Hoffman Bromamid reaktsiyasi mexanizmi

5.Hoffman bromamid reaktsiya mexanizmi odatda amidga hujum qilish uchun kuchli asos sifatida ishqordan foydalanishni o’z ichiga oladi, bu esa deprotonatsiyaga va keyinchalik anion hosil bo’lishiga olib keladi. Bu reaksiya birlamchi amidni bitta kam uglerod atomi bo’lgan birlamchi aminga aylantirish uchun ishlatiladi. Bunga birlamchi amidni halogen (xlor yoki brom), kuchli asos va suv aralashmasi bilan isitish orqali erishiladi. Bromning natriy gidroksid bilan reaksiyasi natriy gipobromit (NaOBr) hosil boʻlishiga olib keladi, bu esa oʻz navbatida birlamchi amidni izosiyanat oraliq mahsulotiga aylantiradi. Ushbu izosiyanat oraliq mahsuloti endi suv bilan hujumga uchraydi, bu esa bir qator proton o’tkazish bosqichlariga olib keladi. Issiqlik sharoitlari karbonat angidrid gazining portlashiga va ammoniy kationining (suvning izosiyanat oraliq mahsulotiga hujumi paytida hosil bo’lgan) kerakli omin mahsulotiga so’nishiga olib keladi.
Hoffman Bromamid reaktsiyasi mexanizmi
1-qadam – Kuchli asosning gidroksid ioni amidga hujum qiladi. Endi amid deprotonatsiya qilinadi, bu esa suv va amidning anionini hosil qiladi.
2-qadam – Anion endi alfa almashtirish reaktsiyasida diatomik bromga hujum qiladi. Brom-brom bog’i uziladi va Br-anion bilan birga N-bromamid hosil bo’ladi.
3-qadam – N-bromamid endi baza tomonidan yana hujumga uchradi, bu uning deprotonatsiyasiga va bromamid anionining paydo bo’lishi bilan birga suv hosil bo’lishiga olib keladi.
4-qadam – Bu bromamid anioni karbonil uglerod bilan bog’langan etil guruhi (yoki har qanday R-guruhi) endi azot bilan bog’lanadigan tarzda qayta tartibga solinadi. Bir vaqtning o’zida hosil bo’lgan bromid anion birikmani tark etadi. Bu izosiyanat hosil bo’lishiga olib keladi.
5-qadam – Izosiyanatga suv qo’shilishi nukleofil qo’shilish reaktsiyasida karbamik kislota hosil bo’lishiga olib keladi.
6-qadam – Karbamik kislota endi karbonat angidridni yo’qotib, bitta vodorod va etil guruhiga bog’langan manfiy zaryadlangan azotni beradi. Bu suv bilan protonlanganda, kerakli birlamchi amin hosil bo’ladi.

2...S N 1 reaktsiya mexanizmi bosqichma-bosqich jarayonni kuzatib boradi, bunda birinchi navbatda, tark etuvchi guruhni olib tashlashdan karbokatyon hosil bo’ladi. Keyin karbokation nukleofil tomonidan hujumga uchraydi. Nihoyat, kerakli mahsulotni berish uchun protonlangan nukleofilning deprotonatsiyasi sodir bo’ladi. Ushbu reaktsiyaning tezligini aniqlash bosqichi faqat tark etuvchi guruhning elektrofilligiga bog’liq va nukleofil tomonidan umuman ta’sirlanmaydi.

