İmran axundov
Yüklə 15,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QURBANOVA Monoqrafiya
- H. M. Nəbili
- I FƏSİL HƏYATI VƏ AXTARIŞLAR DÖVRÜ (1913-1943)
- Cabir Səfərov
| 2 Redaktor: H. M. Nəbili əməkdar mədəniyyət işçisi İmran Axundov. Hökümə Qurbanova. Monoqrafiya. – Bakı: Mütərcim, 2015. – 128 səh. Monoqrafiyada Azərbaycan səhnəsinin ən qüdrətli nümayən- dələrindən biri SSRİ xalq artisti Hökümə Qurbanovanın böyük sə- nətkarlıqla ifa etdiyi zəngin xarakterə malik olan obrazlar qalereyası tədqiqata cəlb olunaraq təhlil olunur. A 026 4702060000 47-15 © İ.Axundov, 2015 3 GİRİŞ Hökümə Qurbanova Azərbaycan səhnəsinin ən nadir simalarından biridir. Fəlsəfə doktoru İmran Axundov Zaman yaradıcı insanın üzərinə böyük məsuliyyət qoyur. Bu məsuliyyət artdıqca sənətə olan məhəbbət də artır və ilahi sevgiyə çevrilir. Sənəti ilahi sevgiyə çatdıran nəhəng sənətkarlardan biri, mən deyərdim ki, birincisi də SSRİ xalq artisti Hökümə xanım Qur- banovadır. “Onun səhnəmizə nisbətən gec gəlməsi, lakin tez parlaması, parlaq inkişaf yolu keçməsi, sənətin zirvələrinə sürətlə yüksəlməsi aktrisanın zəngin, orijinal istedad sahibi olduğunu, əməksevərliyini göstərir. Onun həyatı və yaradıcılığı səmərəli axtarışlar, gözəl tapın- tılar, bədii nailiyyətlər yoludur” (16). Hökümə Qurbanova güclü xarakterə malik olan bənzərsiz səh- nə ustası idi. Aktrisa ifa etdiyi hər hansı bir obrazı istedadının süz- gəcindən keçirərək, yüksək bədii səviyyəyə qaldırmağı bacarırdı. “H. Qurbanova bir sıra rollarında belə parlaq ifaçılıq nümu- nəsi göstərmişdir. Məhz bu zaman o, ixtiraçı, novator bir aktrisa ki- mi diqqəti cəlb etmiş, teatrın sənətkarlıq səviyyəsinin yüksəlməsin- də mühüm rol oynamışdır. Reyhan, Germiona, Bənövşə və b. on- larca belə obraz buna misal ola bilər. O, bir tərəfdən öz yaradıcılıq təşəbbüskarlığı ilə, digər tərəfdən isə yaratdığı poetik təbiətli, gözəl mənəviyyatlı qəhrəmanları ilə nümunə olur” (1). Onun Azərbaycan, Rus və Qərbi-Avropa dramaturqlarının əsər- lərində ifa etdiyi müxtəlif zamanların mürəkkəb xarakterli qəhrəman- ları dünya teatrında yaradılan nadir obrazlardandır. Zaman keçdikcə bu obrazların şöləsi Azərbaycan mədəniyyətini işıqlandırmaqdadır. İstedad nadir bəxşişdir. O, hər adama verilmir. Ona daim qay- ğı göstərmək lazımdır ki, xalqının başını uca etsin. O qayğıda, ge- cəni gündüzə qatıb, çalışmaqdan ibarət olmalıdır. Hökümə Qurbano- va bunu bacardı. İstedadı zəhmətlə birləşdirib, böyük sənət yaratdı. Və aktrisanın sənətinin alovu hələ də qəlbləri isidir. 4 I FƏSİL HƏYATI VƏ AXTARIŞLAR DÖVRÜ (1913-1943) Azərbaycan tamaşaçılarının sevimlisi, öz parlaq istedadı ilə teatrımızın tarixinə yeni səhifələr yazmış Hökümə Qurbanova yaratdığı sənət nümunələri ilə hamını heyran edir. Cabir Səfərov SSRİ xalq artisti Hökümə Abbasəli qızı Qurbanova 1913-cü ildə iyun ayının 11-də Bakıda anadan olmuşdur. Hökümə xanımın anası Malikat Maqomayeva çeçen qızıdır, bəstəkar Müslüm Maqo- mayevin bacısıdır. Atası Abbasəli Qurbanov isə bakılıdır. Abbasəli Qurbanov Şimali Qafqazda səfərdə olarkən Malikat xanımı bir məc- lisdə görüb, bəyənmişdir. Onlar ailə qurduqdan sonra uzun