Fuat aydin

Fuat AYDIN

Hint Dinleri

(Hinduizm, Cayinizm, Budizim, Sihizm)

Sakarya-2010

HİNDUİZM

GİRİŞ

Hindular kendi dinlerini ifade etmek için sanatana dharma ismini kullanırlar. “Sonsuz/ezeli dharma/yasa” anlamına gelen bu kelimeyle belli bir kurucuyla ilişkilendirilen dünyanın diğer büyük dinlerinin aksine, onun bir başlangıcının olmadığını ifade etmek isterler. Hintli olmayanlar arasında ise bu din için yaygın olarak tamamen coğrafi bir çağrışıma sahip olup eski Fars dilinde “İndus nehrinin doğu tarafında yaşayanlar” anlamına gelen Hindu (Sanskritçe sindhu, nehir) kelimesinden türeyen Hinduizm kullanılır. Bu, şüphesiz bugün dünyada varlığını devam ettiren en eski dindir. Hinduizm, Hindistan nüfusunun yaklaşık yüzde 80’nin tabi olduğu; Batı ülkeleri de dâhil olmak üzere Hindistan dışında da 45 milyondan fazla mensubu bulunan bir dindir. Hindistan dışındaki 45 milyon bağlıdan 18 milyonu, Hinduizm’i devlet dini ilan eden tek ülke olan Nepal’de yaşamaktadır.

Hinduizm birçok bakımdan dinler tarihinde benzeri olmayan bir fenomen olarak görünür. Kelimenin kabul edilmiş anlamında onu bir din olarak adlandırmak güçtür. Çünkü Tanrı inancını kendisi için merkezi olarak kabul etmediği gibi tanrının doğası hakkında fikir yürüten sistematik bir teolojiye de sahip değildir. Hintliler tek bir tanrıya inandıklarını düşünürken bile, çoğunlukla birçok tanrıya tapıyormuş gibi görünürler.

Herhangi bir şahsı kurucusu olarak görmedikleri gibi, herhangi bir kutsal metni tek başına bağlayıcı olarak da kabul etmezler. Herhangi dini bir uygulamayı zorunlu görmedikleri gibi herhangi bir doktrini de dogma olarak kabul etmezler. Bütün Hindular için evrensel anlamda geçerli olan bir uygulama ve dogma da yoktur. Hindu bir grup için temel olan bir şey, bir diğer grup için öyle olmayabilir.

Dışarıdan bakanlar için dine yönelik aşırı bir ilgi gösteriyor gibi görünmelerine rağmen Hindular, böyle bir bilinç ortaya koymazlar. Muhtemelen bu onların dini hayatı, diğer eylemlerden özde ayrı bir şey olarak görmemelerinden kaynaklanır. Onlar hayatı, dinin de içinde yer aldığı, içsel olarak birbirlerine bağlı bütüncül bir şey olarak görürler. Bu yüzden de, Sanskritçe’de genel olarak anlaşıldığı şekliyle dini ifade etmek için kullanılan bir kelime yoktur. Din anlamına geliyor olarak kullanılan dharma kelimesi daha geniş bir çağrışıma sahiptir ve birey ve toplumun maddi ve manevi hayatının gerçekleri ve ilhamlarıyla ilgili teoriler ve uygulamalar bütününü ima eder.

Bunlara rağmen yine de, Hinduizm’i diğer geleneklerden ayıran bir takım ölçütler tespit etmeye yönelik teşebbüsler olmuştur. Tartışılacak yönleri olmakla birlikte, tespit edilen bu ölçütler arasında şunlar zikredilebilir. Vedaların mutlak otorite olduğunu kabul ederler. Hinduizm’in bir din olarak varlığını sürdürmesini isteyen modern Hindu düşünürler, gerçek bir lanet olduğu ve kaldırılması gerektiğini açıkça savundukları kast sistemi ve yerine getirilmesi gereken onunla ilgili kurallar. Yüzeysel bir özellik olsa da, ineğin ve Brahmanların kutsallığının kabul edilmesi de bu ölçütlerden biridir. Atman, karma, samsara ve mokşa ile ilgili inançlar da, Hinduizm söz konusu olduğunda ne evrensel ne de esas inançlar olmasa da, Hint dini-felsefi okulların hepsi tarafından gerçek olarak kabul edilirler.

