Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 010, Sa. 141 Yeni Çek kanunu’na göre tüzel kiŞİleri temsilen çek düzenlenmesi ve sonuçlari metin topçUOĞLU

---

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

141

YENİ ÇEK KANUNU’NA GÖRE TÜZEL KİŞİLERİ TEMSİLEN 

ÇEK DÜZENLENMESİ VE SONUÇLARI

Metin TOPÇUOĞLU

*

Özet

5941 sayılı Çek Kanunu tüzel kişiler adına çek keşide etme yetkisini ve keşide 

edilen çeklerden doğan ceza sorumluluğunu yeni ve farklı bir anlayışla düzenlemiştir. 

Kanun koyucu, tüzel kişiye ait nakit işlemlerinin bir başkası üzerinden yürütülmesini 

engellemek için belirli ilişkiler çerçevesinde açılan çek hesaplarını, tüzel kişi tacir 

adına açılmış saymış, böylece hukuki sorumluluk açısından da dikkate alınabilecek 

dolaylı temsil karinesini kabul etmiştir.

Anahtar Kelimeler: Tüzel kişi çekleri, tüzel kişiler adına temsil yolu ile çek 

düzenlenmesi, karşılıksız tüzel kişi çeklerinden sorumluluk, dolaylı temsil karinesi.

DRAWING CHECK BY REPRESENTATION ON BEHALF OF LEGAL 

PERSONS AND ITS CONSEQUENCES WITHIN THE FRAMEWORK OF THE 

NEW CHECK LAW

Abstract

The Check Law no. 5941 regulates in a new and different manner the right 

to draw a check on behalf of legal persons and the criminal liability resulting from 

drawn checks. Legislator considers the check accounts opened within particular 

relations to be opened on behalf of legal person merchant in order to prevent the 

cash transactions belonging to a legal person to be executed over someone else, thus 

accepting the presumption of indirect representation that can be taken into account 

for civil liability.

Key Words :Legal person checks, drawing check by representation on 

behalf of legal persons, liability from legal person checks, presumption of indirect 

representation.

*

  Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Öğretim Üyesi.

---

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

Metin TOPÇUOĞLU

142

I) GİRİŞ

Yeni Çek Kanunu (YÇK)

1

, tüzel kişiler adına temsil yolu ile çek düzen-

lenmesi ve sorumluluk sistemini, yürürlükten kaldırdığı “Çekle Ödemelerin 

Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun”dan (EÇK) 

farklı bir şekilde düzenlemiştir. Kanun koyucu, EÇK’nın aksayan ve istismar 

edilen hükümlerini ıslah etmek yerine tepki anlayışı ile yeni çözümler getir-

miştir. YÇK’nın getirdiği çözümlerin yeni sorunlar ve istismar alanları oluş-

turmaya uygun olduğu görülmektedir. 

YÇK, gerçek ve tüzel kişiler adına temsil yolu ile çek keşide edilme-

si ve sonuçları bakımından ayrı ilkeler benimsemiştir. EÇK’dan farklı olarak 

gerçek kişiler adına, temsil yolu ile çek hesabı açmak ve kapatmak mümkün 

olmakla birlikte çek düzenlemek yasaklanmıştır (YÇK m. 2/3, 10; m. 5/3). 

Tüzel kişiler adına organları veya temsilcileri çek düzenleyebilecektir. Tüzel 

kişi adına düzenlenen çeklerden dolayı hukuki sorumluluk tüzel kişiye aittir. 

Fakat karşılıksız çek keşide etme suçunun ceza yaptırımı gerçek kişilerle sı-

nırlı olarak uygulanır. Bu sebeple tüzel kişi çeklerinde ceza yaptırımı sadece 

“çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü yönetim orga-

nı üyesi kişi” veya kişiler hakkında uygulanabilecektir. Karşılıksız çekten ge-

nel olarak tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim orga-

nı üyesi, görev dağılımı yapılmamışsa, yönetim organını oluşturan gerçek kişi 

veya kişiler sorumlu olacaklardır (YÇK m. 5/1, 2).

Tacir tüzel kişinin; faaliyetleri ile ilişkilendirilebilecek, ortakları veya 

yöneticilerinin etkisi altında kalabilecek gerçek kişiler adına açılmış olan çek 

hesaplarının, tacir tüzel kişiye ait olduğu farz ve kabul edilmiştir (YÇK m. 

4/2). Bu durumda ilgili tüzel kişi tacirin, vergiye ilişkin mali sorumluluğuna 

ek olarak keşideci gerçek kişi ile birlikte hukuken de sorumlu tutulması gere-

kecektir. Cezai sorumluluk tüzel kişi tacir ile belirli ilişkilere sahip gerçek ki-

şilere aittir (YÇK m. 4/2).

1

   RG, 20.12.2009, S. 27438. 

---

Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

143

II) TÜZEL KİŞİLER ADINA TEMSİL YOLU İLE ÇEK  

 

 

    DÜZENLENMESİ

A) Çek hesabı açılması

1) Genel olarak

Tüzel kişiler adına çek hesabı açılması bakımından YÇK, kural olarak 

genel hükümlerden farklı bir hüküm getirmemiştir. YÇK m. 2/3’e göre çek he-

sabı açabilmek için ilgilinin bizzat kendisinin veya vekilinin ya da yasal tem-

silcisinin imzasına ihtiyaç vardır. Tüzel kişiler adına çek hesabı, tüzelkişinin 

yöneticileri veya temsilcileri tarafından açılabilir. Türlerine göre tüzel kişiyi 

yönetim ve temsil yetkisine sahip olan kimseleri genel olarak aşağıdaki gibi 

özetleyebiliriz

2

.

Kollektif şirketlerde, ortaklardan her biri veya birkaçı ya da ticari mü-

messiller (TK m. 160);

Komandit şirketlerde, komandite ortaklardan birisi veya birkaçı ya da 

ticari mümessiller (TK m. 257);

Limited şirketlerde, müdürler (bu kimse ortaklardan birisi olabileceği 

gibi dışarıdan birisi de olabilir) ya da ticari mümessiller (TK m. 540);

Anonim  şirketlerde, yönetim kurulu üyeleri veya imza yetkisini haiz 

bir ya da daha fazla murahhas üye yahut müdürler [ticari mümessiller (TK m. 

317, 319/2, 342)];

Kooperatifl erde, yönetim kurulu üyeleri veya imza yetkisini haiz bir ya 

da birkaç üye yahut ticari mümessiller (Koop. K m. 55, 58);

Derneklerde, yönetim kurulu üyeleri veya imza yetkisini haiz bir ya da 

birkaç üye, bir ticari işletme işleten derneklerde ise yine yönetim kurulu üye-

leri veya ticari mümessiller (MK m. 85);

Vakıfl arda, mütevelli (yönetim organı), bir ticari işletme işleten vakıf-

larda ise mütevelli heyeti üyeleri veya ticari mümessiller (MK m. 109);

Kamu tüzel kişileri tarafından kurulup özel hukuk hükümlerine göre 

2

 Bkz. Çağlar, H., “5941 Sayılı Çek Kanunu Hükümlerine Göre Ticaret Şirketi Yöneticileri-

nin, Temsilcilerinin ve İmza Yetkililerinin Çek Hesabı Açma ve Çek Düzenleme Yasağı”, 

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIII, Y. 2009, S. 1-2, s. 3-8. Söz konu maka-

leye, http://www.hukuk.gazi.edu.tr/editor/dergi/13_1.pdf (12.11.2010) web adresinden de 

ulaşılabilir.

---