Enerji Gereksinimi Nasıl Hesaplanır? GEREKSİNİLEN ENERJİ = HARCANAN ENERJİ Ne İçin Enerji Harcarız? Bazal Metabolizma (%60-70) Fiziksel Aktivite (%15-30) Yiyeceklerin termik etkisi (%10) Vücut ısısının denetimi (< %10) BİRİM: Kilo kalori (Kal)= 4184 Joule= 4.18 KJ
BAZAL (DİNLENME) METABOLİZMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Yaş:Büyüme döneminde hızlı. Yaş ilerledikçe azalır. Cinsiyet: Kadınlarda düşük. Vücut cüssesi ve bileşimi: Yağsız doku arttıkça BMH artar. (Kadınlarda yağ dokusu fazla) Fizyolojik durum: Gebelik, emziklilik durumunda artar.
Ateşli hastalıklar: Ateşin her 10C yükselmesinde BMH % 7 artar. Ateşli hastalıklar: Ateşin her 10C yükselmesinde BMH % 7 artar. Tiroid bezi hormonları:Hipertroidi varsa BMH artar. İklim: (20-25 0C ) normal şartlar < 140C ısıda % 5 artar, Fazla giysi % 2-5 arttırır. > 370C ısıda da artış olur. Kas tonusu: Öfke, coşku, düşünme arttırır. Uzun süren açlık azaltır. Menstrüel siklus (hemen önce artar) Stres (Epinefrin) arttırır.
BMH HESABI DENKLEMLERİ
PRATİK YOLLA DMH HESABI ERKEK 1 kal x Uygun Ağırlık x 24 KADIN 0.95 kal x Uygun Ağırlık x 24 > 60Yaş E/ K 0.8 kal x Uygun Ağırlık x 24
Uygun Ağırlık Nasıl Hesaplanır? BMİ (Body Mass İndeks )= BKİ (Beden Kitle İndeksi ) ile hesaplanır. BKİ= Ağırlık (kg) / Boy 2 (m) Çıkan değerin Yorumu: < 18.5 Zayıf 18.5-24.9 Normal 25-29.9 Fazla kilolu veya toplu 30-39.9 Şişman 40 + Ağır Şişman
İDEAL BKİ : E 22 K 21 İDEAL BKİ : E 22 K 21 İDEAL AĞIRLIK: E Boy2 x 22 kg K Boy2 x 21 kg * KRONİK HASTALIKLARDAN KORUNMAK İÇİN BKİ 25’İ GEÇMEMELİ. YANİ YAŞAM BOYU GEÇİLMEMESİ GEREKLİ AĞIRLIK= Boy2 x 25 kg
ENERJİ GEREKSİNİMİ HESABI 1. Yol: BMH x FAK (Fiziksel aktivite katsayısı) 2. Yol: Uygun ağırlık x Günlük aktiviteye uygun kalori değeri
Çeşitli aktivitelerin Katsayıları (saat / BMH) AKTİVİTE TÜRÜ DİNLENME ÇOK HAFİF AKTİVİTELER Oturarak ve ayakta yapılan işler: Araba kullanma, resim yapma, Lab. çalışması, daktilo yazma, dikiş dikme, ütü yapma, yemek pişirme, müzik aleti çalma
HAFİF AKTİVİTELER HAFİF AKTİVİTELER Yavaş yürüme, marangozluk, lokanta işletme, ev işleri (aletle), çocuk bakımı, golf, yelkencilik, masa tenisi ORTA AKTİVİTELER Normal yürüme, bahçe işleri, yük taşıma, bisiklet, kayak, dans AĞIR AKTİVİTELER Yükle yokuş yukarı yürüme, ağaç kesme, elle yapılan ağır işler, basketbol, futbol dağcılık
1. Yoldan Enerji Gereksinimi Hesaplanması (Örnek)
Az aktif gün: 1,375 x DMH Az aktif gün: 1,375 x DMH Çok aktif gün: 2.25 x DMH 23 yaşında, 65 kg ağırlığındaki erkek için DMH= 1750 k.kal 23 yaşında 55 kg ağırlığındaki kadın için DMH= 1350 k.kal GEG= 1.375 x 1350/1750= 1856/3038 k.kal 2.25 x 1350/1750= 2406/3938 k.kal
2. Yoldan Enerji Gereksinimi Hesabı
MESLEKLERİN GRUPLANDIRILMASI Hafif İşler: Büro işleri, avukat, doktor, öğretmen, muhasebeci, mimar, ev aletleri kullanılarak yapılan ev işleri
Orta işler: Orta işler: Hafif sanayi işleri, terzilik, elektrik-gıda –montaj işleri, marangozluk, kanal işçiliği, matbaa işçiliği, gemicilik, fırıncılık, ev aletleri kullanılmadan yapılan ev işleri, öğrencilik, tütün işçileri, tezgahtarlık
