İnanç-ahlak iLİŞKİSİ bağlaminda iman, İSLÂm ve ihsan kavramlari
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İMAN, İSLÂM VE İHSAN KAVRAMLARI
- Anahtar Kelimeler
- Key Words
| Yrd. Doç. Dr. Mustafa YÜCE
| 111 -----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- İNANÇ-AHLAK İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA İMAN, İSLÂM VE İHSAN KAVRAMLARI Mustafa YÜCE
Özet Müslümanın, dünya ve ahiret mutluluğuna ulaşmasında en önemli husus ‚iman‛dır. Bireyin imanı hem iç hem de dış dünyasında özümseyip onunla bütünleşmesi, imanın keyfiyetini doğru bir şekilde kavramasıyla mümkündür. Bu da, iman, islam ve ihsan kavramlarının bir bütün olarak ele alınmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Söz konusu kavramlar arasındaki ilişkileri doğru olarak tespit edebilmek için bu üç kavramın mahiyetini irdelemek gerekir. Böylelikle dinin doğru bir şekilde anlaşılmasına ve inanç-ahlak irtibatının kurulmasına katkı sağlanmış olacaktır. Anahtar Kelimeler: Kur’ân, İman, İslam, İhsan, Ahlak, İlişki. ***
In the Context of Belief-Moral Relation, Concepts of Faith, Islam and Ihsan Abstract For a Muslim, it is possible to reach to the happiness of the world and hereafter by means of ‚faith‛. An individual’s consolidation and internalization of the faith both in his interior and external worlds is related to his proper grasp of the quality of the faith. Therefore, this makes it inevitable to approach the concepts of faith (iman), Islam and
Yrd. Doç. Dr., Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Kelam Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. 112 | İnanç-Ahlak İlişkisi Bağlamında İman, İslâm ve İhsan Kavramları
-----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- ihsan as a whole. Determining the system of the relationship between these mentioned concepts properly is possible by scrutinizing the essence of these three concepts. Thus, this will be a contribution to the proper understanding of the religion and grasping the relationship between the faith-moral.
Kur’ân’da yer alan kavramların bir bütünlük içerisinde işlenmesi, dinin doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Tarihi süreç içerisinde kavramların birbirinden bağımsız olarak ele alınması, iman ve islam odaklı bazı önemli tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu da ahlakın göz ardı edildiği bir din anlayışının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. İman konusu, kelam ve akâid kitaplarında yer almış, Müslümanın hangi durum ve şartlarda mü’min sayılacağı veya imandan çıkacağı ele alınmıştır. Konu, meseleyi tahlil etmekle birlikte daha çok netice cümleleri ile incelenmiş, bazı eserlerde ise kısmen fetva şeklinde ele alınmıştır. Bu durum, ihsan’ın dikkate alınmadığı bir iman anlayışını beraberinde getirmiştir. Mü’min için ideal olan ve arzulanan hayat, dinin inanç ve amelî yönünü kaynaştıran, onları bir bütünün birbirinden ayrılmaz iki parçası olarak gören bir yaşamdır. İman, insanın bütün yönleriyle ilişkilidir. İmanın kâmil manada kendinden bekleneni yerine getirmesi, onun ilişkili olduğu hakikatlerin gerçek anlamda yaşanmasına bağlıdır. Diğer bir ifade ile imanın sadece bir kalp ameli olarak kalmaması, beden ve dil ile de ilgili olan hakiki fonksiyonunu eda etmesi, bütün inceliklerinin değerlendirilmesi ile mümkün olur. Bundan dolayı iman, islam ve ihsan kavramlarının bir bütün olarak ele alınması ve inanç ile ahlak arasındaki irtibatın ortaya konulması gerekmektedir. Tarihi süreç içerisinde Kur’ân’daki bazı kelime ve kavramların Müslümanlar tarafından özüne uygun olmayacak bir şekilde algılandığı görülmüştür. Kur’ân’daki kavramsal yapının yaşayan dile
Yrd. Doç. Dr. Mustafa YÜCE
| 113 -----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- intikal ettirilememesi, zaman içinde değiştirilmesi, basitleştirme ve ihmaller yoluyla bozulması İslam medeniyetinin gerilemesinde etkili olmuştur. 1 Bu çelişkileri ortadan kaldırmak için Kur’ân’da ifadesini bulan temel kavram sistemini anlamak, gerçekliğe bu kavramlar sisteminin kazandırdığı açıdan yeniden bakmak ve onu olduğu gibi görmeye çalışmak gerekir. 2
Kavramlar, zaman içerisinde anlam değişimine uğramadan veya ekollerin mezhepsel fikri süreçlerinin sistematiği içerisinde anlam genişlemesi veya daralmasına maruz kalmadan ya da psikolojik ve sosyal olaylar ile milletlerin kurdukları medeniyetlere bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli faktörlerin etkisiyle muhteva değişimine uğramadan önceki semantik anlamlarını yansıtabilirler. 3
kaymalar veya anlam değişmeleri olmuştur. 4 Bu anlam kaymaları, ayetlerdeki anlam çerçevesinden uzaklaşma olabilir. Bu durumda meydana gelen değişmenin tespit edilmesi ve Kur’ân’a isnat edilmemesi gerekir. Mesela bir Kur’ân kavramı olan ‚fâsık‛,
1 Abdurrahman Kasapoğlu, ‚Kur’ân’ı Anlamada Semantik Yöntem‛, Hikmet Yurdu, Yıl. 6, c. 6, s. 11, Ocak-Haziran 2013/1, s. 113. 2 Şakir Kocabaş, İslam’da Bilginin Temelleri, İz Yayınclık, İstanbul 1997, ss. 9-11. 3 Semantiğin (ilmü meâni’l-elfâz) özellikle yöntem açısından iki türü vardır. Birincisi artzamanlı semantik, diğeri de eş zamanlı semantiktir. Artzamanlı semantiğe, geleneksel, gelişmeli, tarihi ve diachronic semantik isimleri de verilmektedir. Tarihi süreç göz önünde bulundurularak kelimenin anlam değişmelerini ve gelişmelerini tespit etmeye art zamanlı semantik denir. (Bkz.: Enis, İbrahim, Delaletü’l-elfâz, Kahire 1992, s.7; Doğan Aksan, Anlambilim ve Türk
artzamanlı semantik anlaşılmaktaydı. F. De Saussure artzamanlı ve eşzamanlı semantik ayrımını yapmış (Bkz.: Doğan Aksan, Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle
Amman ts, ss. 14-15.) ve O’nunla beraber eşzamanlı semantik önem kazanmıştır. Eş zamanlı semantiğe synchronic ve modern semantik ismi de verilir. Eşzamanlı semantik, anlamın, hâlihazırda, belirli bir zaman diliminde veya belirli bir bölgeyi kapsayacak şekilde araştırılması demektir. (Bkz.: Toshihiko Izutsu,
ss. 48-49.) 4 Ebû Ûde, Ûde Halil, et-Tatavvuru’d-delâlî beyne luğati’ş-Şi’ri ve luğati’l-Kur’ân, Ürdün 1985, s. 45; Doğan Aksan, Anlambilimi ve Türk Anlambilimi, Ankara 1978, s.118.
Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|