I. O‘pkalar abssess va gangrenasi

I. O‘pkalar abssess va gangrenasi

• I. O‘pkalar abssess va gangrenasi

• 1. Yiringli abssesslar:

• a) o‘tkir

• b) surunkali

• 2. Gargrenoz abssesslar:

• a) o‘tkir

• b) surunkali

• 3. Tarqalgan o‘pka gangrenasi

• II. O‘pka abssessidan keyingi pnevmotsirrozlar

• III. Bronxoektazlar

• O‘pka atelektazi bilan birga kelishi (atelektatik bronxoektazlar)

• O‘pka atelektazisiz bronxoektazlar

• IV. O‘pka yiringlagan kistalar (“kistoz o‘pka”)

Yo‘tal

• Yo‘tal

• Yiringli balg‘am ajralishi

• Tana haroratining oshishi

• Ko‘krak qafasida og‘riq

• Qon tupirish

• Ko‘krak qafasi shaklining o‘zgarishi

• Barmoqlarni “oynasimon” bo‘lishi

• Qon tarkibi o’zgarishi

Umumiy klinik

• Umumiy klinik

• Rentgenologik

• polipozitsion rentgenoskopiya

• rentgenografiya

• tomografiya

• bronxografiya

• Noivaziv tekshirish usullari

• kompyuter tomografiya

• magnit rezonansli tomografiya

• Rentgenangiografik tekshirish usullari

• angiopulmonografiya

• bronxial arteriografiy

o‘pka 2 – 3 oydan ko‘p mavjud bo‘lgan nospetsifik yallig‘li chegaralangan yiringli bo‘shliq bo‘lib, tarkibida yiring va sekvestrlar mavjud bo‘ladi. Ba'zi paytda atrof to‘qimasi infilt-ratsiyas

• o‘pka 2 – 3 oydan ko‘p mavjud bo‘lgan nospetsifik yallig‘li chegaralangan yiringli bo‘shliq bo‘lib, tarkibida yiring va sekvestrlar mavjud bo‘ladi. Ba'zi paytda atrof to‘qimasi infilt-ratsiyas

bronx – o‘pka apparatining surunkali yallig‘lanish kasalligi bo‘lib, bronxlar devori elastik va yumshoq, mushak komponentlarining destruksiyasi munosabati bilan bronxlar kengayishidan iborat

• bronx – o‘pka apparatining surunkali yallig‘lanish kasalligi bo‘lib, bronxlar devori elastik va yumshoq, mushak komponentlarining destruksiyasi munosabati bilan bronxlar kengayishidan iborat

• Axoli orasida bugungi kunda tarqalishi 0,3—1,2% tashkil qiladi. Kasallik kuprok yoshlikda boshlanadi (5—25 yosh).

Bronxlar kengayishi va bronxial ajralmani qîëèá êåòèøè yallig‘lanishka olib keladi. Keyinchalik yallig‘lanish kuchayganda bronxlarda qàéòìàéäèãàí ¢çãàðèøëàð rivojlanadi va bronxoektazlar paydo bo‘ladi.

• Bronxlar kengayishi va bronxial ajralmani qîëèá êåòèøè yallig‘lanishka olib keladi. Keyinchalik yallig‘lanish kuchayganda bronxlarda qàéòìàéäèãàí ¢çãàðèøëàð rivojlanadi va bronxoektazlar paydo bo‘ladi.

Bronxoektazlar ko‘proq mayda bronxlarda rivojlanadi

• Bronxoektazlar ko‘proq mayda bronxlarda rivojlanadi

Shilliqni bokalsimon xujayralarda va bezlarda yig‘ilishi

• Shilliqni bokalsimon xujayralarda va bezlarda yig‘ilishi

1. Kelib chiqishi bo‘yicha:

• 1. Kelib chiqishi bo‘yicha:

• Birlamchi (tug‘ma) – 6% kasallar;

• Ikkilamchi.

• 2. Shakli bo‘yicha

• silindrik;

• qopsimon;

• ipsimon;

• aralash.

• 3. Soni bo‘yicha:

• bitta;

• ko‘plab.

Bemor anamnezidan tez tez nafas yo‘llarining yallig‘lanish kasalliklarini ayniqsa yoshlik davrdan o‘tkazib kelganligini aniqlasa bo‘ladi.

• Bemor anamnezidan tez tez nafas yo‘llarining yallig‘lanish kasalliklarini ayniqsa yoshlik davrdan o‘tkazib kelganligini aniqlasa bo‘ladi.