S N 1 reaksiyasi nima ?
S N 1 reaktsiyasi nukleofil almashtirish reaktsiyasi bo’lib, tezlikni aniqlash bosqichi unimolekulyardir. Bu organik almashtirish reaktsiyasining bir turi. S N 1 nukleofil unimolekulyar almashtirishni bildiradi. Shunday qilib, tezlik tenglamasi (S N 1 reaksiyasi nukleofilga emas, balki elektrofilga bog’liqligini bildiradi ) nukleofil miqdori karbokatsion oraliq mahsulot miqdoridan ancha ko’p bo’lgan holatlarda amal qiladi.
Bu reaksiya karbokatsion oraliq mahsulot hosil bo’lishini o’z ichiga oladi. U odatda kuchli kislotali yoki kuchli asosli sharoitda uchinchi yoki ikkilamchi alkilgalogenidlarning ikkilamchi yoki uchinchi darajali spirtlar bilan reaktsiyalarida kuzatiladi. S N 1 reaktsiyasi ko’pincha noorganik kimyoda dissotsiativ mexanizm deb ataladi. Quyida nukleofil almashtirish reaksiyasining S N 1 turiga misollar keltirilgan .
Solventning ta’siri
Karbokation oraliq mahsulotining hosil bo’lishini osonlashtiradigan erituvchi S N 1 reaktsiyasining tezligini aniqlash bosqichini tezlashtiradi .Ushbu turdagi reaktsiyalar uchun afzal qilingan erituvchilar ham qutbli, ham protikdir.Erituvchining qutbli tabiati ionli oraliq mahsulotlarni barqarorlashtirishga yordam beradi, erituvchining protik tabiati esa tark etuvchi guruhni eritishga yordam beradi.S N 1 reaktsiyalarida ishlatiladigan erituvchilarga misollar suv va spirtni o’z ichiga oladi. Bu erituvchilar nukleofillar vazifasini ham bajaradi.S N 1 Reaktsiya mexanizmi
Uchinchi darajali butil bromidning gidrolizini misol qilib olsak, S N 1 reaktsiyasining mexanizmini quyidagi bosqichlar orqali tushunish mumkin.
1-qadamUglerod-brom bog’i qutbli kovalent bog’dir. Ushbu bog’lanishning bo’linishi tark etuvchi guruhni (bromid ioni) olib tashlash imkonini beradi.
Bromid ioni uchinchi darajali butil bromidni tark etganda, karbokatsion oraliq mahsulot hosil bo’ladi.
Yuqorida aytib o’tilganidek, bu S N 1 mexanizmining tezligini belgilovchi qadamdir .Shuni ta’kidlash kerakki, uglerod-brom bog’ining uzilishi endotermikdir.
SN1 reaktsiya mexanizmi 1-bosqich2-qadam
SN1 reaksiya mexanizmining ikkinchi bosqichida karbokatsiya nukleofil tomonidan hujumga uchraydi.Suv erituvchi sifatida ishlatilganligi sababli, oksonium ioni oraliq mahsuloti hosil bo’ladi.Erituvchi neytral xususiyatga ega bo’lganligi sababli, deprotonatsiya sodir bo’ladigan uchinchi bosqich zarur.
SN1 reaktsiya mexanizmi 2-bosqich3-qadam
Oldingi bosqichda karbokatsiyadagi musbat zaryad kislorodga o’tkazildi.Suvdagi erituvchi endi asos bo’lib ishlaydi va oksoniy ionini deprotonatsiya qiladi va mahsulot sifatida gidroniy ioni bilan birga kerakli spirtni beradi.
Ushbu reaksiyaning 2-bosqichi va 3-bosqichi tezdir.SN1 reaksiya mexanizmi 3-bosqichS N 1 reaksiyasining stereokimyosiS N 1 reaksiya mexanizmining 1-bosqichida hosil bo’lgan karbokatsion oraliq mahsulot sp2 gibridlangan ugleroddir. Uning molekulyar geometriyasi trigonal tekislikdir, shuning uchun ikki xil nukleofil hujum nuqtasiga, chap va o’ngga imkon beradi.
1-savolSN1 reaktsiyasi nima?
SN1 nukleofil unimolekulyar almashtirishni anglatadi. SN1 reaktsiyasi nukleofil almashtirish reaktsiyasi bo’lib, tezlikni aniqlash bosqichi unimolekulyardir. Bu organik almashtirish reaktsiyasining bir turi.2-savol SN1 reaksiyasi necha bosqichdan iborat?
SN1 reaktsiyasi ikki bosqichda sodir bo’ladi. Birinchi bosqichda guruh barglarini tark etadi va substrat karbokatsion oraliq mahsulot hosil qiladi. Ikkinchi bosqichda nukleofil mahsulotni hosil qiluvchi karbokation oraliq moddasiga hujum qiladi.

3...Induktiv effekt molekuladagi bog’lovchi elektronlarning teng bo’lmagan taqsimlanishi tufayli ma’lum molekulada doimiy dipol paydo bo’ladigan hodisani anglatadi. Bu ta’sir sigma bog’lanishlarida paydo bo’lishi mumkin, elektromerik effekt esa faqat pi bog’lanishlarida paydo bo’lishi mumkin.

