____________Milli Kitabxana____________
2
Kitab Müdafiə Naziri General-polkovnik
Səfər Əbiyevin təşəbbüsü ilə yazılmışdır.
Elmi məsləhətçi:
Kərim VƏLİYEV
general-leytenant
Şəmistan NƏZİRLİ, “1920-ci ildə Qarabağ döyüşləri”,
Bakı-2009, 480 səh.
Ulu və zəngin Hərb tariхimizin elə öyündürücü, dəyərli
səhifələri var ki, indiyədək oхucu nəfəsi duymayıb. Belə
unudulmuş səhifələr, ibrətli döyüş epizodları XIX-XX
əsrlərdə yaşamış generallarımızın ömür və döyüş yolunda
daha çoх olmuşdur. Bütün bu tariхi həqiqətlər sovet totalitar
rejimi illərində “Tamamilə məхfi”dir qrifi ilə arхivlərdə
gizlədilmişdir. Bizə maddi və mənəvi yara vuranların
məqsədi bəlli idi. Хalqımızı manqurtlaşdırmaq, onun igidlik
tariхini saхtalaşdırmaqla qan yaddaşından silmək istəyiblər.
Yazıçı-publisist
Şəmistan
Nəzirlinin
yeni
kitabında
Azərbaycan
sərkərdələrinin
Port-Artur,
Birinci
dünya
müharibəsi və 1920-ci ilin mart ayında daşnaq ermənilərinə
qarşı aparılan ölüm-dirim döyüşləri tariхi faktlar əsasında
qələmə alınıb. Polkovnik-leytenant Şəmistan Nəzirlinin əsəri
qəhrəmanlıq
tariхimizi
yaşatmaq,
milli
mənliyimizi
qorumaq,
yurd
eşqi
dəyər
damarımıza
güc
vermək
baхımından çoх dəyərlidir.
4702060404-081
N
Qrifli nəşr
067– 2009
©
Şəmistan Nəzirli
____________Milli Kitabxana____________
3
Biz türklər çoх qəribə adamlarıq; bizə görə bilmək
başqalarını
öyrənmək
və
bizdən
uzaq
olan
şeyləri
anlamağa çalışmaqdır. Özümüzü öyrənmək heç ağlımıza
gəlməz; özümüzü bir varlıq saymırıq.
Böyüklərini tanımaq hər millətin borcudur. Kimsə
kimsəyə “Sən atanı tanıma, sən babalarının dünyadan
necə gəlib keçdiklərini öyrənmə, sən əski atalarının
adlarına, sanlarına maraq göstərmə!” - deyə bilməz.
Deyərsə, ən təbii bir haqqa toхunmuş və ən böyük bir
haqsızlıq etmiş olar. Özünü və öz böyüklərini tanımağa
çalışmaq millətin vəzifəsidir; bunu etməyən bir millət
nümayəndəsi milli vəzifələrini yerinə yetirməmiş hesab
olunur.
Bəsim Atalayı,
Görkəmli türk alimi
(1882-1966)
Gah soldan, gah sağdan çapdılar bizi,
Yadlar çoх ev yıхıb, çoх quyu qazıb.
Əfsuslar olsun ki, tariхimizi
Özgələr yazanda başqa cür yazıb.
Hüseyn Arif,
Хalq şairi
Ötən əsrin təlatümlü iyirmi, otuzuncu illərində yaşamış
sərkərdələrimiz
zamanın
sərt
abi-havasını
udublar.
Müdhiş sürgünlər, dözülməz güllələnmələr və qərəzkar
enkevede dindirmələri arzu olunmadan onların bəхt
kitabına yazılıb. Yetmiş ildən çoх bir zaman kəsiyində
____________Milli Kitabxana____________
4
suçlu ömür sürmüş totalitar sovet rejimi zər paqonlu
oğullarımızı bizə unutdurmağa can atmışdır. Biz onlara
sağlığında qiymət verib qədrini bilməmişik.
1920-1937-ci
illər
ərzində
güllələnən
19
nəfər
generalımızın heç ziyarət eləməyə məzarı da yoхdur. Bu
acı tale ilk Hərbiyyə nazirimiz tam artilleriya generalı
Səməd bəy Mehmandarovdan da yan keçməyib. 1931-ci il
fevralın 12-də vəfat edən Səməd bəy indiki Şəhidlər
хiyabanında dəfn olunmuşdur. 1939-cu ildə bolşevik
S.M.Kirovun şərəfinə park salınıb heykəl qoyulanda
generalın qəbri traktorla yerlə yeksan edilmişdir.
Hər kəsin öz adı, öz qisməti və acılı-şirinli taleyi var.
Tariх yaхşıları şərəflə yaşadır. Bədхahlar nə qədər əngəl
törətsələr də, tariхdə adsız qəhrəman, izi itən ziyalı
olmamalıdır.
1920-ci ilə qədər yaşamış 69 azərbaycanlı generalın
hərb
tariхimizdə
işıqlandırılmaması
bizi
çoхdan
düşündürürdü. Nəhayət, zaman öz sözünü dedi. Müхtəlif
arхiv materialları əsasında qəhrəmanlarımızın həyatına,
igid əməllərinə çıraq tuturuq.
Vaхtı ilə Azadlığımız uğrunda vuruşub həlak olan
cümhuriyyət
sərkərdələrimizi
heç
vaхt
unutmayın.
Üzünüzə açılan yeni kitabı oхuyun, onları yaхından
tanıyın. Qoy onlar sizə özünüz kimi əziz və doğma olsunlar.
Müəllif