Orta üstü işler: Orta üstü işler: Tarım işçilerinin bir bölümü, düz işçiler, sıva işleri, yük taşımak, balya istiflemek, çiftçilik, lastik-kauçuk işçileri, deri sanayi, kimya-elektrik endüstrisi, orman işçileri, maden ocağı işçileri, demir-çelik işçileri, atletler
Ağır işler Ağır işler Tomruk işleri Madencilik Ormancılık Demir-çelik sanayii, Ağır yük taşıyıcıları, Yüksek ısılı fırın işçileri Ağaç kesme işleri, Soğuk-sıcak demir işçileri Tarım işçilerinin bir bölümü
Ortamın sıcaklığı 10-14 derecenin altına her 10 derece indiğinde enerji gereksinimi % 5-10 artar. Ortamın sıcaklığı 10-14 derecenin altına her 10 derece indiğinde enerji gereksinimi % 5-10 artar. Ortamın sıcaklığı 30 derecenin üstünde her 1 derece yükseldiğinde enerji gereksinimi % 5 artar(terle kaybedilen 1 litre su 580 k.kalori demektir). Terle birlikte suyun yanısıra elektrolitler de kaybolur. İşçilerin çalışma ortamlarında gaz, kimyasallar, toz, duman vb olması, güneş ışınları altında çalışması antioksidant gereksinimini arttırır.
Yetişkinler için Önerilen Enerji Tüketimi Kal/kg/gün
Spor İçin Ek (Kal/kg/saat)
2. Yoldan Enerji Gereksinmesi Hesabı 2. Yoldan Enerji Gereksinmesi Hesabı Orta aktif 23 yaşındaki örnek bireyler için; Erkek: 42 x 65 =2730 k.kalori Kadın: 38 x 55 =2090 k.kalori
Örnek: Spor dışında orta aktif olan 23 yaşındaki, 65 kg ağırlığındaki erkek eğer her gün 1,5 saat futbol antrenmanı yapıyorsa; Örnek: Spor dışında orta aktif olan 23 yaşındaki, 65 kg ağırlığındaki erkek eğer her gün 1,5 saat futbol antrenmanı yapıyorsa; GEG= 42 x 65 + (7.9 x 65 x 1.5) = 2730 + 770 = 3500 k.kalori
Çocuklar için önerilen Enerji değerleri (kal/kg)
BESİNLERİN TERMİK ETKİSİ CHO: Bazal metabolizmada %6 artış, Yağ : “ “ %6 artış, Protein: “ “ %30 artış Genelde : < %10 (toplam enerjinin) artış olur.
VÜCUT ISISININ DENETİMİ Isı, vücut yüzeyinden kayboluyorsa enerji gereksinimi artar. Deri altı yağ tabakasının fazlalığı kaybı önler. Vücut yüzeyinin genişliği kaybı arttırır. Yalıtma araç-gereçlerinin durumu etkiler İklim koşulları etkiler. Soğuk-kuru hava, rüzgar, buharlaşma kaybı arttırır. Yetişkinlerde normalde ek gerekmez. Bebek-çocuk-yaşlı, soğukta yaşayanlarda, yetersiz giyim ve konut koşullarında ek gerekir (%10) .
Günlük enerjinin besin öğelerine dağılımı (%)
BESİN ÖĞELERİNİN SAĞLADIĞI ENERJİ DEĞERLERİ 1 gr CHO 4 k.kal 1 gr protein 4 k.kal 1 gr yağ 9 k.kal 1 gr alkol 7 k.kal
Bazı besinlerin enerji değerleri(kal/100 gr) Yağlı tohumlar 450-650 Yağlı etler 250-300 Yağsız etler 140-180 Yumurta 140 Süt 60 Sebzeler 15-80 Meyveler 25-90 Tahıllar 200-300 Şeker 360 Yağ (sıvı) 900 Yağ (katı) 750
Bazı yemeklerin porsiyonlarının enerji değerleri (k.kal)
Bazı aktivitelerde harcanan enerji (kal/saat)
Enerji Alımı İle İlgili Sorunlar Yetersiz Alım: Zayıflık, PEM Fazla Alım: Şişmanlık - Tip II Diyabet
- Kalp-damar hastalıkları
- Hipertansiyon
- Gut
- Diğer kronik hastalıklar
Dostları ilə paylaş: |