Guruh: 40. 22 Tuzuvchi: Sulaymonov Ahrorbek
Yüklə 28,96 Kb. Pdf görüntüsü
|
| ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI NEFT VA GAZ FAKULTETI TAQDIMOT Guruh: 40.22 Tuzuvchi: Sulaymonov Ahrorbek Rahbar: Norqulov Shahboz 1 Mavzu: Neft bera olishlik usullari Reja: 1. Neft va gaz bera olishlik to'g'risida tushuncha. 2. Qatlamga suv haydash turlari. 3. Komponent bera olishlik. 4. Uyumlarga ta'sir etishning zamonaviy usullari. 2 Neft va gaz bera olishlik to'g'risida tushuncha. Neft va gaz uyumlarini ishlatishning samaradorligi, bu uyumdan jami olingan mahsulot miqdori yoki neft va gaz bera olishlik koeffitsienti orqali belgilanadi. Umumiy tarzda uyumning neft beraolishlik koeffitsienti quyidagicha hisoblanadi: bu yerda: - olinishi mumkin bo'lgan zahira; - ujumda neftning balans zahirasi; Har bir holat uchun ham neft bera olishlik koeffitsientini hisoblash mumkin: 3 Neft bera olishlik koeffitsienti bir birlikda yoki foizda hisoblanadi. Neft beraolishlikni oshirish usullarini quyidagicha tasniflash mumkin: A. Qatlamning harakatlantiruvchi kuchlariga ta'sir 'etish usullari: 1. Qatlamga suv haydash 2. Qatlamga gaz hajdash B. Qatlamning harakatlantiruvchi kuchlari va neftning fizikaviy hossalariga ta'sir etish usullari: 1. Qatlamga issiq suv haydash. 2. Qatlamga isitilgan bug' haydash. 3. Neft qatlamini gazlashtirish. 4. Vakum jarayon. C. Qatlam quduq tubi qismining fizik hossalariga ta'sir etish usullari: 1. Kimyoviy usullar. 2. Fizik usullar. D. Konlarni shahta usulida va gorizontal quduqlar yordamida ishlatish. 1. Shahta usuli. 2. gorizontal quduqlar usuli. E. Jadallashgan usulda sujuqlik olish usuli. 4 A B C D E F 1-rasm. Qatlamga suv haydash turlari 5 Komponent bera olishlik Qatlamlarning neft, gaz va kondensat bera olishlik qobiliyatini oshirish olimlar va ishlab chikarish korhonalari hodimlarining asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. Har xil konlarning ishlash zjarayonini o'rganish natijasida unumdorlikni oshirishning nazariy va amaliy masalalarini hal etishi mumkin. Qatlamning har hil qismida joylashgan mahsulotni bir me'yorida olish maqsadida neft - suv tutash yuzi chegarasini bir xil siljishini ta'minlash orqali yaxshi natijaga erishish mumkin. Qatlamning neft, gaz va kondensat bera olishlik qobiliyatini oshirishning quyidagi turlari mavjud: a) birlamchi usul konlar ishlatilishidagi quduqlardan favvora sharoitida neft olishning tugash davrigacha mos keladi; b) ikkilamchi usullar - qatlamdagi qoldiq neftni olishga mo'ljallangan. Ikkilamchi usulni quyidagicha amalga oshirish mumkin. Qatlamni f lyuid berish qobiliyatini oshirish maqsadida qatlam bosimini saqlab turish uchun qatlamga sovuq yoki issiq suv, bug', gaz hajdaladi. Shuningdek har hil mitselljar eritmalar, S 0 2 gazi, polimerlar va ishqorlar ham ishlatiladi. 6 7 Umumiy holda qatlamga suv hajdash turlari qujidagicha: neft - suv tutash yuzi chegarasining tashqi qismiga suv haydash (1.- A rasm) Bu holda quduqlar neft - suv tashki chegarasidan ma'lum bir masofada (200 - 300m-gacha) joylashgan bo'lib, haydaladigan suv chekka yoki qatlam osti suvlarining bosimini oshiradi, yoki saqlab turadi; Neft - suv chegara yoniga suv haydash ( 1.- B rasm ).Bu holda suv haydaladigan quduqlar bevosita neft bilan chegarasi yonida joylashtiriladi; Chegara ichiga suv haydash (1.-C rasm). Bunda neft bilan egallangan majdon suv haydaladigan quduqlar orqali bir necha alohida qismlarga bo'linadi; - neft bilan egallangan maydonda suv haydaladigan quduqlar bir me'yorda joylashtiriladi (1.-D rasm). Bu holda quduqlar to'rt, besh, yetti va to'qqiz nuqtali shema usulida joylashishi mumkin; - shuningdek, suv haydaladigan quduqlar maydon o'qi bo’jicha joylashishi mumkin (1 .-E rasm). 