GÜLXANI PƏNAH
SALATIN ƏHMƏDLI
SƏNƏT, SƏNƏTKAR
VƏ ZAMAN
Müasir ədəbi mühitə ümumi baxış
Bakı-2014
Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli
2
Elmi redaktorlar:
QARA NAMAZOV
filologiya elmləri doktoru, prof
SEYFƏDDİN RZASOY
filologiya elmləri doktoru, prof
RAMİN ƏHMƏDOV
filologiya elmləri doktoru, prof
Sənət, sənətkar və zaman. (Müasir ədəbi mühitə ümumi
baxış. Bakı, «UniPrint», Bakı, 201
4, 602 səh.
Kitabda Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin yaradılmasının 80 ili
müddətində Azərbaycan poeziyasının, nəsrinin, dramaturgiyasının,
ədəbi-tənqidinin, publisistikasının, bədii tərcüməsinin əldə etdiyi mü
-
vəffəqiyyətlər, Azərbaycan ədəbiyyatının misli görünməmiş inkişafı,
onun inkişafında böyük xidmətləri olan Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin üzvlərinin yaradıcılıq fəaliyyəti araşdırılır, qısa da olsa 80
il ərzində yaradılan ədəbiyyatımızın qazandığı uğurlar diqqətə
çəkilir.
Eyni zamanda dövlətin böyük qayğı və diqqət göstərdiyi Azər-
baycan Yazıçılar Birliyinin bir qürum kimi fəaliyyəti araşdırılır, ədə-
biyyatımızın xidmətində AYB-nin rolu, müvəf-fəqiyyətləri haqqında
məlumat verilir.
ISBN 978-99-52-440-01-5
© Gülxani Pənah
, Salatın Əhmədli, 2014.
Sənət, sənətkar və zaman
3
GİRİŞ
«Allah istədiyi şəxsə hikmət (elm, mərifət,
müdriklik) bəxş edir. Kimə hikmət bəxş
edilmişsə, ona çoxlu xeyir (əbədi səadət)
verilmişdir. Bunu ancaq ağıllı adamlar
dərk edirlər»
(Qurani-Kərimin Əl-Bəqərə surəsinin
269-cu ayəsi)
Tanrı insana fikir, düşüncə, şüur kimi ən yüksək nemətlər
bəxş etmişdir. Yalnız insana məxsus olan bu nemətlər sa-
yəsində insan «təbiətin tacı» kimi ən yüksək səviyyəyə qalxa
bilmişdir. Yer üzünün əşrəfi insan öz böyüklüyünü yaxşı
anlayıb. Qədim yunan filosofu Protaqorun «insan bütün
şeylərin ölçüsüdür», Sokratın «özünü dərk et» fikirlərində
insan, onun həyatının mənası, əxlaq məsələləri əsasdır.
Yaşadığı dünyada xoşbəxt olmaq istəyən insan mükəmməl
zəkaya malik olmalı, bu zəka hərəkət və davranışları idarə
etməli, mükəmməl zəkayla xeyrə doğru yolla getməlidir ki, bu
insanın xoşbəxtlik əldə etməsini reallaşdırsın. Özünün bütün
hərəkət və əməlləri, davranışları ilə insan, onun həyatı, mənsub
olduğu cəmiyyət, mühit ədəbiyyatın əsas mövzularından olub.
Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli
4
Bədii ədəbiyyat insana, onun mövcud olduğu cəmiyyətə
təsir edir. Hər kəs sevdiyi, ona təsir edə bilən ədəbiyyatla
maraqlanır: «Bədii ədəbiyyat onu yaradanlarla dinləyicilər və
ya oxucular arasında mənəvi körpüdür». Bədii ədəbiyyat hər
yaşda insana bir şəxsiyyət kimi formalaşmaqda böyük təsir
qüvvəsinə malikdir. «Bədii əsərlər keçmişi öyrənmək üçün
tarix elmi ilə yol yoldaşıdır. Tarix elmi hadisəni tarixən
səciyyələndirir, bədii ədəbiyyat tarixi keçmişlərdə cəmiyyət
həyatını bədii boyalarla canlandırır, onu sanki göstərir, gərəkli
şeyləri sevdirə, lüzumsuz şeyləri pisləyə bilir. Güman etmək
olmaz ki, N.Gəncəvinin «Kərpickəsən qoca və gənc»
hekayəsini oxuyan gənc onun didaktikasına biganə qalsın.
Mümkün deyil ki, Şirinin bəlalı həyatı gənc qızlar üçün ibrətli
olmasın. Otello və Yaqo surətlərini oxuyub tanıyanlar bu iki
təbiət sahibindən kimə rəğbət, kimə nifrət etmək lazım
gəldiyini seçə bilməsinlər. Ola bilməz ki, Fərhadın, Məcnunun
macəralarındakı romantik şərtilikləri gənclik çoxdan ötüb
keçmiş əfsanə sayıb aşiqlərin dərdinə yanmasın.
Bədii ədəbiyyat yalnız gəncliyə deyil, yaşlılara da ibrətli
həyat məktəbi olmuşdur. Biliyi dərin olanlar «Xəmsə»dən,
«Kitabi-Dədə Qorqud»dan, təriqət ədəbiyyatı xadimləri sufi
şairlərdən öyrənirlər, öyrəndikcə mənən zənginləşirlər, sanki
keçmişimizi görüb ayılmış kimi olurlar».
Oxuculardan şair və yazıçılarımızın, dramaturqlarımızın
aldığı yüzlərlə məktublarda yazılan əsərlər, oradakı obrazlara
münasibət, hadisələrin oxucularda yaratdığı maraq, bir sözlə,
bu əsərlərin oxuculara dərin təsir etdiyi danılmazdır. Böyük
Vətən Müharibəsində silahla söz birliklə düşmən üzərində
qələbəni təmin etdi. Odlu, alovlu, mübariz ruhlu əsərlərimiz
döyüşlərdə qələbələr qazanmaqda, faşist Almaniyasının vəhşi
simasını dünyada tanıtmaqda misilsiz rol oynadı. Səməd
Dostları ilə paylaş: |