Yakın zamanlara kadar hiçkimse, Hindu olarak doğmak dışında Hindu dinine giremezdi. Anne ve babası Hindu olan ve kabul edilmiş kastlardan birine mensup olan ve Hinduizm’i aleni olarak terk etmemiş bir kimse Hindu toplumunun bir üyesi olabilirdi. Bu kişinin, emredilen ritüelleri yerine getirmiş ve geleneksel hayat tarzını herhangi bir şekilde ihlal etmemiş olması gerekir. Bu son özelliklere sahip olan kişi, yukarıda zikredilen ve bir din olarak Hinduizm’e mensup olmanın göstergesi olan esasların herhangi birine ya da hiçbirine inanmaksızın iyi bir Hindu olduğunu söyleyebilse de, ancak onların birini ya da hepsini kabul ettiği için Hindu olarak adlandırılır.

Ancak, modern Hindu tanımı, eskiye nazaran nispeten genişledi. Hinduizm içinden çıkan yeni dini akımlar, bu ülkeyle doğrudan alakalı olan bu dine, Hindu olarak doğanlarla aynı hakların verildiği batılıları da çekmeye başladılar. Bu genel olarak, etnik din kategorileri içinde yer verilen Hinduizm’in kendi içinden evrensel akımlar çıkardığı, dolayısıyla da etnik bir din olmaktan uzaklaşmaya başladığının bir işareti olarak kabul edilebilir.

TARİHSEL SÜREÇ

Az önce söylenildiği üzere, Hinduizm’in dünyanın yaşayan dinlerinin en eskisi olduğu hususunda bir şüphe olmadığı gibi, aynı zamanda bugün Hinduizm diye adlandırılan dinin, kökeni çok eskilere giden birçok gelişmenin, farklı dini hareketlerin birleşmesinin ve ayrılmasının bir sonucu olduğu hususunda da herhangi bir şüphe yoktur. Bu yüzden bir din olarak Hinduizm, birbirine zıt ve birbiriyle çelişik özellikler ortaya koyar. Bu zıtlık ve çelişkiler, onun tarihsel süreci boyunca geçirdiği aşamalardan içinde barındırdığı şeylerden kaynaklanmaktadır.

Hinduizm kaynaklarından en eskisi, Veda dönemi Aryan halklarının buraya gelişinden önceki bir safhayı oluşturan ve 1920’lerden önce Mohenjo-Daro ve sonra Harappa kentleri etrafında odaklanan arkeolojik kazılarda kalıntıları ortaya çıkan medeniyettir. Milattan önce 4000-2200 yılları arasında tarihlenen ve bugün genel olarak Harappa Medeniyeti olarak bilinen Indus Vadisi Medeniyeti kalıntıları, başka şeyler yanında özellikle bu dönemin dini inançları hakkında da bir takım sonuçlara ulaşmayı mümkün kıldılar. Indus vadisi dini, bugün Hindistan’da bulunan dinin muhtemelen en erken şeklidir. Bu, Hinduizm’in temeli kabul edilen Veda dininden farklı tarafları olan ve birçok dalının varlığını hala devam ettirdiği Klasik Hinduizm’le yakın ve doğrudan ilişkileri olan bir dindir. Bu yüzden de Hinduizm’in tarih öncesi ilk dönemini temsil ettiği rahatlıkla söylenebilir.

