Finansal hizmetler



Yüklə 28,6 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix27.03.2018
ölçüsü28,6 Kb.
#35282


82 KPMG GÜNDEM  —  KIŞ 2016

FİNANSAL HİZMETLER

Yatırımın 100 kat değerli 

olduğu bir piyasa:  

Foreks İşlemleri 




83

KIŞ 2016  —  KPMG GÜNDEM



Hakan Güzeloğlu

Vergi, Şirket Ortağı

E: hguzeloglu@kpmg.com

FİNANSAL HİZMETLER

Dünyada ve Türkiye’de finans piyasalarının en hızlı gelişen, en yüksek hacimli 

sektörü haline gelen foreks işlemleri Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin 

açıkladığı 2015/9. ay verilerine göre toplam işlem hacmi olarak 12,5 trilyon 

TL’ye ulaştı. Geçen yılın ilk 9 ayı verilerine göre foreks işlemlerindeki artış 

oranı yüzde 143 olarak gerçekleşti.

Foreks piyasası “tezgah üstü piyasa“ olarak nitelendirilen (Over-the-Counter – 

OTC) ve kitlelerin katılımına istinaden bankalar arası işlemlerle bağımsız fiyat 

hareketlerine sahip piyasa olarak adlandırılmakla birlikte bilinen borsalardan 

bağımsız olarak bu piyasaların fiziksel bir konumu ya da bir merkezi 

bulunmuyor. 

Yatırımcıların yoğun ilgisini çeken bu piyasalarda katılımcılar internet ağı ile 

bu piyasaya dahil olup diledikleri yerde SPK düzenlemeleri gereği 1’e 100’ü 

aşmamak kaydıyla yatırım kuruluşları ile yatırımcılar arasında imzalanacak 

çerçeve sözleşmede serbestçe belirlenen kaldıraç oranı ile döviz alım satımı 

yapabiliyor. 

Örneğin, 10.000-USD teminat yatıran yatırımcı 1/100 kaldıraç oranı 

üzerinden en fazla 1.000.000-USD tutarında işlem yapabiliyor. Yatırımcılar 

gerçekleştirdikleri döviz alım ile satım fiyatı arasındaki makas olarak tabir 

edilen kur farkı olan “spread“ üzerinden kar/zarar elde ediyor.



Ülke paralarının birbiriyle takas edildiği piyasa olan Foreks

İngilizce kambiyo, döviz alım satımı anlamına gelen “Foreign 

Exchange“ kelimelerinin ilk hecelerinden oluşur. Peki Foreks’te 

nasıl yatırım yapılıyor? Yatırımcı açısından ne gibi riskleri ya 

da fırsatları barındırıyor? Uzmanlar, foreks işlemlerinin yasal 

dayanağı ve vergilendirmesi gibi yatırımcıların göz önünde 

bulundurması gerekli konuların temel seviyede bile olsa bilinmesi 

gerektiğine dikkat çekiyor. 


84 KPMG GÜNDEM  —  KIŞ 2016

FİNANSAL HİZMETLER

Vergi İdaresi'nin Foreks İşlemlerine genel bakışı

Foreks işlemlerinin vergilendirilmesini işlemlere aracılık 

eden aracı kurumların bu işlemlerden elde ettiği gelirler 

için gider vergileri kanunu yönünden ve Türkiye’de bu 

işlemleri gerçekleştiren yerli ve yabancı yatırımcılar için ise 

gelir vergisi kanunu nezdinde değerlendirmek gerekir. 

Gider Vergileri Kanunu’nun 29/1-p bendi gereğince 

arbitraj muameleleri ile Türkiye’de kurulu borsalarda 

gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine 

ilişkin muameleler ve bu muameleler sonucu lehe alınan 

paraların banka ve sigorta muameleleri vergisinden 

(BSMV) istisnadır. 