Induktiv effekt nima?Atomlar zanjiriga (odatda uglerod zanjiri) elektron ajratuvchi yoki elektron tortib oluvchi tur kiritilganda, tegishli manfiy yoki musbat zaryad uglerod zanjiri orqali unga tegishli atomlar tomonidan uzatiladi . Bu molekulada doimiy dipolning paydo bo’lishiga olib keladi va induktiv effekt deb ataladi. Kislotalik va asoslilikka induktiv ta’sir Induktiv effektdan foydalanib, birikmalarning kislotalilik va asosliligini taxmin qilishimiz mumkin. Umumlashtirish sifatida aytish mumkinki, elektronni tortib oluvchi guruhlar (EWG) birikmaning kislotaliligini oshiradi, elektron beruvchi guruh esa birikmaning kislotaliligini pasaytiradi .Buning sababi shundaki, agar kislotaning konjugat asosini, ya’ni RCOO-ni olsak, agar R elektronni tortib oluvchi bo’lsa, u holda konjugat asos hosil bo’lgan manfiy zaryadning delokalizatsiyasi orqali barqarorlashadi. +I guruhlar kislotalilikni kamaytiradi (yoki asoslikni oshiradi), -I guruhlar esa birikmalarning kislotaliligini oshiradi (yoki asosligini kamaytiradi). Masalan , chumoli kislotasi (HCOOH) karboksilik kislota guruhiga biriktirilgan metil guruhining +I induktiv taʼsiri tufayli sirka kislotasiga (CH3COOH) nisbatan kislotaliroqdir .
Induktiv effekt turlari.
Salbiy induktiv effekt yoki -I effekti
Ijobiy induktiv effekt +I effekti
Elektromanfiy atom , masalan, halogen, atomlar zanjiriga (odatda, uglerod atomlari) kiritilganda, elektronlarning teng bo’lmagan taqsimlanishi zanjir orqali uzatiladigan musbat zaryad hosil qiladi.Bu elektromanfiy atom manfiy zaryadga ega bo’lgan molekulada doimiy dipolning paydo bo’lishiga olib keladi va tegishli ta’sir elektronni tortib oluvchi induktiv effekt yoki -I effekti deb ataladi.
+I effekti
Alkil guruhi kabi elektronlarni chiqarish yoki berish tendentsiyasiga ega bo’lgan kimyoviy turlar uglerod zanjiriga kiritilganda, zaryad zanjir orqali uzatiladi va bu ta’sir ijobiy induktiv effekt yoki +I effekti deb ataladi.
Molekulalarning barqarorligiga induktiv ta’sir
Induktiv ta’sirga ko’ra hosil bo’lgan molekulaning barqarorligini aniqlashda berilgan atomning zaryadi va atom bilan bog’langan guruhning zaryadi kuchli rol o’ynaydi.

4..Elektrofil aromatik almashtirish reaktsiyalari – bu elektrofil aromatik halqaga biriktirilgan atom o’rnini bosadigan organik reaktsiyalar. Odatda, bu reaktsiyalar benzol halqasiga tegishli vodorod atomini elektrofil bilan almashtirishni o’z ichiga oladi.Aromatik tizimning aromatikligi elektrofil aromatik almashtirish reaktsiyasida saqlanadi. Masalan, benzol va brom o`rtasidagi reaksiyadan bromobenzol hosil bo`lganda aromatik halqaning barqarorligi yo`qolmaydi

Elektrofil aromatik almashtirish uchta asosiy asosiy komponentdan iborat:
Reaksiya jarayonida aren nukleofilidagi C=C dan yangi s bog` hosil bo`ladi.
Proton CH s bog’lanishining uzilishi bilan chiqariladi.
Aromatiklikni tiklaydigan C = C isloh qilinadi.
O’zgartirish reaktsiyasi – bu organik molekuladagi atom yoki atomlar guruhini molekulaning qolgan qismida hech qanday o’zgarishsiz to’g’ridan-to’g’ri boshqa atom yoki atomlar guruhi bilan almashtirish. Elektrofillar tomonidan boshlangan almashtirish reaktsiyalari elektrofil almashtirish reaktsiyalari deb ataladi. Nukleofilning hujumi bilan boshlanadigan almashtirish bilan bog’liq reaktsiyalar nukleofil o’rinbosar reaktsiyalari deb ataladi.
Reagentning elektrofil qismi mahsulotning bitta molekulasini hosil qilish uchun ikkita reaksiyaga kirishuvchi molekulalar o’rtasidagi kombinatsiyani o’z ichiga olgan reaktsiyalarni boshlaydi elektrofil qo’shilish reaktsiyalari.
Nukleofil – bu yadroga yoki musbat markazga muhabbat yoki tortishish bilan hujum qiluvchi reagent. Shuning uchun u manfiy zaryadlangan yoki neytral, lekin u osonlikcha berishi mumkin bo’lgan kamida bitta o’rganish juft elektronga ega. Elektrofil – elektronlar uchun sevgi yoki jalb qilish bilan hujum qiluvchi reagent. Shuning uchun u musbat zaryadlangan yoki neytral, lekin elektron yetishmaydigan turlardir.