Mohenjo-Daro’daki kazılarda elde edilen ve üzerinde birtakım hayvanlarla birlikte üç yüzlü ve yoga yapıyor olarak resmedilen çıplak bir erkek tanrının bulunduğu bir mühür, söz konusu dönemin dini hakkında kısmen de olsa aydınlatıcı bilgi sunar. Buna göre, Mohenjo tanrısı, klasik Hinduzim’in tanrısı Şiva’ya benzemekte ya da onunla aynıdır. Çünkü burada üç yüzlü, çıplak, şehvet düşkünü ve yoga yapıyor olarak resmedilen tanrının özellikleri, Hinduizm’deki Şiva’nın ayırt edici özelliklerini oluşturur. Fallus kültünün(erkek cinsel organı) de bu dönemin dini anlayışının önemli unsurlarından biri olduğu ortaya çıkmaktadır. Mohenjo-Daro tanrısının Ana Tanrıçayla ilişkili olması aynı zamanda onun bereket-yeşillik tanrısı olduğunu da gösterir. İbadet şekilleri arasında yağ ya da tütsü yakma ve kan takdim etme (tanrı heykellerine kan sürülmesi, Şiva’nın “kırmızı” anlamına gelmesinde de görülür) gibi dini uygulamalar olmakla birlikte burada herhangi bir mabet ve tapınma nesnesi olan heykeller ortaya çıkmamıştır. Ancak ibadet, ritüel ve ritül maksatlı toplantılar için kamuya açık yerlerin bulunduğunun işaretleri Mohenjo-Daro ve Harappa’daki güçlendirilmiş kalelerde bulunmaktadır. Buraların törensel abdestler ve ortak banyolar için olması muhtemeldir.

Hinduizm’in ikinci safhasını/dönemini yanlışlıkla Brahmanizm olarak da adlandırılan Veda dini oluşturmaktadır. Veda dini tarihsel Hinduizm için bir ara dönemdir ve onun oluşumunda genellikle kabul edildiği gibi, önemli ve hayati bir rol oynamamıştır. Aksine, bu din tarafından tehlikeye düşürülen hususi dini felsefi şartlara karşı bir tepki olarak tarihsel Hinduizm ortaya çıkmıştır. Ancak Hinduizm, sırtını Veda inançlarına ve uygulamalarına dönmemiş, fiilen Vedaya mensubiyetini itiraf da etmiştir. Veda döneminin genel olarak mö. 2000’den 500’e kadar devam ettiği kabul edilir.

Veda dini, fetih, yerleşme ve asimilasyon yoluyla söz konusu yüzyıllar boyunca kuzey Hindistan’a yayılan, ana mekânları Belh civarı olan ilk Aryanlar tarafından ortaya konuldu. Bunlar İran, Afganistan ve daha sonra Hindistan’a doğru hareket eden Hint-Avrupalıların bir koluydu. Bu dönemin dini hakkındaki kaynağımız, söz konusu dönem boyunca dini tutumlardaki dikkate değer bir evrilmeyi ortaya koyan Vedalardır. Bunlar, Hindistan’a gelip yerleşen Aryanlar tarafından derlenmiş, şekil ve muhteva bakımından birbirinden farklı Sanskritçe metinlerdir. Kendileri hakkında Hinduzim’in kutsal kitapları başlığı altında daha ayrıntılı olarak bilgi vereceğimiz ve Veda dininin gelişim dönemlerinin kendilerine yansıdığı kabul edilen Vedalar; samhitalar, brahmanalar ve upanişadlardan oluşur.

