www.idem-institute.org
fnfsc.fnst.org
FNFSC
JURNALİSTİKA ÜZRƏ DƏRSLİK
9 7 8 9 9 4 1 2 7 6 7 8 1
ISBN 978-9941-27-678-1
SAHİBKARLIQ
VƏ İQTİSADİ
JURNALİSTİKANIN
ƏSASLARI
SAHİBKARLIQ VƏ İQTİSADİ
JURNALİSTİKANIN ƏSASLARI
PANDELİ PANİ
ULRİKE FİŞER-BUTMALOİUNUN
HƏMMÜƏLLİFLİYİ İLƏ
AZADLIQ NAMINƏ FRIDRIX NAUMAN FONDU
ISBN 978-9941-27-678-1
© Friedrich Naumann Stiftung für die Freiheit
3
MÜNDƏRİCAT
Bi̇znes və i̇qti̇sadi̇yyat üzrə jurnali̇sti̇kaya gi̇ri̇ş ..............................................11
I fəsi̇l. Yaxşi bi̇znes tari̇xçəni̇ yaradan nədir ..................................................13
II fəsil. Materi̇ali harda və necə axtaraq. ........................................................20
III fəsi̇l. Rəqəmlər və stati̇sti̇ka ........................................................................39
IV fəsi̇l. Aydinliq sadəli̇yə söykəni̇r .................................................................48
V fəsi̇l. Cəlbedi̇ci̇ bi̇znes tari̇xçələri̇ necə düşünüb yazaq .............................52
VI fəsi̇l. Ekspertlərdən alinan müsahi̇bələr ......................................................70
VII fəsi̇l. Konfransin gedi̇şatinda qeydləri̇ necə edək ....................................77
VIII fəsi̇l. Faydali əlaqələri̇n qurulmasi ...........................................................80
IX fəsi̇l. Bi̇znes tari̇xçələri̇ni̇ yazarkən yekun məsləhətlər. ............................82
X fəsi̇l. Sözlük. ...................................................................................................87
İsti̇fadə olunmuş mənbələr .................................................................................91
5
“Azadliq Uğrunda Fridrix Nauman Fondu” dünyanin 60-dan
çox ölkəsində insan hüquqlari, açiq cəmiyyət, təhsil, sosial bazar
iqtisadiyyati, məsuliyyət və fərdi azadliq kimi liberal dəyərləri müdafiə
edir.
Fridrix Nauman Fondu həmin fəaliyyət çərçivəsində 2016-ci ildə
Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin dəstəyi ilə Demokratiya, Media və
Mədəni Mübadilə İnstitutu və yerli tərəfdaşlar ilə əməkdaşliqla Cənubi
Qafqazin jurnalistləri üçün üçillik təhsil layihəsinə başlamişdir.
Üç on beş nəfərlik qrupda Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüst-
andan olan müxtəlif yaş qrupuna aid və peşə təcrübəsinə malik olan
jurnalistlər yüksək səviyyəli təlimləri keçmiş və iqtisadiyyat, mədəni
dəyərlər və münaqişələr mövzulari üzrə obyektiv jurnalistika fəaliyyəti
barədə praktiki təcrübəni əldə etmişlər.
Həmin təhsil layihəsinin məqsədi – qərəzsiz jurnalistikanin
inkişafina töhfə vermək və regional medianin nümayəndələri arasinda
əlaqələri qurmaqdan ibarətdir.
Cənubi Qafqaz regionunun jurnalistləri və beynəlxalq və yerli
ekspertlərin həmin nəzəri və təcrübi əməkdaşliği nəticəsində üç kon-
kret sahədə obyektiv jurnalistika mövzusunda üç dərslik hazirlanmişdir:
iqtisadiyyat, mədəni dəyərlər və münaqişələr.