Bemorni asosiy shikoyati bu yiringli yoki shilliq yiringli balg‘am ajralish bilan yo‘tal. Balg‘am ko‘pincha sassiq xid bilan ko‘proq ertalab uyg‘ongandan keyin ajraladi. Yoki bu ajralish ma'lum bronxlarni drenajlovchi xolatda kupayadi (masalan sog‘ tomonda yotganda).

• Bemorni asosiy shikoyati bu yiringli yoki shilliq yiringli balg‘am ajralish bilan yo‘tal. Balg‘am ko‘pincha sassiq xid bilan ko‘proq ertalab uyg‘ongandan keyin ajraladi. Yoki bu ajralish ma'lum bronxlarni drenajlovchi xolatda kupayadi (masalan sog‘ tomonda yotganda).

• Balg‘am miqdori kasallik fazasidan bog‘liq bo‘lib u 30 ml dan (remissiya davrida) 100—500 ml va undan ko‘p (avj olgan davr) bo‘lishi mumkin.

25—34% kasallarda ikkinchi bir axamiyatli shikoyatlardan bu bemorlarda qîí òóôèðèø bo‘ladi. Ayrim kasallik xollarida (quruq bronxoektazlarda) bu belgi yagona belgi bo‘lib qoladi.

• 25—34% kasallarda ikkinchi bir axamiyatli shikoyatlardan bu bemorlarda qîí òóôèðèø bo‘ladi. Ayrim kasallik xollarida (quruq bronxoektazlarda) bu belgi yagona belgi bo‘lib qoladi.

• Bronxoektatik kasallik xurujida tana xarorati oshishi, ko‘krak qafasida og’riqlar (ko‘pincha perifokal yallig‘lanish bo‘ganda), intoksikatsiya belgilari (bosh og‘rishi, terlash, ishtaxa yo‘qolishi, ozib ketish, tez charchash, ishlash kobiliyati susayishi) paydo buladi. Obstruktiv bronxit yoki o‘pkalar emfizemasida xansirash xam qo’shilish mumkin.

Ko‘rik payti kasalni jismoniy o‘sishda ortda qolganini ko’rish mumkin agar kasallik yoshlikdan boshlangan bo‘lsa. Kasallikni oxirgi davrlarda agar upka emfizemasi bo‘sa bemorni yuzini shishganligi, sianoz, kurak qafasini emfizematoz turini ko‘rish mumkin. Barmoqlar baraban tayoqchalar, tirnoqlari soat oynasi kabi o‘zgaradi.

• Ko‘rik payti kasalni jismoniy o‘sishda ortda qolganini ko’rish mumkin agar kasallik yoshlikdan boshlangan bo‘lsa. Kasallikni oxirgi davrlarda agar upka emfizemasi bo‘sa bemorni yuzini shishganligi, sianoz, kurak qafasini emfizematoz turini ko‘rish mumkin. Barmoqlar baraban tayoqchalar, tirnoqlari soat oynasi kabi o‘zgaradi.

Kukrak kafasini perkussiyasidan tushayotgan ma'lumotlar xar xil bulishi mumkin. Masalan, perifokal zotiljamda perkutor tovushni dagallashishi eshitiladi, yakkol upka emfizemasida – korbkali tovushlar, past joylanish va upkani pastki kismlarini xarakati kamayganda, katta bronxoektazlar ostida tipanik tovush eshitiladi.

• Kukrak kafasini perkussiyasidan tushayotgan ma'lumotlar xar xil bulishi mumkin. Masalan, perifokal zotiljamda perkutor tovushni dagallashishi eshitiladi, yakkol upka emfizemasida – korbkali tovushlar, past joylanish va upkani pastki kismlarini xarakati kamayganda, katta bronxoektazlar ostida tipanik tovush eshitiladi.

• Auskultatsiyada dagal nafas olish (agar bronzit bilan birga kelsa), emfizema bor bulsa – pasaygan vezikulyar nafas. Bronxoektazlar ostida nam va kuruk (kuprok mayda- va urtapufakchali) xriplar eshitiladi.

Agar kasalda pastdagi simptomlar bulsa unda bronxoektazlar borligiga gumon qèëñà bo‘ladi:

• Agar kasalda pastdagi simptomlar bulsa unda bronxoektazlar borligiga gumon qèëñà bo‘ladi:

• 1) Surunkali yo‘tal va balg‘am ajralish;

• 2) Qon tufirish;

• 3) Qaytalanuvchi pnevmoniyalar;

• 4) Uzoq davom etgan og‘ir pnevmoniya va tuliq tuzalish kuzatilmayotgani (qolib ketgan balg‘am ajralishi bilan yo‘tal);

• 5) O‘pkani xar xil soxalarida doimiy xirillashlar borlig

Qon umumiy taxlili (avj olgan davrda – leykotsitoz s neytrofillarni chapga siljishi bilan, EChTni oshishi, ayrim xolatda anemiya).

• Qon umumiy taxlili (avj olgan davrda – leykotsitoz s neytrofillarni chapga siljishi bilan, EChTni oshishi, ayrim xolatda anemiya).

• Balg‘amni mikroskopik va bakteriolik taxlili (uch qàâòëè õàðàêòåðãà ega: pastda – yiring, o‘rtada – seroz suyuqlik, yuqorida – shilliq-yiringli oz tufik bilan ko‘pik). Bakteriologik taxlilda aniqlanadi - Haemophilus influenzae. Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, anaeroblar, sil mikobakteriyasi, zamburug‘lar).

• Qon bikimyoviy taxlili (α1-fraksii globulinlarni pasayishi. Bu α1-antitripsin yetishmovchiligi to‘g‘risida ma'lumot beradi).

Rentgenografiya;

• Rentgenografiya;

• Bronxografiya;

• Bronxoskopiya;

• KT;

• Nafas faoliyatini tekshirish.

Xarakterli belgilar:

• Xarakterli belgilar:

• atelektaz, pnevmoskleroz, peribronxial skleroz va balg‘am to‘lishi natijada upkabronx suratni kuchayishi,

• “tramvay reykalari” – qalinlashgan

• bronxlar natijasida “juft yo‘laklar”.

• Zararlangan bo‘lak o‘lchamlari kichik, tomirlar yaqinlashagan.

• Diafragmani yuqori turishi, ko‘ks oralig‘ini patologik jarayon tomonga silchishi ayrim xolatlarda kuzatilishi mumkin.

Yumaloq soyalanish (uzun ko‘rsatkich) va «tramvay reykalar» (kalta ko‘rsatkich).

• Yumaloq soyalanish (uzun ko‘rsatkich) va «tramvay reykalar» (kalta ko‘rsatkich).

Bronxoektazlarni aniqlashda «oltin standart» bo‘lib qolmoqda. Operatsiya qiish lozimligi aniqlashtirib beruvchi usul. Bronxoektazlar turi, tarqalganligini, joylashuvini aniqlaydi. Bronxografiyani bemor axvoli stabil, remissiya davrida va tozalangan bronxlar vaqtida bajariladi.

• Bronxoektazlarni aniqlashda «oltin standart» bo‘lib qolmoqda. Operatsiya qiish lozimligi aniqlashtirib beruvchi usul. Bronxoektazlar turi, tarqalganligini, joylashuvini aniqlaydi. Bronxografiyani bemor axvoli stabil, remissiya davrida va tozalangan bronxlar vaqtida bajariladi.

Bronxitni darajasini aniqlashga yordam beradi. Kengaygan bronxlarni ayrim xollarda ko‘rishga imkon beradi (Sul belgisi): oqimtir xavo pufakchalari yiring bilan to‘lgan bronx atroflarida (kupincha bazal segmentlarda).

• Bronxitni darajasini aniqlashga yordam beradi. Kengaygan bronxlarni ayrim xollarda ko‘rishga imkon beradi (Sul belgisi): oqimtir xavo pufakchalari yiring bilan to‘lgan bronx atroflarida (kupincha bazal segmentlarda).

• Bronxlardagi maxsulotni sitologik, bakteriologik, mikologik tekshiruvga olishga yordam beradi.

Bronxografida aniqlanmagan bronxoektazlarni aniqlashga yordam beradigan usul.

• Bronxografida aniqlanmagan bronxoektazlarni aniqlashga yordam beradigan usul.

• Bronxoektatik jarayon ko‘pincha pastki bo‘laklarda.

Bilateral qopsimon bronxoektazlar.

• Bilateral qopsimon bronxoektazlar.

Kamaygan ko‘rsatkichlar MVL, JeL, FJeL, Bular obstruktiv bronxit va o‘pka emfizemasi rivojlanganligi to‘g‘risida ma'lumotdir.

• Kamaygan ko‘rsatkichlar MVL, JeL, FJeL, Bular obstruktiv bronxit va o‘pka emfizemasi rivojlanganligi to‘g‘risida ma'lumotdir.

Surunkali bronxit

• Surunkali bronxit

• O‘pka abssessi

• O‘pka sili

• O‘pka saratoni

• O‘pkalar surunkali obstruktiv kasalligi (agar bronxlar jiddiy deformatsiya bo‘lsa)

Baxor va kuzda avj olish davrlari remissiya davri bilan almashib kechadi.

• Baxor va kuzda avj olish davrlari remissiya davri bilan almashib kechadi.

• Asortalar:

• O‘pkadan qon ketish;

• O‘pka abssessi va plevra empiemasi;

• Amiloidoz xisobiga buyraklar va jigar zararlanishi.

• Yurak va nafas yetishmovchilik. Bular surunkali obstruktiv bronxit va o‘pka emfizemasi rivojlanishi bilan bog‘liq.

Kasalikni ko‘rsatishdan tashqari yana ko‘rsatlishi shart:

• Kasalikni ko‘rsatishdan tashqari yana ko‘rsatlishi shart:

• Jarayonni joylashuvi

• Jarayonni davri

• Fazasini (avj olish yoki remissiya);

• Asoratlar.

1) Konservativ:

• 1) Konservativ:

• Brponxial daraxtni sanatsiyasi.

• 2) Xirurgik.

Passiv:

• Passiv:

• postural drenajlash (sutkasi kamida 2 marta);

• Mukolitik va balg‘am ajratuvchi dorilar ishlatish;

• Nafas gimnasikasi, vibromassaj.

Antibiotiklarni eng kulay yuborish yo‘li bu bronxial yo‘l.

• Antibiotiklarni eng kulay yuborish yo‘li bu bronxial yo‘l.

• Antibiotiklardan tashqari yana dioksidin 10 ml 1% li eritmasini, furatsilin 10 ml - 1:1000, furagin, xlorofillipt ishlatiladi. Balg‘am kuyuq bo‘lgani sabali bronxlarga mukolitiklar yuboriladi (N-atsetilsistein)

• Sanatsion bronxoskopiya kun ora bajarilgan xolda 8–10 sanatsilar bir davolash kursida olib boriladi.

Sanatsion bronxoskopiya yoki mikrotaxeostomiyadan tashqari yana organizmni reaktivligini ko‘taradigan dorilar qollaniladi: albumin, intralipid, immunomodulyatorlar (dekaris 50-75mg 2 marta 2 kun xar xafta 1-2 oy davomida) immunogramma nazoratida.

• Sanatsion bronxoskopiya yoki mikrotaxeostomiyadan tashqari yana organizmni reaktivligini ko‘taradigan dorilar qollaniladi: albumin, intralipid, immunomodulyatorlar (dekaris 50-75mg 2 marta 2 kun xar xafta 1-2 oy davomida) immunogramma nazoratida.

• Fizioterapevtik davo (UVCh, mikroto‘lqinli terapiya).

O‘pka rezeksisini bajariladi agar atelektazlar bo‘lsa, qîí êåòèøëàð bulsa, qîïñèìîí áðîíõîýêòàçëàðäà. Silindrsimon bronxoektazlarda taktika klinik kechishidan, tarqalishdan, konservativ davoni effektligidan bog‘liq

• O‘pka rezeksisini bajariladi agar atelektazlar bo‘lsa, qîí êåòèøëàð bulsa, qîïñèìîí áðîíõîýêòàçëàðäà. Silindrsimon bronxoektazlarda taktika klinik kechishidan, tarqalishdan, konservativ davoni effektligidan bog‘liq

• Ikki tomonlama bronxoektazlarda ko‘proq zararlangan tomondan rezeksiya bajariladi.

Kasallik natijasi jarayonni tarqalganligidan, asortalariidan bog‘liq. Agar kam zararlangan bulsa va doimimy davolanib turilsa unda uzoq ish faoliyatini saqlab turish mumkin.

• Kasallik natijasi jarayonni tarqalganligidan, asortalariidan bog‘liq. Agar kam zararlangan bulsa va doimimy davolanib turilsa unda uzoq ish faoliyatini saqlab turish mumkin.

Kasallikni birlamchi profilaktikasi bu yoshlik davrdagi pnevmoniyani to‘g‘ri davolash.

• Kasallikni birlamchi profilaktikasi bu yoshlik davrdagi pnevmoniyani to‘g‘ri davolash.

• Ikkilachi profilaktika bu ratsional xayot olib borish, interkurrent kasalliklarni davolash, og‘iz bo‘shlig‘i infeksiyasi bilan kurashish.

O‘pkada nekroz va to‘qimalar parchalanishi bilan bo‘lib o‘tgan yiringli – yallig‘lanish jarayoni oqibatida o‘pka sklerozi rivojlanishi mumkin.

• O‘pkada nekroz va to‘qimalar parchalanishi bilan bo‘lib o‘tgan yiringli – yallig‘lanish jarayoni oqibatida o‘pka sklerozi rivojlanishi mumkin.