Bu metinleri derleyen Aryanlar Hindistan’a göç etmeden önce, tabiata oldukça yakın yaşayan ve kendilerini tabiatın bir parçası kabul eden insanlardır. Tabiatla olan bu durumlarına uygun olarak da, bir tür kozmik bir din geliştirmişlerdir. Bu dinin iki temel görünüşü vardı: Bir yandan tabiatın genişliği, görkemi ve cömertliğiyle etkilenmişler ve bunun bir sonucu olarak da göğü ve yeri övmüşlerdir. Öte yandan ise, kozmik fenomenlerdeki değiştirilemez düzenlilikler tarafından etkilenmiş ve bunun bir sonucu olarak da kozmik yasa rta ve bu yasanın güçlü yöneticisi Varuna anlayışını kabul etmişlerdir. İlk Aryanlar aynı zamanda bir tür ateş ibadeti ve Soma bitkisinin suyunun önemli bir rol oynadığı iptidai bir ritüel de geliştirdiler. Göç ettikleri yerde karşılaştıkları yeni durum, onların hayat tarzlarını değiştirmelerine yol açtı. Bu yeni hayat tarzı aynı zamanda onların dininin karakterini de değiştirdi. Eski kozmik din yerini, bir savaş tanrısına yani Indra’ya dönüşen muzaffer kahraman etrafında merkezileşen yeni bir dine bıraktı.

Vedalar dini de kendi içinde, Veda metinlerinde, Samhitalarda, Brahmanalarda ve Upanişadlarda yankısını bulan üçlü bir evrilme safhası gösterir. Samhitaların en eskisi olan Rig-veda, resmi dini ritlerde kullanılan ve farklı tanrılara ya da ilahi güçlere (asura) hitap eden ilahileri içerir. Bu ritler, ateş kurbanları ve Soma bitkisi etrafında merkezileşen ritlerdir. Törenler karmaşık olduğundan metinleri kullanacak din adamlarını gerektirmekteydi. Bu resmi dinin yanı sıra, hane sahibi tarafından icra edilecek ritleri gerektiren ev kültleri de vardı.

Bir sonraki safha, Brahmanalarda bulunur. Bunlar, kurbanla ilgili uygulamaya yönelik yorumlar ve mitolojik ayrıntıları içeren metinlerdir. Burada ritüalizm hâkimdir. Yani artık insanın refahı ve kozmosun düzenini sağlayan devaların insanın duasına cevabı değil, bizatihi kurbanların doğru bir takdimidir. Bu dönüşümle güçleri zayıflayan devaların hâkimiyetinin altı, onların temelinde yer alan tek bir gücü bulmaya yönelik arayışla daha da oyuldu. Nihai olarak bu tek güç, gayrişahsî bir güç, Brahman şeklinde düşünüldü. Brahman’ın bilgisi, kozmik kontrol için anahtar bir bilgiydi. Bu dönemde, asketizm ve meditasyon da bir eğilim olarak ortaya çıktı ve kurbanın mikrokozmoz olarak kabul edilen insanın içinde içselleştirilmesiyle temsil edildi.

Vedalar dininin son safhası, Vedaların son bölümlerini oluşturan Upanişadlarda bulunur. Burada vurgu, ritüelden Bir olan ile kişisel ve mistik tecrübeye doğru kayar. Herşey teke indirildiğinde insan ruhu atman, Bir’i yani Brahmanı bizatihi tecrübe edebilir. Samsara, her bireyin brahmanla birleşmeyi gerçekleştireceği kurtuluşa (mokşa) kadar maruz kalacağı sonsuz döngüdür. Bu sonsuz döngünün şartlarını ise, insanların daha önceki hayatı boyunca, belli bir hedefe yönelik olarak yapılan davranışlar (karma) belirlemektedir. İlahilerin çoğunun konusunu bu genedoğum-ölüm çemberinden nasıl kurtulanacağı oluşturur.

