1
АЗЯРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТЯЩСИЛ НАЗИРЛИЙИ
АЗЯРБАЙЖАН ДЮВЛЯТ ИГТИСАД УНИВЕРСИТЕТИ
Факüлтя : «Ямтяяшцнаслыг»
Ихтисас : «Истещлак малларынын експертизасы вя маркетинги»
Б У Р А Х Ы Л Ы Ш И Ш И
Мювзу:
Polimer materiallarından olan plastik kütlə
məmulatlarının xammaterialına görə ekspertizası
Ишин рящбяри: dos. Z.H.Nəsirova
Тялябя: Əhmədova Aysel Afət qızı
Бюлмя: азярбайжан (рус)
Груп: 2322
«Тясдиг едирям»
Кафедра мцдири :__________ prof.Ə.P.HƏSƏNOV
«___» __________
Б А К Ы 2015
2
MUNDƏRICAT
Səh.
Giriş.................................................................................................................3
I FƏSİL NƏZƏRİ HİSSƏ
1. Polimer materiallar haqqında ümumi məlumat............................................6
2. Plastik kütlələrin tərkibinin əsasını təşkil edən yüksək molekullu birləşmələrin
texniki-iqtisadi göstəricilərinin xarakteristikası..........................................12
3. Plastik kütlədən olan məmulatların keyfiyyətinə verilən tələblər...............33
II FƏSİL TƏCRÜBƏVİ HİSSƏ
4. Riyazi-statistik metodla plastik kütlə məmulatlarının istehlak xassələrinin
tədqiqi............................................................................................................43
5. İstehsal olunan plastik kütlələrin bəzi fiziki-mexaniki xassələrinin
tədqiqi............................................................................................................44
6. Plastik kütlə məmulatlarının sabunlu-sodalı məhlulunun təsirinə qarşı
davamlılığının təyini.........................................................................................46
Nəticə və təkliflər.............................................................................................55
Ədəbiyyat.........................................................................................................58
3
GİRİŞ
Ölkədə yeniləşmə prosesi və bazar iqtisadiyyatına keçid xalq istehlakı
mallarının çeşid və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasını tələb edir. Bu mühüm
problemin həlli üçün xalq istehlakı mallarını istehsal edən müəssisələrin yenidən
qurulması, istehsal prosesinin təkmilləşdirilməsi müasir avadanlıqlardan istifadə
edilməsi, sənaye istehsahnın inkişafı baxımından qabaqcıl ölkələıiə əlaqələrin
yaradılması, yeni xammal növlərinin axtarılıb tapılması, kimya sənayesinin
nailiyyətlərindən səmərəli istifadə olunması zəruridir. Bunlar dünya bazarına
çıxarılacaq məhsullarının çeşid və keyfıyyətinin beynəlxalq standartların tələbinin
ödənilməsindən irəli gəlir. Xalq istehlakı mallarının nomenklatırası olduqca
genişdir. Onların istehsalında müxtəlif xammal və materilalardan istifadə edilir.
Son dövıiərin statistik məlumatları göstərir ki, geniş istehlak edilən xalq istehlakı
mallarının çeşid və keyfıyyətinin yaxşılaşdırılmasında XX əsrin nailiyyətlərindən
biri olan plastik kütlələrin rolu çox böyükdür.
Plastik kütlədən hazırlanan məmulatlar öz yüngüllüyü, dielektrik xassələrinin
yüksəkliyi, istiliyi yaxşı izolyasiya etməsi, xarici havanın və aqresiv mühitin
təsirinə qarşı davamlığı, temperaturun kəskin dəyişməsindən forma, ölçü, çəki və
görünüşünü dəyişməməsi, mexaniki cəhətdən möhkəmliyi, iqtisadi baxımdan
əlverişli olması, kifayət qədər xidmət müddətinə malik olması, istənilən məmulat
növünün hazııianması imkanı və s. əlamətləri ilə fərqlənir.
Qeyd etmək lazımdır ki, XX əsr kimyasının nailiyyətləri əsasında əldə
edilən süni və sintetik qətranlaıia yanaşı təbii qətranlardan olan plastik kütlələrdən
məmulatların hazırlanması insanlara qədim zamanlardan məlum olmuşdur. Hazırda
xalq təsərrüfatının elə bir sahəsi yoxdur ki, orada plastik kütlədən istifadə
olunmasın. Bu gün plastik kütlənin tətbiq olunmadığı yeri saymaq onun tətbiq
edildiyi yeri saymaqdan daha asandır.
Belə ki, plastik kütlələrdən toxuculuq sənayesində, ayaqqabı
mallarının istehsalında, elektrotexnikada, mədəni-məişət təyinath malların
buraxılmasında, xırdavat mallarının istehsahnda, mebel sənayesində, inşaatda və
4
binaların daxili interyerinin tərtibatına, nəqliyyatda və avtomobil sənayesində, tibbi
və əczaçılıqda geniş istifadə olunur. Hazırda elmi-texniki tərəqqi və aparılan elmi-
tədqiqat işləri plastik kütlələrin tətbiq sahələrinin daha da genişləndirilməsinə
imkan verəcəkdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, plastik kütlələr və sintetik qətranlar istehsahnın
genişləndirilməsi
çeşidinin
yeniləşdirilməsini
tətbiqinin
təkmilləşdirilməsi
sahəsində təbii material ehtiyatlarına qənaət edilməsi mövqeyindən böyük iqtisadi
səmərəlilik mənbəyinə çevrilmişdir. Bu baxımdan plastik kütlələrdən istehsal
olunan geniş çeşidli istehlak mallarının xassələrinin tətbiqi sahəsində işlənən
buraxılış işi müasirliyi və aktualığı baxımından heç bir şübhə doğurmur.
Buraxılış işinin əsas məqsədi müasir istehlak bazarına daxil olan plastik
kütlələrin bəzi istehlak xassələrinin tətbiqindən ibarətdir. Bu məqsədlə buraxılış
işində aşağıdakı nəzəri və təcrübi materiallar öz əksini tapmışdır:
- polimer materialları haqqında ümumi məlumat və onların mal çeşidinin
yeniləşdirilməsində iqtisadi səmərəliliyinin əldə edilməsində keyfıyyətinin
yüksəldilməsində rolu;
- plastik kütlə məmulatlarmın istehsahnda istifadə edilən yüksək molekulah
birləşmələrinin alınma üsulları onların təsnifatı və çeşid xarakteristikası;
- plastik kütlələrin tərkib materialı və ümumi xassələri;
-plastik kütlədən olan məmulatların keyfıyyətinə verilən tələblər;
- riyazi statistik metodlarla plastik kütlə məmulatlarının istehlak xassələrinin
tədqiqi laboratoryia şəraitində plastik kütlələrin bəzi fiziki-mexaniki xassələrinin
(suyun sabunlu sodalı məhlulun, zərbəyə qarşı davamlılığının) tədqiqi.
Buraxılış işinin tədqiqat obyekti kimi müasir istehlak bazarına daxil olan
plastik kütlə məmulatları götürülmüşdür.
Plastik kütlə məmulatlarının bəzi istehlak xassələrinin qiymətləndirilməsində,
əsasən standart metodlardan yəni plastik kütlənin suçəkmə qabiliyyətinin təyini.
Adi və sabunlu - sodalı suyun təsirindən sonra plastik kütlənin parlaqhq
dərəcəsinin tədqiqi,
məmulatların zərbəyə qarşı davamlılığının
tədqiqi
metodlarından istifadə edilmişdir.