H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- M,M. ƏSGƏROV filologiya elmləri namizədi, professor
- Diplomalik protokolun müxtəlif məsələlərinə, xarici əlaqələrə, beynəlxalq müna*
- Azərbaycanlı olması ih daim fəxr etmiş iki əsrin şöhrptli diplomatif dövlətçiliyimizin banisi^
| Rəyçilər; H,N. RZAYEV tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq münasibətlər kafedrasının professoru M,M. ƏSGƏROV filologiya elmləri namizədi, professor Son sözün müəllifi: LO.QUÜYEV Milli Aviasiya Akademiyası hüquqşünaslıq kafedrasının müdiri hüquq elmləri doktoru, professor Kompüter tərtibatçısı: Nərgiz Hacıyeva Hacıyev Maqsud İbrahim oğlu. Diplomatik protokol və xarici əlaqələr Diplomatın stolüstü kitabı. - Bakı: Mütərcim, 2007. - 632 səh.
Azərbaycanlı olması ih daim fəxr etmiş iki əsrin şöhrptli diplomatif dövlətçiliyimizin banisi^ əbədi və ulu öndərimiz Heydər Əliyevin unudulmaz xatirəsinə ithaf edirəm. Müəllif MÜƏLLIFDƏN
Müasir beynəlxalq münasibətlər beynəlxalq əlaqələrin müxtəlif formaları ilə yerinə yetirilir. Bu əlaqələri yerinə yetirməkdə diplomatik protokol mühüm rol oynayır. Diplomatik xidmətə kömək edən diplomatik protokol beynəlxalq hüququn mühüm tərkib hissəsidir və ona görə də hər bir ölkənin diplomatik fəaliyyəti beynəlxalq hüquqi normalarla, sazişlər və konvensiyalarla tənzimlənir. Diplomatik əlaqələr diplomatlar vasitəsilə yerinə yetirilir. Diplomat sənəti şərəfli və cəlbedicidir. Özünəməxsus peşə incəlikləri ilə seçilən diplomat fəaliyyəti səfərlər, təmtəraqlı qəbullar, yadda qalan görüşlərlə başqa fəaliyyət növlərindən fərqlənir. Dövlətin xüsusi fəaliyyət növü olan diplomatik fəaliyyətin əsas funksiyası hər bir ölkənin başqa ölkələrlə siyasi, iqtisadi, mədəni və s. əlaqələrini yaratmağa, onu qoruyub saxlamaqa və bu əlaqələri öz dövlətinin, son nəticədə isə öz xalqının mənafelərinə uyğun olaraq daha da inkişaf etdirməyə xidmət edir. Xalqlar və dövlətlərarası bu məqsəd və vəzifələrə çatmağ və ölkənin xarici əlaqələrində normal şərait yaratmaq işində isə diplomatik protokolun rolu əvəzsizdir. Dövlət fəaliyyətinin mühüm bir növünü təmsil edən diplomatiyanın və diplomatik xidmətin rolu artdığı müasir dövrümüzdə diplomatik protokol öz aktuallığı ilə fərqlənir. İnsan cəmiyyətinin inkişaf tarixində dövlətin xarici münasibət məsələləri, onun mühüm vasitəsi-diplomatiya hər zaman görkəmli yer tutmuşdur. Elə buna görə də diplomatiyanın yaranması və inkişaf tarixi, ən gədim dövrlərdə dövlətlər arasındakı xarici əlaqələrin ilkin formaları haqqında məlumatlar da bugünkü diplomatik münasibətlər elmi üçün də maraqlıdır. Çünki, elə bu ilkin tayfalar və ibtidai ölkələr arasındakı münasibətlərin tarixi yolu əsasında müasir beynəlxalq münasibətlər və onları yaradan şərtlər formalaşmışdır. Blə o dövrdən bu ilkin münasibətlərin ibtidai protokol qaydaları da yaranmış və inkişaf etmişdir. Azərbaycan dövlətinin, onun hökmdarlarının başqa dövlətlər və onların başçıları ilə diplomatik əlaqələrinin nümunələrinə ən qədimlərdən rast gəlmək olur. Bradan əvvəl midiyalı Tomrislə İran hökmdarı 1 Dara, Bərdə hökmdarı Nüşabə ilə Makedoniyalı İskəndərin yeni eradan əvvəl Nizamidə təsvir olunan rəsmi qəbulu- görüşü, "t)ədə Qorqud” boylarında müdrik Dədə Qorqudun iyidləri yanında oturdması, Qazan xanın başqa xanları və iyidləri qəbul etməsi, onlarla rabitəsi ilk diplomatik halların yaxşı nümunəsidir. Qədim Romada “diploma” iki qatlanan taxta parçasına (onun arasında mühüm sənədlər saxlanardı) deyilərdi: əyalətə və ya xarici ölkəyə göndərilən rəsmi şəxs senatın ona verdiyi dövlət sənədini- zəmanət və ya etimadnaməni onun içində saxlayırdı.
pis mənada isə - hiyləgərlik, kələkbazlıq mənalarını ifadə edir. İngilis diplomatı Q. Nikolsona görə isə “diplomatiya danışıqlar vasitəsilə beynəlxalq münasibətlərin aparıİmasıdir. ...Bu münasibətlərin tənzimlənməsinə kömək edən metodlar səfirlər və diplomatik nümayəndələr tərəfindən yerinə yetirilir...” Hələ XIX əsrdə fransız diplomatı Q. Qarden “Diplomatiyanın tam kursu” kitabında yazırdı: “Diplomatiya - bu terminin geniş mənasında xarici münasibətlər və ya xarici işlər haqqında elmdir, daha dəqiq mənada - bu, danışıqlar elmi və ya danışıqlar aparmaq məharətidir”. jfbıla əsrlər Azərbaycan hökmdarları və xüsusilə Səfəvi padşahları göstərdilər ki, onlar diplomatiyada çox mahirdirlər. XV əsrin ortalarından Azərbaycanın Avropa ölkələri ilə qarşılıqlı surətdə yaxınlaşmasında xarici siyasətin rolu getdikcə artır. Ağqoyunlular xristian dünyası ilə-yunan dövləti Traneziyadla
Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|