MÖ. 500’den ms. 500’e kadarki on yüzyıllık dönem klasik Hinduizm dönemidir. Hinducu sentez olarak da adlandırılacak olan bu dönem, bugün hala geçerliliğini muhafaza eden temel kavramların yerleştiği bir dönemdir. Altı darşana (altı görüş) ya da felsefi ekollerin, kast (varna) düşüncesinin, her bir Hindunun hayatının altı safhaya ayrılması (aşrama), kutsal metinler arasında şruti (vahiy) ve smrti (gelenek) şeklindeki ayırımların ortaya çıktığı dönemdir. Veda döneminin sonunda rahipler olarak etkilerinin çoğunu kaybetmekle birlikte, yegâne eğitilmiş elit ve dolayısıyla da Sanskrit ve yazılı geleneğin tek koruyucusu olarak Brahminler öne çıktılar. Yeni sınıfların, halkların ve kültlerin içinde eriyebileceği yeteri derecede elastiki bir din ve toplum yapısı oluşmasında temel aracı oldular. Onların ana güç ve işlevlerinden birisi, meşrulaştırma gücüydü. Vedalara bağlılığı ortodoksinin ölçütü kabul ettiler; dolayısıyla onları bir otorite olarak kabul etmeyenleri, yani Cayinist ve Budistleri heterodoks olarak ilan ettiler. Bu ölçüt, Cayinist ve Budizm’in yollarına ayrı bir din olarak devam etmelerine yol açtı.

Hinduizm için en önemli unsurlardan biri, teizmin ortaya çıkmasıydı. Vedalar döneminde nispeten önemsiz iki tanrı olan Şiva ve Vişnu önemli hale geldiler. Vişnu birçok tanrıyla özdeşleşti. Bu özdeşleşmenin bir sonucu olarak Vişnu’ya cömert ve dünyanın refahıyla ilgilenen tanrı niteliği verildi. Bu özellikleriyle Vişnu, dünyada bozulan ahlaki ve tabii düzeni yeniden düzeltmek maksadıyla on farklı bedende (avatarlar) olmak üzere dünyaya inmeye başladı. Vişnuculuk ve Şivacılık ile birlikte Şaktacılık da müstakil kitapları olan mezhepler haline geldiler. Bunların yanı sıra, kendileri aşağı kastlardan olan ve bütün kast ayırımlarını ve dinin zahiri şekillerini reddeden, Müslüman ve Hindu dininden olan Kebir, Raidas ve Dadu (on altıncı ve on yedinci yüzyıl) gibi kişiler tarafından, sıfatları olmayan aşkın bir tanrıya yönelik aşka dayanan deruni bir din şekli geliştirildi.

Dönem hakkındaki iki önemli kaynak Mahabharata ve Ramayana destanları ve bunlardan daha meşhur olan ise, Mahabharata’da yer alan Bhagavat-gita adlı bölümüdür. Bu sonuncusunda Vişnu, kurtuluşa giden üç yoldan, aydınlanma (cnana), dini ritler (marga) ve aşk (bhakti) yolundan bahseder. Bu sonuncusu, bugüne kadar Hinduların büyük kısmına ilham kaynağı olmuş bir yoldur.

Vedalar döneminde hâkim ibadet şekli olan kurban yerini, ibadet edilen tanrıyı sembolize eden bir imgenin ya da heykelin önünde icra edilen ibadetin (puja) yeni şekillerine bıraktı. Mitolojik içerikli, Puranalar olarak ismlendirilen bir külliyat evrildi, mabet ibadeti başladı ve klasik Hinduizm’in sonunda mabetler Hindu yerleşim yerlerinin ayrılmaz bir parçası haline geldi.

Hinduizm’in bir sonraki safhası, altıncı yüzyıldan on dokuzuncu yüzyıla kadar devam eden ortaçağ safhasıdır. Bu dönem, kökenlerine dair herhangi bir teorinin bulunmadığı ancak Varna hiyerarşi modelinden öz bakımından ayrı kastlardaki (jatis) bir artışa şahit oldu. Kast sistemi çoğu kişi tarafından ciddi şekillerde eleştirilmiş olsa da, siyasi karmaşa anlarında toplumsal istikrarı sağlama ve zengin kültürü devam ettirme ve Hindulara bir kimlik sağlama hususundan önemli bir hizmet görmüştür.

“Yeni Hinduizm” diye adlandırılan ve on dokuzuncu yüzyılda Batı modernizminin etkisiyle ortaya çıkan ve bir anlamda Hinduizm’i etnik bir din olmaktan evrensel bir din haline getiren hareketler ortaya çıkmıştır. Bunlar, Hint mezheplerinin ele alındığı yerde, Yeni dini hareketler başlığı altında işlenecektir.

