1
1
iran aşıqlarının dastanları
AŞIQ SƏLCUQ ŞƏHBAZİNİN
ÖZÜ
VƏ
USTADI HAQDA MƏLUMAT
Mənım bır neçə saz – söz ustadım olub . Birı Aşıq (ƏVƏZ)
idı 1903 – 1985 . mən əsgər getməmişdən əvvəl Tehranın
imamz-ada Həsən məhəlləsındə saz bənd Əvəzin yanına
saz bağlamağa və saz çalmağa bu sənətin sirrilərindən agah
olmağa ikı il o ustaddan dərs almişam. O ustaddan çoxlu
dastanlar
və
havacatların
yaranmasından
yazilar
almişam.mən övümüzə saz apara bılməzdım. nə çalıb
öyrəşseydım elə o ustadin yaninda olardi. Və ustada
demişdımkı mənım atam bılsə mən saz bağlamaq və ya saz
çalmaq öyrənırəm daha məni övə qoymaz. oda mənə güldü.
Mənə dedi bu öv və bu mağaza sənundu. nə vaxt istiyirsən
gəl get qorxma. indidəndə mən sənun aduvu qoyuram Aşıq
şəhbazi . o ustadin yanına çox Aşıqlar gəlırdı .mən orda
çox sənətkarları-nan taniş oldum.hər Aşıqdan bir söz bir
tarıxı hadısə öyrənırdım . Mən əsgərlıgə gedıb gələndən
sonra bir gün getdım gördüm ustadin qapısı
bağlıdı.qonşudan soruşdum dedılər ustadun bir neçə ay
bundan əvvəl dünyasın dəyışdı. o zaman mənım əlım o
ustadin ətəgındən üzüldü. amma mənə çox dərslər verdı .və
mənə dıyərdı sənun gələcəguva mən çox inanıram . sən
mənım sənətımın ləyaqətli davamçısı olacaqsan. Mənə bir
gün dedi sən hansi yerlısən?dedım mıyananın "
AĞCAQIŞLAQ" kəndindənəm.Aşıq əvəz bir durdu
dayandı , mənə heyrətlə diqqətlə tamaşa elədi: o kəndə
Aşıq var ya yox?dedim xeyir o kəndə indiyənəqədər adlı
2
2
iran aşıqlarının dastanları
sanlı
bir
Aşıq
olmayıb.dedı
nıyə
olub
sən
görmüyübsən.iranın ən qudrətlı və səslı Aşıqı və gözəl saz
çalanı çox şəxsıyətlı bir Aşıqı olub. və onu mən lap cavan
çağımda 20 yaşımda görmüşəm. onda onun 80 yaşı varıdı .
bir
xanın
oğlunun
toyunda
tanış
olduq.adıda
“ƏSƏD”idı.sən necə onu eşitmıyıbsən?dedım ay ustad
yadıma gəlır deyərdılər bu kətdə bir ustad Aşıq varıymış
amma deyərdılər o orusuyətdən (rusiye)gəlmışımış. Dedı:
yox onu mən yaxşı tanırdım o “Ağknd”də bir neçə il
qalmışdı .bir neçə şəyırdinən bütün "Qizılüzən" nin gün
batan və gün çıxan kəndlərındə olan xanların və bəylərın
toyunu Əsəd aparardı . o ustad Aşıq Aşıq Ələsgərin şəyırdiı
olmuşdu. Amma onun övladı yoxuydu. Hər şəhərı mahalı
kəndı gəzıb dolanan Aşıqıdı .miyana ətrafında o Aşıqlıqı .
Üzə çəxartdı.1919 da " Ağcaqışlaq"a gəlıb 20 il
Ağcaqışlaqda sakin olub. 6 il “Kağazkunan” mahalında
"QARABULAQ"da
"MIRZƏ MƏHƏMƏD BAQR
XƏLXALI" nin 1829-1900 əl yazmalarını şerilərini
dastanlarını toplamağa məşğul olub. çox savadlı quranı
əzbər bilən və ərəb fars dillərini dərin bilən Aşıqımış.Aşıq
Əsəd bu mahala gəlməyıncən Aşıq əlasgərı tanıyan
yoxuymuş. ustadım Aşıq Əvəz danışırdı deyırdı hər zaman
əlım boş olurdu Aşıq Əsədin ziyarətnə gedırdım.və mənə
bütün Aşıqlardan danışırdı və havaların yaranma tarıxını
mənə söhbət edırdı . mən Aşıq əvəzdən bir neçə Aşıq
havası eşitmışdım mənə deyırdı onada Aşıq Əsəd söhbət
eləmışdi. ki bir neçə havaları Aşıq Hüseyn şəmkrlı
yaradıb.olardan birı (1- sallama Kərəmı) (2-məmməd
baqirı)dı . Bu məmməd baqırını "kağız kunan" mahalında
3
3
iran aşıqlarının dastanları
Qarabulaq kəndində dostu "məhəmməd baqır xəlxalı"nın
adina bağlıyıb. və bir şerındə belə deyır...........................
Şəmkırlı Hüseynın soruşdu halın
Gəzdırdı obasın elın - mahalın
Mırzə məhəmədı vardı xalxalın
əcayıb hekayə dastanları var.
( 3- əhmədı Kərəmı) buna hal hazırda Aşıqlar dilqəmı
deyıllər. ( 4-dastanı ) (5-qəmlı muxəmməs)ya
Şəmkirli Aşıq Hüseynin muxəmməsi .
Aşıq Əsəd əvəlcə (BASMANC)lı Aşıq "KƏRƏM"ə 10 il
qulluq edıb.Aşıq Kərəmin rəngi biraz Qara olduğuna görə
camaat ona Qara Aşıq Kərəm diyərmışlər . çox gözəl saz
çalarmış və qəmlı- həzın səsə malıkimiş bir neçə Aşıq
havasınında yaradıcısıdı . olardan dördü yadımda qalıb birı
(Qara Kərəmı) buna ceyranı Kərəmı də deyllər (Qara
kəhərı)di. Biri (Kərəm gözəlləməsı)di biri (Kərəm
köşdü)dü. və bir neçə dastanıda Aşıq Qara Kərəm danışıb
olardan biri " biriminci Şah İsmail"dı , mən o dastani
ustaddan eşitdigim kimidə “Aşıq dastanlari” kitabımdada
vermişəm. və bir neçə dastanda sinəmdə var pulun çatdira
bilsəm olarıda bir kitabda nəşr edərəm . Aşıq Əsəd 2 il də
Aşıq Ələsgərə şəyırdlıg edıb .Aşıq Əsəd Aşıq Hüseyn
Şəmkirlinin oğlu Aşıq Çobannan bir 10 yaş böyük olub.
Aşıq Aşıq Ələsgər Aşıq Hüseyn şəmkırlınən yaxın dost və
gəl - getlərı varıymış.və oların görüşməsını və xəlxalının
görüşməsını mən ustadımnan necə eşıtmişəm onu bir kıtab
etmişəm. Amma kım baxseydı dıyərdıkı bu Aşıqın 50 yaşi
var. 2 metırdən uzun boyu varidı . Mənən onun tanişlıqımız
AÇAÇI kəndində oldu .Aşıq Çoban Aşıq Ələsgərə əmı
diyərmış. və Aşıq Ələsgərin yanına tez - tez gələrmış.