Davranış Konsensusu
Biz, ATƏT-in “Gələcək üçün Siyasət - Azərbaycanda Demokratiya” adlı
seminarında iştirak edən Azərbaycanın siyasi partiyalarının və bloklarının
nümayəndələri bu Davranış Konsensusuna imza atmaqla, Azərbaycanin gələcəyi
üçün siyasi fikir və təcrübəmizə rəhbərlik edəcək aşağıdakı mühüm vəzifələrin
icrasına ictimaiyyət qarşısında söz veririk:
1.
Biz qəbul edirik ki, Azərbaycanda gedən bütün siyasi proseslərin, eləcədə, bütün
siyasi partiyaların və siyasətçilərin fəaliyyətinin əsasında Azərbaycan xalqının
demokratik şəkildə ifadə olunmuş iradəsi dayanmalıdır;
2.
Biz inanırıq ki, hətta münaqişəli vəziyyətlərdə belə, demokratik partiyalar,
iqtidarda və ya müxalifətdə olmalarından asılı olmayaraq, dialoq və əməkdaşlığa
hazır olmalıdırlar;
3.
Biz razılaşırıq ki, azad rəqabət, seçkilər, eləcədə, mütəmadi hakimiyyət
dəyişiklikliyi vətəndaşların siyasi hüquqlarına hörmət bəslənən və həmin
hüquqların həyata küçirildiyi açıq cəmiyyətdən asılıdır. Partiyalar demokratiyanın
bu ilkin şərtinə hörmət etməlidirlər və hakimiyyət mövqelərindən çəmiyyət
strukturları üzərində inhisar yaratmaq və ya vətəndaşların azadlıqlarını
məhdudlaşdırmaq məqsədilə istifadə etməməlidirlər. Açıq cəmiyyət olmadan
demokratiya və ya fərdi azadlıqlar yoxdur.
4.
İqtidar partiyasının müxalifət partiyaları, fərdi şəxslər və ya sosial qruplar
tərəfindən tənqid olunması demokratiyanın ayrılmaz bir hissəsidir və
kriminallarşdırılmamalı və əngəlləşdirilməməlidir. Eynilə müxalifət tərəfi iqtidar
tərəfini destruktiv fəaliyyəti ilə seçkii vasitəsilə əldə etdiyi səlahiyyətlərini icra
etməsinə maneçilik törətməməli və məqsədləri bütün vasitələrdən istifadə edərək
yalnız hakimiyyəti ələ almaq olmamalıdır.
5.
Siyasi hakimiyyətin mütəmadi dəyişilməsini demokratiyanın əsas elementi kimi
qəbul edirik. Heç bir partiya və ya fərdi şəxs hər hansı bir ideoloji, dini və ya
şəxsi hakimiyyət marağı əsasında, siyasi hakimiyyəti inhisarlaşdırmaq
səlahiyyətinə malik deyil. Bütün partiyalar azad və ədalətli seçkilər nəticəsində
əldə edilən məhdud müddətli hakimiyyət uğrunda aparılan açıq rəqabətin qayda
və şərtlərinə riayət etməlidirlər.
6.
Biz hakimiyyətin qanunverici, icraedici və məhkəmə orqanları arasında
bölünməsini dəstəkləyirik. Parlamenin mərkəzi roluna və Prezident və
hökümətdən asılı olmayan müstəqil mövqeyinə, hakimiyyətin hökümətin qanuna
müvafiq sərəncam və göstərişiləri əsasında fəaliyyət göstərən icraedici qolunun
siyasi partilardan ayrılmasına, eləcədə, məhkəmə hakimiyyətinin siyasi
hakimiyyətin təsir və təzyiqlərindən asılı olmamasına hörmət bəsləyirik.
7.
Biz insan hüquqları və qanunun aliliyi prinsiplərini konstitusiya və beynəlxalq
sənədlər tərəfindən yaradılmış insan hüquqlarının ayrılmaz öhdəlikləri ilə
hökümətin və siyasi partiyaların gücünü məhdudlaşdırmamaq effektini;
demokratiyanın keyfiyyəti üçün zəruri konstisional əsasda yaradılmış
qanunvericilik və siyasi partiyaların fəaliyyəti üçün müvafiq məhdudiyyətə
əsaslanan bütün tərəflərin fundamental hüquqlarına (Söz Azadlığı, Toplaşma
Azadlığı, Mətbuat Azadlığı, Seçib Seçilmək Hüququ, Birləşmə Azadlığı) və
Qanunun Aliliyinə hörməti qəbul edirik.
8.
Biz ölkənin iqtisadi və maliyyə strukturları ilə əlaqədar hökumətin və siyasi
partiyaların maraqları arasında aydın fərq ilə razılaşırıq. Bütün tərəflər, xüsusilə,
iqtidar siyasi partiyaları öz partiya maraqlarını və qüvvələrini gücləndirmək
naminə inzibati strukturlar, ictimai yerlər, mülki xadimlər, vergilər kimi maliyyə
sərvətlərindən sui istifadə etməməlidirlər.
9.
Biz hesab edirik ki, siyasi partiyaların və hökümətin təzyiqindən azad olan
ictimai yayımın müstəqilliyi daxil olmaqla müstəqil və azad mətbuat, tam
funksional və ədalətli siyasi demokratik proses və rəqabət üçün digər bir əsasdır.