KURUCU ŞAHSİYET

Hinduizm’in en temel özelliği kendisinin herhangi bireysel bir kurucuya dayandırılmamış olmasıdır. Onun kurucusunun bu bilinmezliğinin bir ifadesi olarak daha önce de zikrettiğimiz gibi, bir anlamda “ezeli hikmet” olarak da çevrilebilecek olan sanatana dharma kelimesini kullanırlar. Ancak asıl ifadesini Vedalar’da bulduğundan ve Hindular Ortodoksluğu Vedaların kabul edilmesiyle eş anlamlı olarak kabul ettiklerinden, Vedaların kendilerine atfedildikleri kişileri bu dinin kurucuları olarak kabul etmek mümkündür. Bu ezeli hakikatler ya da yasalar ve bu hakikatleri ya da yasaları gerçekleştirme yolları, söz konusu hakikatleri içeren kutsal ilahileri ya da ifadeleri “gördükleri” söylenen bir grup “rşi=gören, hâkîm kimse” vasıtasıyla ifşa edilmişlerdir. Rşi olarak adlandırılan kişiler tarafından görülen ya da işitilen bu bilgi grubu şruti olarak adlandırılır. Bu Hinduizm’in kökeninin beşeri olmadığını, tarihi olmayan bir köke ya da temele sahip olduğu anlamına gelir. Söz konusu metinler, mantralar yani meditasyonun ürünleri olarak adlandırılırlar. Bundan dolayı da rşiler, aynı zamanda sessiz derin düşünenler (muni) olarak adlandırılırlar. Muni ya da rşinin hakikati görme sürecinin safhaları olan “sessizlik, derin düşünme ve vizyon” tapas olarak isimlendirilir. Tapas, yeteneklerin içe dönüşünü ve tefekküre dalmaya işaret eder. Rşiler ve munilerin hakikatlerinin ve vizyonlarının kaynağı, bunların kendisinden hayat nefesleri olarak çıktıkları Yüce Varlık (Mahat Bhûtam) olabilir. Hayat nefesleri, bir yandan Yüce Varlıktan sudurlarının kendiliğinden olduğunu, öte yandan ise içerdikleri hikmetin, Yüce Varlığın gerçek özünü naklettiklerini ortaya koyarlar. Bu özelliklerinden dolayı söz konusu vizyonlar ve ifadeler, yüce hakikati meydana getirirler. Bu bilgi olduğundan Veda; görücüler ve bilgeler vasıtasıyla Yüce Varlıktan sahih bir gelenekte geliyor olduklarından dolayı da Agamalar diye adlandırılırlar. Rabb’in bize yol gösteren ve bizi bağlayan emri olarak ise o, Şastradır. İşte, belli bir kişi olmasa da bu kutsal bilginin alıcılarını, Hinduizm kurucuları olarak kabul etmek mümkündür (Raghavan, 1974, 9)

KUTSAL METİNLERİ

Başka tasnifler ve bunların altında yer verilen çok sayıda kutsal metin bulunmakla birlikte burada genel olarak kabul görmüş olan ayırıma yer verilecektir. Bu yüzden, hakkında bilgi verilen metinlerin yegâne Hint kutsal metinleri olduğu düşünülmemelidir. Hindu kutsal metinleri iki gruba ayrılır: Şruti ve Smriti. “İşitilen, görülen” anlamına gelen şruti kategorisi içinde Vedalar; smriti kategorisinde ise Puranalar, Ramayana, Mahabharata ve Dharma-şastralar yer alır.