Peter-Andreas Boxman
Azadliq Uğrunda Fridrix Nauman Fondunun Cənubi Qafqaz
layihəsinin rəhbəri
6
Müəllif haqqında
Doktor Pandeli Pani 25 ildir ki, jurnalist, məsləhətçi işləyir və
təlimlər keçirir. O, Ukrayna, Balkanlar, MDB və Mərkəzi Asiya
ölkələrində jurnalistlərin bir çox yenidən hazirliq təlimini hazirlayaraq
keçirmişdir. O, məsləhətçi kimi, daha çox dövlət radio-yayimçiliğin
ictimai radioya çevrilməsi (Şərqi Avropa, Ukrayna) və Sakrebulolarin
radiosunun (Community radios) formalaşmasinin (Cənubi-Şərqi Avr-
opa, Myanmar) problematikasi ilə məşğuldur. O, dəvət olunmuş
pedaqoq statusu ilə Berlin Azad Universitetində, Bonn və Yena
Universitetlərində, eləcə də Tirana Universitetində, Kirill və Mefo-
diy adina Universitetdə (Bolqaristan) və İv. Cavaxişvili adina Tbilisi
Dövlət Universitetində fəaliyyət göstərirdi.
Həmmüəllif haqqında
Doktor Ulrike Fişer-Butmaloiu jurnalist, treyninqlərin aparicisi
və dosentdir. Berlin Azad Universitetinin Beynəlxalq Jurnalistlər
Kollegiyasinda yenidən hazirliq təlimlərinə rəhbərlik edirdi, həmin
təlimlərdə bütün Avropa ölkələrindən, MDB-dən və ABŞ-dan olan
jurnalistlər iştirak edirdilər. O, təlim və mühazirə-seminarlari keçir-
mək üçün Misirə, Fələstinə, Qanaya, Kambocaya, Mərkəzi Asiyaya,
Balkanlara və Qafqaz ölkələrinə dəvət olunmuşdur, media-mədəniyyət
(edia iteracy), siyasi kommunikasiya, jurnalist təcrübəsi kurslarina
rəhbərlik edirdi. Onun doktorluq işinin mövzusu - “Böhran vəziyyət-
lərində Rus mediasi”dir.
7
Ölkədə demokratik mədəniyyəti qoruyub-saxlamaq üçün azad və
müstəqil media əhəmiyyətli rol oynayir. O, ictimai fikrin formalaş-
masina öz töhfəsini verir və, beləliklə, mərkəzi ictimai vəzifəni yerinə
yetirir. Bu funksiyani layiqincə yerinə yetirə bilmək üçün jurnalistlərə
xüsusi imtiyazlar və tədqiq etmək imkanlari verilir. Lakin bu onlarin
öhdəsinə auditoriya və ümumiyyətlə cəmiyyət qarşisinda əhəmiyyətli
məsuliyyəti də qoyur. Bu məsuliyyət yalniz reportajin gedişi zamani
ehtiyatli olmaq vəzifəsi deyil, məsələn, məsələ münaqişə və/və ya ka-
pital bazarlari və ya maliyyə məhsullari haqqinda məlumat kimi həssas
mövzulardan ibarət olduğu zaman, jurnalistlər daima peşə səviyyələrini
yüksəltməyə davam etməlidirlər.
Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycanda adi jurnalist təhsili ümu-
mi istiqamət jurnalistlərinin tərbiyə edilməsinə yönəldilir, onlar “hər
şey haqqinda” yazirlar. Peşə hazirliğinin geniş spektri onlara müxtəlif
mövzular barədə yazmaq imkanini verir. Lakin, onlarin təhsili, ilk
növbədə, günün aktual mövzularinin işlənməsinə və dərinlik əvəzinə
genişliyə hesablanmasina görə onlarin peşə sərhədlərini ümumi təh-
silləri müəyyən edir, yeni mövzulari öyrənmək və biliyi dərinləşdirmək
üçün vaxtlari qalmir. Bu cür problemlə münaqişələr, böhran və ya
fəlakətlər barədə reportaj hazirlamali olduqlari zaman da qarşilaşirlar.
Azadliq Uğrunda Fridrix Naumann Fondu maliyyə və biznes
haqqinda reportaj, cəmiyyətdə “fərqliliyə doğru” / “rəngarəngliyə
doğru” (“i-versity”) yönəlmə və eləcə də, münaqişəyə qarşi incə
jurnalistikanin mövzulari barədə aparilmiş təlimlərlə yalniz Cənubi
Qafqaz ölkələrində bu mövzularla əlaqədar olaraq yaranmiş tələbata
deyil, ümumiyyətlə dünyada jurnalistlərə qarşi tələblərin artmasina da
Dostları ilə paylaş: |