Türev ürünlere ilişkin işlemler ile diğer bazı sermaye 

piyasası işlemlerinin banka ve sigorta muameleleri vergisi 

(BSMV) yönünden vergilendirilmesine ilişkin açıklamaların 

yapıldığı 89 Seri No’lu Gider Vergileri Genel Tebliğ’inde 

de arbitrajın, herhangi bir menkul kıymetin, dövizin veya 

malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer bir 

piyasada satılarak, aynı kıymetlerin birbiri ile değiştirilmesi 

sonucu risksiz bir şekilde gelir elde edilmesi işlemi olduğu 

ve bu işlemler dolayısıyla lehe alınan paraların 6802 

sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin (p) bendi uyarınca 

BSMV’den istisna olduğu belirtilmiştir. 

Vergi İdaresi’nin görüşü foreks işlemlerinin türev 

işlemler dışında diğer sermaye piyasası işlemleri olarak 

değerlendirilmesi gerektiğidir. Bu değerlendirme de 

eski yürürlükten kaldırılan Sermaye Piyasası Tebliği’ne 

(27.08.2011 tarih, 28038 sayılı Resmi Gazete’de 

yayımlanan Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri 

Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında 

Tebliğ) dayandırılarak yapılır. 

Foreks işlemlerin bir türev işlem ve kambiyo 

muamelesi olarak değerlendirilmesi gerekir. Vergi 

İdaresi’nin aracı kurumlar nezdindeki vergileme 

için ivedi bu konuya yapacağı bir düzenleme ile 

açıklık getirmesi doğru olacaktır.Nitekim,konuya 

ilişkin yargıya yansıyıp devam etmekte olan davalar 

olduğu ve bu davaların son dönemde müstekar hale 

gelecek şekilde Vergi İdaresi aleyhine sonuçlandığı 

biliniyor. Ancak konuya ilişkin kesinleşen bir Danıştay 

kararı bulunmamakla birlikte temyiz süreci Danıştay 

nezdinde devam ediyor.



85

KIŞ 2016  —  KPMG GÜNDEM



FİNANSAL HİZMETLER

Foreks işlemler neden  

yatırımcıların gözdesi? 

Başlıca nedenlerini sıralayacak olursak 

yatırımcılar;

Paralarının 100 katı kadar değerli olan bir 

piyasada işlem yapabilir. Ancak unutulmamalıdır 

ki, yüksek kaldıraç oranı kar yönünde olduğu 

kadar zarar yönünde de aynı yüksek etkiye sahip 

olabilir. 

Yatırımcı, dünyanın en likit piyasasında 

istediği anda istediği yerden alım satım 

imkanına sahiptir. Döviz (parite) haricinde; 

varil bazında petrol, ons bazında altın, gümüş, 

diğer kıymetli madenler, dünya borsalarına 

ait endeksler ve pek çok emtiada yüzlerce 

enstrümanı kullanarak spot işlemler yapılabilir. 

Diğer yatırım piyasalarında günün belirli 

saatlerinde işlem yapabilirken forekste ise 

haftanın 5 günü 24 saat hiç kapanış yapmayan 

bir piyasada gece/gündüz işlem gerçekleştirilir. 

Japonya, Asya, Avrupa ve Amerika başta olmak 

üzere, dünya üzerindeki foreks yatırımcılarının 

sayısı ve günlük trilyon dolarlarla ölçülen işlem 

hacmine sahip bu piyasada manipülasyonun 

imkansız olması foreks işlemlerini yatırımcıların 

gözünde yatırım araçları sıralamasında en üst 

sıraya çıkarır. 

Foreks işlemlerin (kaldıraçlı alım-satım 

işlemi) Sermaye Piyasası  

Kanunu’ndaki yeri

Foreks işlemler (kaldıraçlı alım-satım işlemleri) 

Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenmiş olup 

bu işlemler sermaye piyasası faaliyeti sayılır. 