Otoriteleri, yukarıda zikredildiği gibi rşilerin, derin tefekkür ve vizyon yoluyla Yüce Varlıktan almış oldukları inancından kaynaklanan Vedalar, İnsanlık tarihinin bize kadar gelen en eski metinleri olarak kabul edilirler. Sanskritçe “bilmek” anlamına gelen “vid” kökünden gelen veda “bilgi” anlamına gelmektedir. Vedaların en eski parçasını dört derleme (samhita) oluşturur: Rig-veda, Sama-veda, Yacur-veda ve Atharva-veda. Bunlar uzun bir süre şifahi olarak nakledildikten sonra yazıya geçirilmiş olan metinlerdir. Bu dört metnin her biri yüksek derecede felsefi ve ilahi bilgiyi içermektedir. Herbirinin hedefi, daimi barış, refah ve ebedi kurtuluştur.

Bunlardan en eskisi ve geniş olanı Rig-vedadır. Ortaya çıkış tarihi tartışmalıdır. İçindeki astronomik bilgiler göz önünde bulundurulanlar, bazı kısımlarının mö. 4500; metin tenkidi sonuçları mö. 1500, diğer dâhili kanıtlar ise onun mö. 2500-2000’den önce ortaya çıkmaya başladığına işaret etmektedir. Mö. 900’e doğru yazıya geçirilen Rig-veda, farklı tanrılara hitap eden binden fazla (1017/1028) ilahi derlemesinden oluşmaktadır. Kurban sırasında okunacak ilahileri hem nesir hem de şiirsel kurban ifadelerini içerir. Sama-veda, çoğu Rig-veda’dan alınmış kurban maksadıyla söylenecek olan ilahileri barındırır. Kara ve ak Yajur-veda olarak ayrılan Yacur-veda, kurban töreninin çeşitli aşamalarında Brahmanlar tarafından yapılacak işler, söylenecek sözler hususunda yararlanılmak maksadıyla oluşturulmuş kitaplardır. Tarihsel olarak daha sonraki bir döneme ait olmakla birlikte, Rig-veda’dakiyle kıyaslanabilecek kadar eski malzemeler içeren ve öteki vedalardan farklı olarak kurban kültüyle yakından ilişkili olmayan Atharva-veda ise, Veda panteonuna ait tanrılara yönelik ilahilerle, hastalıkları iyileştirme, yağmur, maddi refah ve düşmanları boyun eğdirmeye yönelik büyülü sözleri ve afsunları içerir. Bu dört vedanın yanı sıra, aynı değerde olmayan tıbbi bilgileri (Ayvurr-veda), askerlik bilimini (Dhanurveda), müzik ve dans sanatı bilgilerini (Gandharva-veda) içeren vedalar da vardır.

Her veda üç bölümden oluşur: Brahmanalar, Aranyakalar ve Upanişadlar. Bunlardan Brahmanalar, ayinler ve onların yerine getiriliş tarzıyla ilgili metinlerdir. En önemlileri. Aitareya, Kauşitaki, Caiminiya, Taittiriya ve Satapata Brahmana’dır. Aranyakalara gelince, daha sonra ayrıntılı olarak göreceğimiz, geleneksel Hindu hayat tarzının üçüncü aşaması olan ormanlarda ikamet/vanaprasthya (diğerleri, öğrencilik/brahmacarya, aie reisliği/grhasta, ve her şeyi terk etme/samnyasa) etme yemini edenlerin çalışmaları/onların okuyacakları eserler olup, kurban törenlerinin anlamını ve yorumunu ele alan metinlerdir. Üçüncüsü ve vedaların sonunda yer alan bu yüzden de vedanta (vedaların sonu) olarak isimlendirilen metinler upanişadlar. “Üstadın dizinin dibine oturmak” anlamına gelen “upanişad” kelimesi, herkesin duymasının uygun olmadığı vedik hikmetin, hoca-talebe yakın ilişkisiyle ehil olana aktarılmasını ifade eder. Talebe-hoca arasında cereyan eden soru-cevap şeklinde kaleme alınmıştır. Hint düşüncesi için bir dönüm noktası olan bu metinlerde, daha sonraki Hinduizm’de ana anlayışlar haline gelen karma-samsara anlayışı açıkça dile getirilir. Bu döngüden ancak atman-brahman özdeşliği bilgisiyle kurtulunacağı, bir kurtuluş yolu olarak öne çıkartılır. Upanişadların, çok geç dönemli (ms. on beşinci yüzyıl) olanların yanı sıra, mö. 800 ve 400 arasında ortaya çıktıkları kabul edilir. Sayıları çok olmakla birlikte bunlardan on dört tanesinin sahih olduğu kabul edilir: İşa, Kena, Katha, Praşna, Mandukya, Taittiriya, Aiteraya, Chandogya, Bırhandıranyaka, Mahanarayana ve Paingala Upanişad.

