23043
HACI QADIR QƏDIRZADƏ
ƏSHABİ KƏHF: MÜQƏDDƏSLİK,
TARİXİLİK VƏ İNANCLARIN
GENEZİSİ
BAKI “ELM” 2002
Rəyçi: Hacı Fəxrəddin Səfərli
Redaktoru:
Vəli Baxşəliyev
HACI QADİR QƏDİRZADƏ. ƏSHABİ KƏHF: MÜQƏDDƏSLİK,
TARİXİLİK VƏ İNANCLARIN GENEZİSİ. Bakı, «Elm», 2002,112 səh.
Monoqrafiyada Naxçıvandakı «Əshabi Kəhf»in tarixiliyi, müqəddəsliyi,
Qurani Kərimdə bəhs edilən «Əshabi Kəhf»in Naxçıvanla bağlılığı
məsələləri, həmçinin «Əshabi Kəhf»dəki inancların genezisi və digər türk
xalqları ilə paralelləri araşdırılmışdır.
470260101
655(07)-2002
© Hacı Qadir Qədirzadə, 2002
Kitabın içindəkilər
1. ö n söz...................................................................... 4
2. I Bölüm. Müqəddəslik, tarixilik..............................7
3. il Bölüm. Ziyarətə hazırlıq,ziyarətin keçirilməsi.31
4. Ill Bölüm. İnanclar sistemi....................................42
1. Dağ-daş mağara kultu....................................42
2. Su kultu............................................................ 57
Г
3. Ağac kultu..............
69
5. Nəticə..................................................................... 79
6. Şəkillər.................................................................. 81
7. Ədəbiyyat..............................................................101
3
«Əshabi-kəhf»lə
bağlı
uzun
illərdən
bəri
müxtəlif
istiqamətli kitablar, məqalələr yazılmış, filmlər çəkilmişdir. Qeyd
edək ki, dünya çapında daha çox Türkiyədəki yeddi yatmış və
onlarla bağlı rəvayətlərdən bəhs edilmişdir. Azsaylı müəlliflər
istisna olmaqla, Naxçıvandakı «Əshabi-kəhf »və onunla bağlı
hadisələr lazımınca araşdınlmışdır. Çap olunan materiallar isə
daha çox rəvayəti, dini və mifik mətnləri əhatə edir.
Sovet hakimiyyəti illərində bütün inam yerləri kimi,
«Əshabi-kəhf»ə də hücümlar edilir, ziyarət yasaq sayılır, zəvvarlar
daha çox gizli şəkildə ziyarətə gedirdilər. Belə bir vaxtda müxtəlif
tipli yazılar çap etdirilib «Qurani-Kərim»də adı keçən bu abidəyə,
müqəddəs yerə qaralar yaxılırdı. Haşa-haşa, hətta «Asobi keyf»
deyə məqalələr nəşr olunurdu.
Belə məqalələrin adlarını və
müəlliflərini göstərə bilərik. Lakin Allah bilən yaxşıdır. Məhz belə
bir vaxtda, hələ Sovet dövlətinin qüdrətli çağında, 1982-ci ildə biz
"«Əshabi-Kəhf» mağarasına inam, onun tarixi kökləri” adlı
məqaləni Azərbaycan türkcəsidə və rusca çap etdirdik. Məhz bu
yazıda mağaranın və rəvayətin islamdan çox əvvəl aid olmaqla,
qədim türklərlə bağlılığını göstərmişik.
Sadəcə onda türk sözünə yasaq qoyulduğu üçün «türk
dilli xalq» ifadəsi işlənmişdi.
Sonrakı illərdə də btr neçə dəfə bu məsələyə müraciət
etməklə,elmi
fikirlər
daha
da dərinləşdirilmişdir.
Nəhayət,
4
Türkiyədə dünyanın bir çox tanınmış adamlarının iştirak etdiyi
mötəbər elmi məclisdə,”Naxçıvanda müqəddəslər ərən və
evliyarlarla ilgili kutsal yerlər ” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdim.
Çıxışda əsas diqqət "Əshabi- Kəhf ”lə bağlı tarixilik və əski
inanclara yönəldilmişdir. 25 makinə səhifəsi həcmində olan
məruzə çapa məsləhət görüldü və nəşr olundu. Eyni zamanda,
dəyərli material kimi mükafatlandırıldı.
Sonrakı dövrlərdə də
bu sahədə tədqiqatlar davam
etdirilmişdir.
“Əshabi-Kəhf” lə bağlı bizim iştirakımız ilə film çəkilmişdir.
Hətta toplulara köməklik edilsə də,bundan istifadə edənlər sadəcə
susmuş, bəlkə də müəlliflik haqqımı danmışlar. Bəli, bu gün
«Əshabi-Kəhf»ə baxış dəyişib, çox müəlliflər yazdıqlarından
imtina edib
biz isə sadəcə tədqiqat dairəsini genişləndirməyə
çalışırıq.
Kitabda «Əshabi-Kəhf»lə bağlı məsələlər, dünya çapında
ona baxış, müqəddəslik, tarixilik, inamlar sistemini genezisi
araşdırılmışdır.Başlıca diqqət mağaranın
tarixinə, «Qurani -
Kərim»də adı çəkilən «Əshabi- Kəhf» in Naxçıvana aid olmasına
yönəldilmişdir.
İnanıram ki, «Əshabi-Kəhf»lə bağlı qədim türk düşüm
tərzinə
dönə-dönə
qayıdılacaq.
Qulu
Rəbbinə
yaxınlaşdıran,çoxları üçün tövbə qapısı sayılan bu Ali Məqama .
zəwariarla bərabər,hələ çox araşdırıcılar gələcəkdir.
«Əshabü Kəhf»i tədqiq məqsədi ilə gələnlər zahiri
5
t
təmizənmə(qüsul vermə)ilə bərabər,mənəvi təmizliyi qoruyun!
Unutmayın! Allah hər şeyi olduğu kimi biləndir.
“De ki, nə qədər qaldıqlarını Allah daha yaxşı bilir.Göylərin
və yerin gizli bilgisi ona aiddir.( Kəhf 26). Qeyd edək ki, biz
araşdırmalarımızda əsasan 6 nəfərlik heyətin
hazırladıqlar
’’Qurani-Kərim”
və
türkcə
açıqlamalı
mealı.Medine-i
Münewere,1992 kitabından istifadə edirik.
%
Kitabın şəkillərinin hazırlanmasında hərtərəfli köməklik
göstərdiyi üçün yaxın dostum Nazim Bababəyliyə, əməyi olan
digər insanlara minnətdarlığımı bildirirəm.
6
Dostları ilə paylaş: |