İ : 111 30 . 9
ZİYA HURŞİT BEY (Lazistan) — En çok Encü
mende uğraşan bendim. Encümen azalan söylesinler.
Şimdi burada muhakeme mi edeceğiz. Sen kendinden
bahset.
MAHZAR M Ü F İ T BEY (Hakkâri) — O ba^ka
mesele; tekrar ediyorum efendim; Ziya Hurşit Bey
biraderimiz şimdi burada buyurdular ki teşrinievvel
den itibaren 100 lira harcirah verilmesine taraftar
değilim buyurdular. Böyle değil mi? (Evet sadaları)
Encümende teşrinievvelden itibaren verilmesini hara
retle müdafaa eden ve burada da imzası bulunan Zi
ya Hurşit Beydir. (Handeler)
HASAN BEY (Trabzon) — Efendim; müzakere
harcirah meselesi üzerine cereyan ediyor. Bendeniz
zannediyorum ki meseleyi salim bir tarzda halletme
nin yegâne çaresi harcirah ahkâmına müstenit olan
esasatı tespit etmektir. Bir kere şunu arz etmek iste
rim ki bizim ahkâmı maliyemizde, mevzuatı kanuni-
yemizde mezuniyet ile harcirahın imtizaç ettiği vaki
değil. Bunun biz geçenlerde bir istisnasını yaptık. İ
Tebdili havaya muhtaç zabitana Müdafaa Milliye !
Vekâletinin bir teklifi üzerine bir maddei kanuniye ]
ile harcirah kabul ettik. Bendeniz bunu pek hatalı gö- I
rüyorum. Çünki tebdili havaya muhtaç zabitanı ma- j
hallere göndermek için Müdafaai Milliye Vekâleti ,
onları harcirah kanunundan geçirmekten müstağni \
olabilir. Pekâlâ nakliyat kabilinden nasıl ki mecruh '
zabitan ve efradı tedavi ve mahallerine nakledinceye 1
i
kadar sarfiyat yapabiliyorsa tebdili havaya muhtaç •
zabitanı da gidecekleri yere kadar nakliyat tedbirin- j
den icra ederdi ve kanuna muhalif olmazdı. Mezuni- ;
yet hakkında bu veçhile ahkâm yapılmadı. Tebdili j
havaya gidecek zabitan için mezuniyet verilerek har- ı
cirah esası kabul edildi. Meclisi Âlinize hatırlatırım ;
ki. böyle bir takrir vaktiyle Enver Paşa tarafından i
Meclisi Mebusana sevk edilmiş, fakat bir çok müda- •
faaya rağmen bilhassa Muvazenei Maliye Encümeni- i
nin müdafaası karşısında lâyihayı geri almaya veya- .
hut yırtmaya mecbur olmuştu. Hülâsa bizim ahkâmı !
kanuniyemiz harcirah ile mezuniyeti imtizaç ettiremez. î
Eskiden mebuslara senede bir defa gelip gitmeleri •
için dört bin kuruş üzerinden harcirah verirlerdi. Çün- i
kü o zaman devrei teşriiye senede dört ay idi. Dört i
ay bittikten sonra her mebusu Meclis açılınca vazife-
!
sine kadar getirmek, Meclis kapanınca dairei intiha- •
biyesine; evine kadar iade etmek tabiî bir vazife idi.
Bunun için kabul edilmiş bir harcirahtır. O zaman
verilen harcirah mezuniyet harcirahı manasında de-
:
ğildir. !
. 1338 C : 2
MUSTAFA DURAK BEY (Erzurum) — Bu me
zuniyetler gayri tabiî midir?
HASAN BEY (Devamla) — Müsaade buyurun
efendim, fikrimi iyi izah edebilenlerdenim. Yani eski
zamanlarda da verilen harcirah, mezuniyetle harcirah
verilir mahiyette değil; muvakkat zamanlar için içti
ma ettiğinden mebusları toplamak için, kapandığı
vaktiyle de mebusları dairei intihabiyelerine kadar
göndermek için bir vazife şeklinde, bir hizmeti umu
miye şeklinde cereyan ettiği için harcirah verilirdi.
Vakta ki senede dört ay, altı ay içtima etmek şekli
burada zail oldu, Meclisin, Büyük Millet Meclisinin
içtimai müstemir oldu, mütemadiyen burada içtima
etmek lâzımgeldi. O vakit de her mebusun gerek hu-
susatı zatiyesi için ve gerek dairei intihabiyesine mü
teallik hususatı teşriiyesi için memleketlerine kadar
gitmek mecburiyeti hasıl oldu. Yine bizim verdiğimiz
harcirah, mezuniyet alan mebusa mezuniyet aldığı
için değil, nisabı müzakere kanununun 7 nci madde
sindeki sarahata tevfikan dört bin kuruş üzerinden
bir mebusa senede bir defa dairei intihabiyesine ka
dar avdet ve azime harcirahı kabul ettik. Demek ki
Meclisi müstemir yapmakla beraber vazaifi teşriiye-
leri icabı dairei intihabiyeleriyle temasını muhafaza
etmek mecburiyetini nazarı itibara alarak sarahaten
nisabı müzakere kanununun bir maddesiyle yine har
cirahı kabul ettik. Ve miktarını da tespit etmek üzere
şimdi nisabı müzakere kanununun 7 nci maddesinden
başka mebusanı kiramın ancak Büyük Millet Mec
lisinin azayı kiramının harcirahı için başka bir mad
de yoktur. O maddede diyor ki; dört bin kuruş üze
rinden senede bir defaya mahsus olmak üzere avdet
ve azimet harcirahı verilir diyor. Dairei intihabiye
kaydına gelince; öyle bir madde yok efendim.
NURİ BEY (Bolu) — Var efendim.
HASAN BEY (Devamla) — Nisabı müzakere
kanununda biz tahsisatı tefrik
edip.de
1337 senesinde
tahsisatı 200 liraya çıkardığımız zaman ve üç ay me
zuniyeti kabul ederek gidiş ve geliş için geçecek müd
detin haricinde, üç ay zarfında nisabı müzakere ka
nununda nısıf tahsisat kabul ettiğimiz bir madde var
dır. Nisabı müzakere kanununun 6 nci ve sekizinci
maddeleri yerine kaim olarak iki madde kabul ettik.
Ne diyor; onda dairei intihabiyelerine azimet ve av
det için yolda geçecek zaman müstesna olmak üzere
nısıf tahsisat veriyor. Demek ki nısıf tahsisatı almak
mezuniyeti zarfında nısıf tahsisata kesbi istihkak et
mek, dairei intihabiye ile mukayyettir. Dairei intiha
biyesine mezunen gitmiyen aza, nısıf tahsisata da
müstehak değildir. (Bravo sesleri) Kanun gayet sarih-
— 845 —