müddət Müslüm Maqomayevin evində yaşamışlar. Müslüm bəy təbiətən xoşxasiyyət, qonaqsevər, tez ünsiyyət quran insan idi. Onun evinə ən çox o dövrün incəsənət və mədəniyyət xadimləri toplanardılar. Hökümə xanıma teatr sənətinə həvəs elə buradan başladı. H. Qurbanova teatra çox sonralar gəlib. Əlbəttə ki, dolayı yolla. Onun teatra gəlişinə Müslüm bəyin evində yaşaması böyük təkan vermişdir. Hökümə xanımın ilk rolu Telli olub, o da baş tutmayıb. Aktrisa xatirələrində yazır; “Mən teatra ilk dəfə dayımla, Müs- lümbəylə getmişəm. Opera teatrına. Gördüyüm, dinlədiyim ilk ta- maşa, əgər dolaşıq salmıramsa “Leyli və Məcnun” olub. Çünki xa- tırlamağa başlayanda səhra, qayalıq, mağara mənim gözlərimdə can- lanır... Ordan cır-cındır paltarda çıxıb ətrafı uzun-uzadı süzən pəj- mürdə bir adamın yanıqlı səsi qulağımda səslənir. Ora ayaq açandan sonra o biri tamaşalara baxmışam: “Əsli və Kərəm”, “Şah İsmayıl”, “Aşıq Qərib”, “Arşın mal alan”. Bəzilərinə təkrar-təkrar. “Leyli və 5 Məcnun”u elə o vaxt, yalan olmasın, dörd-beş dəfə dinləmişəm. Hüseynqulu Sarabskinin özünü Məcnun rolunda görmüşəm. Onun mağaradan çıxışını və səhrada şahnaz üstə oxuduğu qəzəli xatırla- yanda indi də gözlərim yaşarır... Aktyorlardan Zülalov qardaşlarını, Hüseynağa Hacıbababəyov, Hənəfuş Terequlov, Məmmədtağı Bağırov yadımdadır. Aktrisalardan Sürəyya Qacarı Leyli rolunda, Sona Hacıyevanı Əsli rolunda yaxşı xatırlayıram” (16). Hökümə Qurbanovanın dram tamaşalarına sonralar gedib. Görkəmli səhnə ustası Ələsgər Ələkbərovla görüşəndən sonra. O, gənc və istedadlı aktyor Ə. Ələkbərovla nişanlı idi. 17 yaşından sənət meydanına gəlmiş Ələkbərov 19-20 yaşlarında indiki Kukla teatrının binasında yerləşən Bakı Türk İşçi Teatrında müxtəlif xarakterli mürəkkəb obrazlar yaratmışdır. Hökümə xanım ilk dəfə dram tamaşalarına bu teatrda baxıb. Hökümə Qurbanova yazır ki, “...dram aktyorlarından ilk gör- düklərim kimdir. Kim mənə daha dərin təsir bağışlayıb. Mən ora bi- rinci günlər ... əlbəttə, Ələsgərin həvəsinə gedirdim. Getdim, gör- düm. Sevindim. Onu bir aktyor kimi də xoşladım, daha artıq sev- dim. Amma mən orda ondan başqa aktyorlar, gözəl sənətkarlar da gördüm: Kazım Ziya, Cavadov, Gəraybəyli, Əzizə xanım, Fatma Qədri. Xüsusilə Fatma xanım mənə öz şirinliyi, məlahətli oyunu, təbii davranışı ilə dərin təsir bağışladı. “Hind qızı”ndakı Sürücü, “Qanlı səhra”dakı Fatimə indi də gözümün qarşısındadır. Sürücünün səhnəsinin önündə ay işığını andıran projektor altında, ağac dibində söylədiyi monoloq, ya onun Fatimə rolunda pərdə açılan kimi göz yaşı axıda-axıda “Hicaz” üstündə zümzüməsi indi də qulağımda səslənir... Gözəl aktyorlar, mənalı, məzmunlu tamaşalar görürdüm... Bunlarla, əlbəttə, sonrakı illərdə... Abbas Mirzə Şərifzadənin Elxan, Səyavuş, Maqbet obrazları, Mərziyə xanımın Sevil, Südabə, Solmaz rolları yaxşı yadımdadır. Yeva xanımı Solmaz rolunda heç unuda bilmirəm. Amma haqqında danışdığımız illərdə mən İşçi teatrına çox gedirdim. Mən tez bir zamanda o teatrın daimi tamaşaçısı oldum. Ələsgərlə bərabər onun işlədiyi İşçi teatrını da sevdim... Yüklə 15,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|