Sermaye Piyasası Kurulu Yatırım Hizmetleri ve 

Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar 

Hakkında Tebliğ’inde Kaldıraçlı Alım Satım 

İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek 

Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği’ndeki 

ifadelerin aksine foreks işlem yatırılan 

teminat tutarı karşılığında, döviz ve kıymetli 

madenler ile kurulca belirlenecek diğer 

varlıkların kaldıraçlı olarak elektronik ortamda 

oluşturulmuş bir platformda alım satımı işlemleri 

olarak tanımlanmış ve foreks işlemlerin türev 

araç kapsamında olduğu açıkça belirtilmektedir. 

Manidar olarak kabul görebilir ki, önceki 

düzenlemelerde foreks işlemler türev işlem 

kapsamında değerlendirilmezken en son tebliğ 

ile 01.07.2014 tarihinden itibaren foreks işlemler 

türev işlem kapsamında değerlendirilmekte.

Bunun sonucu olarak Vergi İdaresi’nin görüşü nitelik 

itibariyle foreks işlemlerin dayanak varlıktaki fiyat 

değişimlerinden fiziki alım satım olmaksızın yararlanmayı 

amaçladığı ve bu sebeple kambiyo alım satım işlemi 

olarak değerlendirilemeyeceğinden BSMV’ye tabi 

tutulması gerektiğidir. Bireysel yatırımcılar açısından da bu 

işlemler geçici 67’nci madde kapsamında değildir. 

Foreks işlemlerin yatırımcı nezdinde 

vergilendirilmesi nasıl olacak? 

Foreks işlemlerin yerli ve yabancı bireysel yatırımcılar 

tarafından gerçekleştirilmesi halinde ne şekilde 

vergilendirileceğine yönelik İstanbul Vergi Dairesi 

Başkanlığı tarafından verilen 14.08.2012 tarihli bir özelge 

bulunuyor. Buna göre bu işlemlerden elde edilen kazancın;  

• 

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Değer Artışı Kazançları“ 



başlıklı mükerrer 80’inci maddesine göre değer artışı 

kazancı olarak değerlendirilemeyeceği,

• 

Yine Gelir Vergisi Kanunu’nun menkul kıymetlerin 



vergilendirilmesini öngören ve 01.01.2016 yılından 

itibaren süresi 5 yıl uzatılan geçici 67’nci maddesine 

göre de menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası 

araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde 

elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri 

ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin 

vergilendirilmesine yönelik düzenlemeleri kapsamında 

değerlendirilemeyeceği ifade edilmiştir. 

Foreks işlemlerden elde edilen gelir ne geliridir? 

Tam ve dar mükellef bireysel yatırımcılar tarafından 

gerçekleştirilen foreks işlemleri faaliyetlerinden doğan 

kazançların, Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67’nci 

maddesi kapsamında tevkifat yoluyla yahut mükerrer 

80’inci madde kapsamında beyan yoluyla vergiye tabi 

tutulması mümkün değildir. 

Bu nedenle, bu gelirler bir takvim yılı içerisinde birden 

fazla tekrarlanarak elde edilmesi veya birden fazla takvim 

yılında ardı ardına işlem yapılarak gelir elde edilmesi 

halinde devamlılık olduğu varsayılarak ticari faaliyet olarak 

değerlendirilecek ve beyan edilmesi gerekecektir. 

Banka ve aracı kurumlar nezdinde bu işlemler zaten bu 

kurumların ticari faaliyetleri kapsamında bir hesap dönemi 

içerisinde kurum kazancına dahil edilerek vergilendirilir. 

Öte yandan, yatırımcıların bu işlemlerden elde ettiği 

kazançların vergilendirilmesine ilişkin ise henüz bir 

düzenleme olmadığından mevcut Vergi İdaresi’nin bu 

işlemlerin birden fazla yapılması halinde ticari kazanç 

sayılması ve beyanname verilmesi gerektiği görüşü 

mevcuttur. Ancak yatırımcıların bu görüşü ne kadar 

doğru bulduğu sorusunun, gerçekleşen beyan sayılarına 



bakılarak Vergi İdaresi nezdinde cevaplanması gerekir. 

Yüklə 28,6 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə