NanoBiotexnologiya
NanoBiotexnologiya
və ya BioNanotexnologiya
və ya BioNanotexnologiya
XX
XXII əsrin texnologiyası
əsrin texnologiyası
Mühazirə :2
Mühazirə :2
Nanobiotexnologiya
Nanobiotexnologiya
nanotexnologiyanın bir
nanotexnologiyanın bir
sahəsi kimi
sahəsi kimi
Dr. İsmәt Әhmәdov
Dr. İsmәt Әhmәdov
Bakı Dövlәt Universiteti
Bakı Dövlәt Universiteti
Nanoaraşdırmalar Mәrkәzinin
Nanoaraşdırmalar Mәrkәzinin
aparıcı elmi işçisi
aparıcı elmi işçisi
Tel:
Tel: 4189067
iş
4189067 iş
3350923 mobil
3350923 mobil
EE--mail:
mail: ismet522002@yahoo.com
ismet522002@yahoo.com
Biotexnologiya
Biotexnologiya
haqqında
haqqında
Biotexnologiya terminini ilk dәfә 1919
Biotexnologiya terminini ilk dәfә 1919--cu ildә Macarıstan mühәndisi Karl
cu ildә Macarıstan mühәndisi Karl
Ereky tәklif etmişdir. Onun gәldiyi qәnaәtә görә biologiyaya әsaslanaraq
Ereky tәklif etmişdir. Onun gәldiyi qәnaәtә görә biologiyaya әsaslanaraq
insan üçün daha faydalı vә tәmiz mәhsullar istehsal etmәk olar. Bunun üçün
insan üçün daha faydalı vә tәmiz mәhsullar istehsal etmәk olar. Bunun üçün
canlı alәmdә baş verәn proseslәrin mahiyyәtini dәrindәn öyrәnmәk,
canlı alәmdә baş verәn proseslәrin mahiyyәtini dәrindәn öyrәnmәk,
hüceyrәdә vә orqanizmlәrdә bioloji istehsal proseslәrini aydınlaşdırmaq vә
hüceyrәdә vә orqanizmlәrdә bioloji istehsal proseslәrini aydınlaşdırmaq vә
onlardan istifadә etmәyin üsullarını yaratmaq lazımdır. Onun bu ideyasından
onlardan istifadә etmәyin üsullarını yaratmaq lazımdır. Onun bu ideyasından
artıq yüz il keçir. İndi dünyada biotexnologiya ilә işlәyәn minlәrlә
artıq yüz il keçir. İndi dünyada biotexnologiya ilә işlәyәn minlәrlә
kompaniyalar vә tәdqiqat institutları fәaliyyәt göstәrir. Bu kompaniyalarda
kompaniyalar vә tәdqiqat institutları fәaliyyәt göstәrir. Bu kompaniyalarda
biotexnoloya әsasında minlәrlә müxtәlif әrzaq mәhsulları, dәrman
biotexnoloya әsasında minlәrlә müxtәlif әrzaq mәhsulları, dәrman
preparatları, mәişәt әşyaları, kosmetik mәhsullar vә energetik materiallar
preparatları, mәişәt әşyaları, kosmetik mәhsullar vә energetik materiallar
hazırlanır.
hazırlanır.
Müasir biotexnologiya 1970
Müasir biotexnologiya 1970--ci illәrdә şimali Kaliforniyada başlayıb. İndi bu
ci illәrdә şimali Kaliforniyada başlayıb. İndi bu
texnologiyaya : sәhiyyә (tibbi diaqnostika, biopreparatlar, qurğular), kәnd
texnologiyaya : sәhiyyә (tibbi diaqnostika, biopreparatlar, qurğular), kәnd
tәsәrrüfatı (genetik modifikasiya edilmiş orqanizmlәr, әrzaq mәhsulları),
tәsәrrüfatı (genetik modifikasiya edilmiş orqanizmlәr, әrzaq mәhsulları),
sәnaye vә әtraf mühit (bioyanacaqlar, biomateriallar, pestisidlәr),
sәnaye vә әtraf mühit (bioyanacaqlar, biomateriallar, pestisidlәr),
biomüdafiә (vaksinlәr, biosensorlar) üçün işlәyir.
biomüdafiә (vaksinlәr, biosensorlar) üçün işlәyir.
Biotexnologiya sәnayesi canlı orqanizmlәrin fәaliyyәtinә әsaslanır.
Biotexnologiya sәnayesi canlı orqanizmlәrin fәaliyyәtinә әsaslanır.
Biotexnologiya hüceyrәdә baş verәn proseslәri imitasiya edir vә onları
Biotexnologiya hüceyrәdә baş verәn proseslәri imitasiya edir vә onları
sәnayelәşdirir
sәnayelәşdirir
Biotexnologiya haqqında
Biotexnologiya haqqında
Hüceyrәdә hansı proseslәri?
Hüceyrәdә hansı proseslәri?
Hüceyrәnin bölünmәsi
Hüceyrәnin bölünmәsi ––az bir müddәtdәn sonra
az bir müddәtdәn sonra
hüceyrә әvvәlki hәcmini bәrpa edir
hüceyrә әvvәlki hәcmini bәrpa edir
Hüceyrә metabolizmini
Hüceyrә metabolizmini –– hüceyrәlәr әtraf alәmdәn
hüceyrәlәr әtraf alәmdәn
aldığı üzvü birlәşmәlәri parcalaya bilir, onlardan
aldığı üzvü birlәşmәlәri parcalaya bilir, onlardan
yeni molekul vә maddәlәr hazırlayır
yeni molekul vә maddәlәr hazırlayır
Hüceyrә membranları yüksәk selektivlik vә
Hüceyrә membranları yüksәk selektivlik vә
spesifikliklә hüceyrәyә lazim olan maddәlәri (ionları, molekulları, bәrk cisimlәri vә
spesifikliklә hüceyrәyә lazim olan maddәlәri (ionları, molekulları, bәrk cisimlәri vә
mayelәri) içәri alir vә xaric edir.
mayelәri) içәri alir vә xaric edir.
Hüceyrә membranlarında olan reseptorlar әtraf alәmi hiss edir vә onlara qarşı cavab
Hüceyrә membranlarında olan reseptorlar әtraf alәmi hiss edir vә onlara qarşı cavab
reaksiyası yaradır.
reaksiyası yaradır.
Hüceyrә orqanoidlәri:
Hüceyrә orqanoidlәri:
Zülal sintezini
Zülal sintezini –– ribosomlar orta ölçülü zülalı bir dәqiqәdә sintez edә bilir vә
ribosomlar orta ölçülü zülalı bir dәqiqәdә sintez edә bilir vә
formalaşdırır
formalaşdırır
Mitaxondrilәrdә enerji sintezini, üzvü maddәlәrin parçalanmasını hәyata keçirir
Mitaxondrilәrdә enerji sintezini, üzvü maddәlәrin parçalanmasını hәyata keçirir
Xloroplastlarda üzvü maddә sintez olunur, enerji vә oksigen istehsal edilir
Xloroplastlarda üzvü maddә sintez olunur, enerji vә oksigen istehsal edilir
Aparat Holcidә sintez olunmuş zülallar çeşidlәnir vә qablaşdırılır, lazım olan ünvana
Aparat Holcidә sintez olunmuş zülallar çeşidlәnir vә qablaşdırılır, lazım olan ünvana
göndәrilir.
göndәrilir.
Nüvә Genetik informasiyanı saxlayır, burada genetik informasiya oxunur vә matrisaya
Nüvә Genetik informasiyanı saxlayır, burada genetik informasiya oxunur vә matrisaya
köçürülür vә ribosomlara çatdırılır
köçürülür vә ribosomlara çatdırılır
Endoplazmatik şәbәkәdә zülallar strukturlaşdırılır vә nәql edilir
Endoplazmatik şәbәkәdә zülallar strukturlaşdırılır vә nәql edilir
Lizosomlarda 40
Lizosomlarda 40--a qәdәr müxtәlf hidrolitik fermentlәr hüceyrәni yad cisimlәrdәn
a qәdәr müxtәlf hidrolitik fermentlәr hüceyrәni yad cisimlәrdәn
qoruyur
qoruyur
Hüceyrәnin vakuolu hüceyrә üçün zibil anbarı rolunu oynayır, hüceyrәnin tullantıları
Hüceyrәnin vakuolu hüceyrә üçün zibil anbarı rolunu oynayır, hüceyrәnin tullantıları
burada toplanır.
burada toplanır.
Biotexnoloqlar
Biotexnoloqlar
nә ilә mәşğul olurlar?
nә ilә mәşğul olurlar?
Biotexnologlar hüceyrә sәviyyәsindә alınan informasiyalardan istifadә edәrәk istehsal qururlar,
Biotexnologlar hüceyrә sәviyyәsindә alınan informasiyalardan istifadә edәrәk istehsal qururlar,
tibbdә diaqnostika üçün preparat vә qurğular yaradırlar, әrzaq mәhsulları vә biomateriallar
tibbdә diaqnostika üçün preparat vә qurğular yaradırlar, әrzaq mәhsulları vә biomateriallar
istehsal edirlәr.
istehsal edirlәr.
Xәstәliklәrin mexanizmini aydılaşdırırlar
Xәstәliklәrin mexanizmini aydılaşdırırlar
Biomarkerlәr yaradırlar
Biomarkerlәr yaradırlar
Genlәri bir orqanizmdәn başqasına köçürürlәr
Genlәri bir orqanizmdәn başqasına köçürürlәr
Hüceyrә kulturası ilә mәşğul olurlar
Hüceyrә kulturası ilә mәşğul olurlar
Recombinant zülallar alırlar
Recombinant zülallar alırlar
Yeni
Yeni--yeni dәrman preparatları kәşf edirlәr
yeni dәrman preparatları kәşf edirlәr
Biomonitoring üçün lazım olan preparatlar vә qurğular hazırlayırlar
Biomonitoring üçün lazım olan preparatlar vә qurğular hazırlayırlar
Biotexnologiada alınan mәhsullar xeyli mürәkkәbdir, onların әksәriyyәti zülal tәbiәtli olduğundan
Biotexnologiada alınan mәhsullar xeyli mürәkkәbdir, onların әksәriyyәti zülal tәbiәtli olduğundan
dәyişkәn vә әtraf mühitә hәssas olur. Biotexnologiya bir elm kimi dörd әsas prinsip üzәrindә
dәyişkәn vә әtraf mühitә hәssas olur. Biotexnologiya bir elm kimi dörd әsas prinsip üzәrindә
qurulur: istehsaledici hüceyrә xәttinin yaradılması, hüceyrәlәrin çoxaldılması vә zülal sintezi,
qurulur: istehsaledici hüceyrә xәttinin yaradılması, hüceyrәlәrin çoxaldılması vә zülal sintezi,
hüceyrәdәn zülalların ayrılması vә tәmizlәnmәsi, biomaterialların hazırlanması
hüceyrәdәn zülalların ayrılması vә tәmizlәnmәsi, biomaterialların hazırlanması
Biomateriallardan әn mühümü dәrman preparatlarıdır. Bunlara, müalicәedici zülallar, vaksinlәr,
Biomateriallardan әn mühümü dәrman preparatlarıdır. Bunlara, müalicәedici zülallar, vaksinlәr,
antitellәr, peptitellәr, diaqnozlaşdırıcılar, immunosorbentlәr
antitellәr, peptitellәr, diaqnozlaşdırıcılar, immunosorbentlәr
Biotexnologiya gәlәcәkdә:
Biotexnologiya gәlәcәkdә:
Dәrmanları personallaşdıracaq (indivudallaçdıracaq)
Dәrmanları personallaşdıracaq (indivudallaçdıracaq)
Farmogenlәri yaradacaq
Farmogenlәri yaradacaq
Genetik testi hәyata keçirәcәk
Genetik testi hәyata keçirәcәk
Gen müalicәsini reallaşdıracaq
Gen müalicәsini reallaşdıracaq
Özül hüceyrәlәri idarә edәcәk
Özül hüceyrәlәri idarә edәcәk
Nanotexnologiyadan bәhrәlәnә
Nanotexnologiyadan bәhrәlәnәrrәk
әk
Nano
Nanobiotexnologiya nәdir
biotexnologiya nәdir??
Nanobiotexnologiya nanotexnologiyanın bir istiqaməti kimi son 10 ildə insan
fəaliyyətinin çox vacib bir sahəsinə çevrilmişdir.
Xüsusilə tibbdə və farmakoloji praktikada bu elm və texnologiya bəşəriyyətin
dayanıqlı inkişafı naminə yeni perspektivlər açır.
Nanobiotexnologiya biologiya, fizika, kimya, tibb və texniki elmlərin kəsişdiyi
nöqtələrdə fəaliyyət gostərdiyindən ona ayrıca bir elm sahəsi kimi yox
ümumiləşdirilmiş təbiət elmi kimi baxmaq lazımdır.
Nanobiotexnologiyaya keçən əsrin 50-ci illərindən əsası qoyulmuş
biotexnologiya ilə 80-ci illərdən başlayan nanotexnologiyanın hibridi kimi
baxmaq lazımdır.
Nanobiotexnologiya nanotexnologiyanın səhiyyə və həyat elmlərində tətbiq
edilməsidir.
Nanobiotexnologiya molekulyar biologiyanın, biotexnologiyanın yeni
müstəvidə inkişaf etdirilməsidir. Bu müstəvinin ölçüləri nanomiqyasda
yerləşir.
Nanobiotexnologiya hər şeydən əvvəl bioloji molekulların atom və molekul
səviyyəsində özü-özünü yaratmaq problemlərini öyrənir, hüceyrənin necə
işlədiyini araşdırir, bioloji membranların necə təşkil olunduğunu, bioloji
proseslərin təbiətinin aydınlaşdırılmasını qarşıya məqsəd qoymuşdur və bu
proseslərin texnoloji proseslərdə istifadəsini nəzərdə tutur.
Nano
Nanobiotexnologiya nәdir
biotexnologiya nәdir??
??
Nanotexnologiya vә Nanobiotexnologiya bir birindәn fәrqli olaraq iki müxtәlif
konsepsiyaya söykәnirlәr.
Nanotexnologiya әsasәn maddәnin sәthindә olan atomların fiziki kimyәvi
xassәsәlәrini araşdırır, onun işi bu atomlarladır.
Nanobiotexnologiyada isә әksinә olaraq sәthdә olan atomların xassәlәrinin
heç bir rolu yoxdur
Hüceyrәnin әtraf mühitdәn götürdüyü hәr hansı bir varlıq ( maddә, virus vә
s.) ölçüsünә görә limitlәnmişdir. Onların ölçüsü 1- 100 nm tәrtibindә
olduqda hüceyrә metobolozminә daxil olur vә endosomal yolla hәrәkәt edir.
Atom vә molekullar isә sәrbәst olaraq hüceyrә membranlarından daxil olub
çıxa bilir.
Nanoölçülü materiallar hüceyrәnin funksiyasını modulyasiya edir vә
orqanizmdә sәrbәt işlәyә bilir, odur ki, onları bәzәn “Nanomaşinlar”
adlandırırlar
Hüceyrәyә üzvü alәmin fabriki, enerji stansiyası, material vә informasiya
Hüceyrәyә üzvü alәmin fabriki, enerji stansiyası, material vә informasiya
istehsalşısıdır, hüceyrә canlı alәmin әbәdi mövcudluğu üçün daima işlәyәn
istehsalşısıdır, hüceyrә canlı alәmin әbәdi mövcudluğu üçün daima işlәyәn
zavoddur.
zavoddur.
Hüceyrәdaxili proseslәri hәyata keçirәn qurğular, dәzgahlar vә maşınlar
Hüceyrәdaxili proseslәri hәyata keçirәn qurğular, dәzgahlar vә maşınlar
mәhz nanomaşınlardır.
mәhz nanomaşınlardır.
Nanobiotexnologiyanın geniş tәtbiq sahәsi var. Bunlara misal
Nanobiotexnologiyanın geniş tәtbiq sahәsi var. Bunlara misal
olaraq diaqnostika, tibbi yardım, dәrmanların kәşfi, hazırlanması
olaraq diaqnostika, tibbi yardım, dәrmanların kәşfi, hazırlanması
vә orqanizmә yeridilmәsi, xәstәliklәrin müalicәsi, hüceyrәlәrin
vә orqanizmә yeridilmәsi, xәstәliklәrin müalicәsi, hüceyrәlәrin
vә toxumaların bәrpası, әrzaq mәhsullarının istehsalı vә
vә toxumaların bәrpası, әrzaq mәhsullarının istehsalı vә
saxlanması, gen mühәndisliyi vә yeni növlәrin yaradılması, әtraf
saxlanması, gen mühәndisliyi vә yeni növlәrin yaradılması, әtraf
mühitin qorunması vә çirkәndiricilәrdәn azadolma vә nәhayәt
mühitin qorunması vә çirkәndiricilәrdәn azadolma vә nәhayәt
biosensorlar.
biosensorlar.
Nanobiotexnologiyada iki yanaşma mövcuddur: Yuxarıdan
Nanobiotexnologiyada iki yanaşma mövcuddur: Yuxarıdan --
aşağı (top
aşağı (top--da
dawn),
wn), vә aşağıdan
vә aşağıdan -- yuxarı
yuxarı (bottom
(bottom--up)
up).
.
Yuxarıdan
Yuxarıdan--aşağı yanaşmada nanotexnologiyanın mikroistehsal
aşağı yanaşmada nanotexnologiyanın mikroistehsal
metodundan istifadә edәrәk nanobiotexnologiya bioloji fenomen
metodundan istifadә edәrәk nanobiotexnologiya bioloji fenomen
vә molekulları analiz edir.Bu texnologiya süni vә ağır
vә molekulları analiz edir.Bu texnologiya süni vә ağır
texnologiyadır.
texnologiyadır.
Aşağıdan
Aşağıdan--yuxarı yanaşmada isә molekulyar birlәşmәlәri yaradır
yuxarı yanaşmada isә molekulyar birlәşmәlәri yaradır
vә biomolekulların xüsusiyyәtlәrindәn istifadә edәrәk onların
vә biomolekulların xüsusiyyәtlәrindәn istifadә edәrәk onların
imkanlarını yüksәldirlәr vә funksiyalarını genişlәndirirlәr. Bu
imkanlarını yüksәldirlәr vә funksiyalarını genişlәndirirlәr. Bu
texnologiya incәdir vә biologiyanın vә supermolekulyar
texnologiya incәdir vә biologiyanın vә supermolekulyar
kimyanın prisiplәrindәn istifadә edir.
kimyanın prisiplәrindәn istifadә edir.
Bu hәr iki texnologiyanın hibridindәn istifadә etmәklә çox böyük
Bu hәr iki texnologiyanın hibridindәn istifadә etmәklә çox böyük
nailiyyәtlәr qazanmaq olar, mәsәlәn, yüksәk hәssaslığa malik
nailiyyәtlәr qazanmaq olar, mәsәlәn, yüksәk hәssaslığa malik
diaqnostika üçün bioçiplәr yaratmaq mümkündür.
diaqnostika üçün bioçiplәr yaratmaq mümkündür.
Nanobiotexnologiya
Biotibbi qurğular
Toxuma mühәndisliyi
Tibbi implantasiya
Dәrmanların aşkarlanması
texnologiyası
Yüksәk enerji tutumlu
batareyalar
İdarә edilәn dәrman
çatdırılması
Bio-nanosensorlar
Dezinfeksiya
Nanoörtüklәr
Nanodәrmanlar
Hәdәfә alınan dәrmanlar
Lab-çip texnologiyası
Eynilәşdirmә, tәhlükәsizlik
Vә maddi-texniki tәminat)
Yüksәk dәqiqliklә tәsvirlәr
Patogenlәrin bioaydınlaşdırılması
Diaqnostika
Nanobiotexnologiya nә ilә mәşğul olacaq
Nano diaqnostika
Biosensor
Gen çipi
Hesablama tomoqrafiya
Nano tәsvirlәr
Vәziyyәti müәyyәn etmәk
Ekranda göstәrmәk
üçün fokuslamaq
Müalicә
Davam etdirmәk
Nano dәrman
Vә vaksinlәr
Sabah nanodiaqnostika, nano tәsvirlәrin alınması vә nano müalicә
tibbin әn mühüm vasitәlәri olacaq
Gümüş nanohissәciyinin zülalla örtülmәsi onun hüceyrәdә
Gümüş nanohissәciyinin zülalla örtülmәsi onun hüceyrәdә
lazım olan yerә hәrәkәtini tәmin edir
lazım olan yerә hәrәkәtini tәmin edir
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
AgNpS
Zülal
AgNpS-zülal biobirlәşmәsi
Nanomateriallar
Karbon
nanoborucuqlar
Fullurenlәr
Nano
hissәciklәr
Dendrimerlәr
Biomateriallar
Zülal,
ferment
Peptidlәr
Antigen,
antitel
Neyron
DNT,
RNT
Hüceyrә
Elektronika
Elementlәri
Elektrodlar
Sahә-effekt
tranzistorları
Peyzoelektrik
kristallari
STM
ucluğu
Tәtbiqlәri
Biosensorlar
Tibbi qurğular
Günәş batareyaları
Bioyanacaq
NANO - BİOTEXNOLOGİYA
Cәrәyan, Potensial, Müqavimәt, Elektrik enerjisi
Nazik,dar və çox kiçik (kapilyarlarda,sümük aralıqlarında,
Nazik,dar və çox kiçik (kapilyarlarda,sümük aralıqlarında,
bağırsaq keçidlərində və s.) yerlərdə bərpa işləri apara
bağırsaq keçidlərində və s.) yerlərdə bərpa işləri apara
biləcək katetter tipli nano robot
biləcək katetter tipli nano robot
Welding device
Monitoring device
Multi freedom bending tube
Vision device
Repairing
manipulator
Posture Detecting Device
Japanese Micromachine Project 1991-2000
Hüceyrə əsaslı bioçip
Hüceyrə əsaslı bioçip
Bakterial, bitki vә ya
insan hüceyrәlәri
ola bilәr
Çip
Elektronika elementi
Fizioloji nanomaşın nanotexnologiyada
Fizioloji nanomaşın nanotexnologiyada
istifadə oluna bilər
istifadə oluna bilər
ATF aza
Uzunluğu 750 nm nikel pәr ATF aza
mühәrrikinә birlәşdirilib
Gələcəkdə hüceyrələrin daxilində komputer
Gələcəkdə hüceyrələrin daxilində komputer
çiplərindən istifadə edəcəyik
çiplərindən istifadə edəcəyik
a)Ciyərlərin
traxeyasında epiteli
nin SEM şəkili.
(b) İnsanın alveol
makrofaqı
(mərkəzdə sarı)
E.Coli bakterianı
faqositoz edir ;
(c), (d) Ciyərin
alveolları
Eritrositlər
kapilyarda.
(b) Trombositlərç
eritrositlər və
makrofaqlar ;
(c) Venaya daxil
olan
makrohissəciklər
onun divarlarında
qırıntılar kimi
toplanır ; (d) bu
qırıntıların tərkibinin
EDS spektri ;
Nanotexnologiya hal
Nanotexnologiya hal--hazırda
hazırda
–– 800 adda m
800 adda məəhsul
hsul
Bunun üçün elә dә uzun zaman tәlb olunmur.
Robert Freitas –ABŞ Molekulyar istehsal İnstitunun nanotibb üzrә mütәxәssisi öz
müsahibәlәrinin birindә (2005-ci il) demişdir: nanodәrmanların geniş çeşiddә
istehsalı yaxın 10 ildә, başqa bir müsahibәlәrindә isә bunun üçün 40 lazım
olacağını söylәmişdir.
Digәr nano üzrә ekspertlәr bunun üçün 20 – 30 il lazım olacağını söylәyirlәr.
Boing şirkәtinin nümayәndәsinin fikrinә görә özünü idarә edәn super intellekt
hava nano nәqiliyyat sistemlәrinin yaradılması üçün biz әn azı 10 il gözlәmәliyik.
Böyük Britaniyanın müdafiә naziri nanotexnologiyanın hәrbidә mühüm rolunu
yaxın 2—30 ildә gәrәcәyik, amma Kanadalı ekspertlәr bunun üçün yaxın 10 ili
nәzәrdә tuturlar.
Ray Kurzweil, özünün “The Age of Spiritual Machines” (Ruhlu maşınlar dövrü)
kitabında nanoistehsalın 2019-cu ildәn geniş vüsәt alacağını vә 2049-cu ildә
әrzaq mәhsullarının istehsalı başlayacaq.
Nanobiotexnologiyan mühüm nəticələrini
nə vaxt görəcəyik?
Nanobiotexnologiyan
Nanobiotexnologiyan mühüm nəticələrini nə
mühüm nəticələrini nə
vaxt görəcəyik?
vaxt görəcəyik?
Amerika Milli Nanotexnologiya Tәşşәbbüs Mәrkәzinin
Amerika Milli Nanotexnologiya Tәşşәbbüs Mәrkәzinin
nümayәndәsi Mihail Roco
nümayәndәsi Mihail Roco ––nun fikrinә görә
nun fikrinә görә
nanotexnologiyanı inkişafını 4 mәrhәlәyә bölmәk olar:
nanotexnologiyanı inkişafını 4 mәrhәlәyә bölmәk olar:
11--ci mәrhәlә 2000
ci mәrhәlә 2000--ci ildәn başlayıb vә bu dövrün
ci ildәn başlayıb vә bu dövrün
mәhsullarını passiv nanostrukturlar dövrü adlandırmaq
mәhsullarını passiv nanostrukturlar dövrü adlandırmaq
olar. Bunlar yalnız bir mәqsәd üçün istifadә olunur,
olar. Bunlar yalnız bir mәqsәd üçün istifadә olunur,
mәsәlәn, kolloid vә ya aerozol. “
mәsәlәn, kolloid vә ya aerozol. “--ci dövr 2005
ci dövr 2005--ci ildәn
ci ildәn
başlayıb vә bu dövrü aktiv nanostrukturlar dövrü
başlayıb vә bu dövrü aktiv nanostrukturlar dövrü
adlandırmışlar. Bu dövrün nanostrukturları çoxsahәli vә
adlandırmışlar. Bu dövrün nanostrukturları çoxsahәli vә
çoxmәqsәdli strukturlardaır, mәsәlәn, çevricilәr,
çoxmәqsәdli strukturlardaır, mәsәlәn, çevricilәr,
sensorlar. Nanotexnologiyanın 3
sensorlar. Nanotexnologiyanın 3--cü dövrünün 2010
cü dövrünün 2010--cu
cu
ildәn başladığını deyirlәr.Bu dövrdә bir
ildәn başladığını deyirlәr.Bu dövrdә bir--biri ilә qarşılıqlı
biri ilә qarşılıqlı
әlaqәdә olan minlәrlә nanostrukturların birlikdә
әlaqәdә olan minlәrlә nanostrukturların birlikdә
fәaliyyәtini tәmin edәn qurğular yaradılacaq, mәsәlәn,
fәaliyyәtini tәmin edәn qurğular yaradılacaq, mәsәlәn,
robotlar, 3 ölçülü sistemlәr. 4
robotlar, 3 ölçülü sistemlәr. 4--cü eranın 2015
cü eranın 2015--ci ildәn
ci ildәn
başlayacağını söylәyirlәr.
başlayacağını söylәyirlәr.
Dostları ilə paylaş: |