8 Umuman, suv haydaladigan quduqlarni joylashtirishning yana boshqa bir necha usullari bor. Qatlam bosimini saqlash yoki uni oshirish maqsadida haydaladigan gaz asosan gaz do'ppisiga haydaladi. Bu holda gaz haydaladigan quduqlar asosan qatlam gumbaziga joylashtiriladi. Qoldiq neftni olish maqsadida qatlamga yoki quduq ostki qismiga issiqlik orqali ta'sir etish usullari qo'llaniladi. Bularga qatlam ichidagi sizuvchi alanga o'chogini hosil kilish, issiqlik chiqaruvchi kislotalar orqali ta'sir ko'rsatish, elektr isitgichlar yordamida isitish kabilar kiradi. Uyumlarga ta'sir etishning zamonaviy usullari. Yakuniy neft bera olishlikni oshirishga yo'naltirilgan uyumlarga ta'sir etishning zamonaviy usullarini uchta guruhga bo'lish mumkin: 1. Qatlamga haydaladigan suvning neftni yuvish hossalarini yahshilash; 2. Neft qatlamlariga issiqlik usullari bilan ta'sir etish; 3. Neftni u bilan aralashuvchi sujuqliklar yoki gazlar bilan siqib chiqarish; Tog' jinslari zarrachalarining yuzasi neftga nisbatan suv bilan yaxshi ho'llansa, ular "gidrofil tog' jinslari", suvga nisbatan neft bilan yaxshi ho'llansa "gidrofob tog' jinslari" deyiladi. 9 Qatlam g'ovaklaridan neftni suv bilan siqib chiqarish jarayonida suv neft o'rnini egallaydi. Lekin g'ovaklarda va tog' jinslari zarrachalarida yuza kuchlari ta'sirida neft tomchilari va plenkalari qolib ketadi. Qoldiq neftni esa neft - suv tutash yuzasidagi sirt- taranglik kuchini pasajtirish natijasida yuvish mumkin.Shuning uchun neft - suv tutash yuzasidagi sirt - taranglik kuchini kamaytirish maqsadida bir qator sirt faol moddalari qo'llaniladi. Sirt - faol moddalari sifatida sulfanol, kaustik soda, OP reagenti va bir qator ishqoriy yuvuvchi moddalar ishlatiladi. Uyumlarga issiqlik usullari bilan ta'sir etish natijasida uyum tog' jinslari va ularga joylashgan suyuqlik isitilishi natijasida neft qovushqoqligi pasayadi va neft tog' jinsi yuzasida sirt taranglik kuchi hamda adsorbsion kuchlar kamayadi. Natijada g'ovaklardan neftni siqib chiqarish ancha yengillashadi. Issiqlik usullarini ikkiga bo'lish mumkin. 1. Qatlam ichra yonuvchan siljuvchi o'choq yushtirish 2. Qatlamga issiq suv, bug' va boshka issiqlik yetkazuvchi moddalar haydash. 10 Birinchi holatda chuqurlik isitkich uskunasi yordamida quduq tubi qizdirilib juqori haroratli zona tuziladi. Enish o'chog'ini hosil qilish uchun turli chuqurlik ('elektr yoki gaz) isitkichlari qo'llaniladi. Quduq tubi isitilgach, neft alangalanishi uchun quduqqa ojizlangan agent beriladi va boshlang’ich yonish o'chogi qo'zgatiladi. Ojizlangan agent sifatida havo, havo va tabiiy gaz aralashmasi, kislorodga boyitilgan havo va boshqalar ishlatiladi.Oksidlanuvchi agentning muntazam berilishi natijasida yonuvchan o'choqning oksidlanuvchi oqim yo’nalishiga qarab harakati boshlanadi. Yonuvchan o'choq 'ekspluatatsion quduqqa nisbatan harakatlanganidan so'ng yondiruvchi quduq faqat hajdovchi sifatida xizmat qiladi.Qatlamda yonish natijasida katta issiqlik ajralib neft isitiladi va haydaladigan havo bosimi ta'sirida 'ekspluatatsion quduqqa nisbatan harakat qila boshlaydi.Qatlamga katta hajmda issiq suv haydalsa isitilish zonasi ancha masofaga tarqaladi. Harorat ortishi neft qovushqoqligini kamaytirish, molekulyar_x0002_yuza kuchlarining o'zgarishi va qatlam suyuqliklarining hajmini oshirishga olib keladi.Bu omillarning hammasi umumiy natijada qatlam neft bera olishiligini oshirishga sabab bo'ladi. 11 Neftni u bilan aralashuvchi eritmalar yordamida siqib chiqarishda ular orasida chegara hosil bo'lmaydi.Shu asosda g'ovakli muhitdan neftni siqib chiqarishning quyidagi yangi usullari ishlab chiqilgan: 1. Neftni suyultirilgan gazlar bilan siqib chiqarish (8 Mpa dan yuqori bosimda). 2. Neftni boyitilgan yoki yog'li yo'ldosh gaz bilan siqib chiqarish (14 MPa dan yuqori bosimda). 3. Neftni yuqori bosimli quruq gaz bilan siqib chiqarish (21MPa dan yuqori bosimda). 12 Foydalanilgan adabiyotlar: 1. “Neft va gaz ishi” yo’nalishining “Neft va gaz ishi asoslari” darsligi B.Aktamov Yüklə 28,96 Kb. Dostları ilə paylaş:
|