - Məqalə 18 yanvar
1983-cü ildə yazılmışdır.
Cabir Novruz: Məni taparsınız şeirlərimdə : [Xalq şairi Cabir
Novruzun oğlu, Müşfiq Cabiroğlu ilə müsahibə / söhbətləşdi
S.Hüseynoğlu] // Ədəbiyyat qəzeti. - 2017. - 16 dekabr. - №
48/49. - S. 5.
Cavanlığım. Məhəbbət : şeir // Azərbaycan. - 2007. - 11 mart. -
S.8.
Ən əziz, ən şirin, ən uca günlər ; O bunu bəyənməyir, bu onu
bəyənməyir : şeirlər : şairi anım günü // Ədəbiyyat qəzeti. -
2012. - 14 dekabr. - № 46. - S. 4.
Gecikmiş məhəbbət mahnısı ; Demə... ; Yuxun şirin olsun sənin
; Məhəbbət ; və b. şeirlər // Yeni Mədəni-maarif jurnalı. - 2008.
- № 5. - S. 40-46.
Heydər Əliyev deyəndə : poemadan parça // Göyərçin. - 2010.
- № 5. - S. 3.
İxtiyarım olsa idi : poemadan bir parça // Azərbaycan. - 2006. -
12 dekabr. - S.10.
Qan içində : şeir // Savalan. - 2015. - 16-22 yanvar. - № 3/4. -
S. 2.
Qorudun sənindir : şeir // Göyərçin. - 2013. - № 4. - S. 2.
Özünü qoru, xalqım : şeir // Göyərçin. - 2012. - № 1. - S. 5.
Sən elə bir vaxtda rast gəldin mənə... : şeir // Mədəni Həyat . -
2014. - № 6. - S. 93.
26
Şuşa qalam – Uca qalam : şeir // Savalan. - 2011. - 5-7 aprel. -
№ 20. - S. 2.
Tələsin, insanlar... : şeir // Yada düşdü. - 2014. - № Mart/Aprel.
- S. 33.
Vətən əbədi qoruqdur : şeir // Füyuzat. - 2017. - № 1. - S. 28-
29.
Yaman inanıram mən o uşağa : şeir. Seyfəddin Dağlının
xatirəsinə // Ədəbiyyat qəzeti. - 2006. - 18 avqust. - S.5.
Haqqında
Kitablarda
Xəyal S. Cabir Novruzun itmiş əlyazmaları // Dünən-bugün o
tay- bu tay. – Bakı : MBM, 2010. – S.65-76.
Xəyal S. Cabir Novruz yaradıcılığında musiqiyə qiymət //
Mədəniyyəti incəsənəti yaşadanlar. - Bakı : MBM, 2010. – S.
57-59.
Şair Cabir Novruz // Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı : dərslik. -
Bakı : Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2007. - C. I. - S. 363-365.
Haqqında
Dövri mətbuatda
Axundova N. Tükənməyib bəşər hələ : Cabir Novruz - 80 //
Azərbaycan. - 2013. - № 3. - S. 117-120.
Babayev A. Ülvi məhəbbət kimi ; Müəllimim sanıram :
xatirələrin işığında // Mədəni Həyat. - 2013. - № 3. - S. 61-63.
Bəhmənli V. Sağlığında cəza verin insanlara : şeir //
Azərbaycan. - 2012. - № 8. - S. 3-19.
27
Fərəcov S. İnsan Vətənində böyükdür ancaq! : Cabir Novruz //
Mədəniyyət. - 2013. - 13 mart. - № 19. - S. 11.
Həsənbəy Y. Dostluğu dəyərləndirən : Xalq şairi Cabir
Novruzun xatirəsi yad edildi // Ədəbiyyat qəzeti. - 2006. - 15
dekabr. - S.5.
Xalq şairi Cabir Novruzun xatirəsi anıldı // Ədəbiyyat qəzeti. -
2013. - 15 mart. - № 10. - S. 8.
Xəlilzadə F. Şeirlərindən boylanan şair : Cabir Novruz - 80 //
Azərbaycan. - 2013. - 12 mart. - № 55. - S. 10.
Xəlilzadə, F. Əbədi ayrılığın şeirləri : Azərbaycanın Xalq şairi
Cabir Novruzun yaradıcılığı haqqında // Kaspi. - 2014. - 8
noyabr. - № 186. - S. 22.
Qoca X. "Sağlığında qiymət verin insanlara" : Cabir Novruz
haqqında // Xalq qəzeti. - 2006. - 10 dekabr. - S.6.
Teymur M. "...Tələbəlik illəri"nin sevinci : Xalq şairi Cabir
Novruz haqqında // Xalq qəzeti. - 2007. - 15 aprel. - S.5.
Yusifli V. Həqiqət, məhəbbət, inam şairi : Cabir Novruz - 80 //
Mədəni Həyat. - 2013. - may. - № 5. - S. 70-73.
Yusifli V. Unudulmayan Cabir Novruz : Cabir Novruz - 80 //
Ədəbiyyat qəzeti. - 2013. - 8 mart. - № 9. - S. 3.
28
Sənət köhlənindən enməyən şair – Cabir Novruz
(metodik vəsait)
Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh.,S.Vurğun küç.88;
E-mail:info@clb.az
URL:www.clb.az
F.Köçərli adına Respublika
Uşaq Kitabxanasında
çap olunmuşdur.
Sifariş: 18
Çapa imzalanmışdır:15.02.2018
Tirajı:100
Pulsuz
Dostları ilə paylaş: |