İkinci grubu oluşturan smritiye gelince, kelime olarak “hatırlanan şey” ya da “hafıza” ve “gelenek” anlamına gelir. Bunlar Hint dini düşüncesi için ikinci en yüksek otoriteyi temsil ederler. Bu metinler, bir Hindunun gündelik hayatını belirleyen şeyleri içerdiklerinden şrutiden daha önemlidirler. Üç ana gruba ayrılır. Hindin iki önemli destanı olan Ramayana, Mahapharata’nın yer aldığı ithasa, Puranalar ve Dharma-şastralar.

Ramayana Valmiki’ye atfedilen, mö. VI. yüzyılda yazımı başlayan ve ms. da devam eden bir destandır. Vişnu’nun avatarı olduğu kabul edilen Rama’nın şeytan kral Ravana tarafından kaçırılan karısı Sita’yı maymun kral Hanuman’ın yardımıyla kurtarışının hikâyesini anlatır. Hind’in ikinci büyük destanını oluşturan Mahabharataya gelince, vedaların düzenleyicilerinden ve bazen Vişnu’nun kısmi enkarnasyonu olarak kabul edilen Vyasa’ya atfedilir. Bhavgat-gita gibi sonradan eklenmiş olan kısımları olmakla birlikte, mö. III ve II. yüzyılda bitirildiği kabul edilir. Asıl konusunu, Delhi civarındaki bir bölge olan Kurukşetra krallığındaki Pandavalar ve Kuruvalar arasında taht için yapılan savaş oluşturur. Mahabharata’nın bir alt bölümünü meydana getiren ve Bhagavat-gita adlı bu bölüm, Mahabharata’dan daha çok tanınmış dünyanın birçok diline çevrilmiş bir metindir. Avatarı arabacı Krişna kılığındaki Vişnu ile Arjuna arasındaki konuşmalardan oluşur. Hakkı olan tahtı elinden alınmış olan Arjuna’nın hakkını elde etmek için en yakın akrabalarıyla dövüşmesi gerektiğini görünce, yakın akrabalarının akıtılan kanıyla elde edilenin buna değmeyecini söyleyerek savaştan vazgeçmek istemesi üzerine, Krişna’nın onu savaşmak için karmadan, kurtuluş yollarından, ruhun ölümsüzlüğünden bahsederek ikna edişinin hikâyesini anlatır.

Hindle ilgili bayramlar, kast yükümlülükleri ve hac yerleri gibi konuları içeren Puranalar, yaklaşık ms. dördüncü yüzyılla tarihlenirler. Her biri Hint teslisini oluşturan Vişnu, Şiva ve Brahma’dan birini yücelten on sekiz ana Purana vardır. Bunlar halk Hinduizm’i için çok önemli metinlerdir. En önemlisi, Krişna’nın hayatının ilk safhalarını anlatan Bhagavata Purana’dır. Smriti grubu içinde yer alan türün sonuncusu Dharma-şastralardır. Bunlar farklı zaman ve mekânlarda dini hükümlerin nasıl uygulanacağı, insanların bu dünyada yaptıklarının sonucu olarak yeniden doğumlarının nasıl olacağı gibi hususlarda Hindulara yol göstermek için kaleme alınmış/derlenmiş olan metinlerdir. İki binden fazla olan dharma-şastralardan tartışmasız en etkili olan, Manu Yasaları (Manu smriti) olarak bilinendir.