Intuicyjne domyślamy się, że będzie w niej mowa o tym co dobre, a co złe, co I dlaczego powinniśmy czynić, a czego unikać, jak żyć



Yüklə 246 Kb.
tarix17.11.2018
ölçüsü246 Kb.
#80290



Intuicyjne domyślamy się, że będzie w niej mowa o tym co dobre, a co złe, co i dlaczego powinniśmy czynić, a czego unikać, jak żyć.

  • Intuicyjne domyślamy się, że będzie w niej mowa o tym co dobre, a co złe, co i dlaczego powinniśmy czynić, a czego unikać, jak żyć.

  • Spodziewamy się, że pojawią się w niej takie pojęcia, jak: sumienie, normy moralne, cnoty i wady, pewnie także szczęście



Uczynił problemy moralne przedmiotem rozmów

  • Uczynił problemy moralne przedmiotem rozmów

  • Dialogi winny pomóc rozmówcy „urodzić” prawdziwą wiedzę nt. dobra i zła (akuszerka)

  • Narzędzie: logika

  • Punkt wyjścia – sięgnięcie do najbardziej podstawowej wiedzy rozmówcy o dobru i złu;

  • Punkt dojścia: wyprowadzenie z wiedzy tej konsekwencji



Pojęć związanych z etyką używają niemal wszyscy ludzie – nie tylko „zawodowi” etycy. Każdy też żywi jakieś poglądy na temat dobra i zła.

  • Pojęć związanych z etyką używają niemal wszyscy ludzie – nie tylko „zawodowi” etycy. Każdy też żywi jakieś poglądy na temat dobra i zła.

  • Tu będziemy usiłowali „uprawiać” wiedzę o moralności.



Trzeba odróżnić – choć nie oddzielać! – etykę jako wiedzę o moralności od mądrości życiowej.

  • Trzeba odróżnić – choć nie oddzielać! – etykę jako wiedzę o moralności od mądrości życiowej.

  • Wiedza ma charakter teoretyczny, choć dotyczy praktycznego życia i wyrasta z praktyki, a więc z mądrości.

  • Mądrość płynie z własnego doświadczenia, choć może i powinna być ubogacona doświadczeniem innych, porządkowanym właśnie w ramach wiedzy.

  • Ta nasza praca, nasz wspólny wysiłek będzie jednak tylko o tyle pożyteczny, o ile będziemy mieć stale na uwadze ten ścisły związek pomiędzy etyką a mądrością.



Od czego zależy odpowiedź na to pytanie?

  • Od czego zależy odpowiedź na to pytanie?



Odpowiedź na pytanie „jak żyć?” zależy od tego, jak się rozumie człowieka, w czym upatruje się jego prawdziwą wielkość.

  • Odpowiedź na pytanie „jak żyć?” zależy od tego, jak się rozumie człowieka, w czym upatruje się jego prawdziwą wielkość.

  • Osiągnięcie mojej wielkości i szczęścia w istotnej mierze zależy ode mnie, a nie jest tylko sprawą bardziej lub mniej pomyślnego losu.



Chcemy żyć i szukamy dróg naszego człowieczego dojrzewania, ponieważ czujemy intuicyjnie, że zmarnowanie życia jest wielką szkodą.

  • Chcemy żyć i szukamy dróg naszego człowieczego dojrzewania, ponieważ czujemy intuicyjnie, że zmarnowanie życia jest wielką szkodą.

  • Pytając „jak żyć?” pytamy w gruncie rzeczy „jak należy żyć?”, by nie zmarnować tej wartości, jaką sam stanowię i jaka mnie samemu jest szczególnie „zadana”.



O dobru mówimy w różnych znaczeniach

  • O dobru mówimy w różnych znaczeniach

  • Odróżnia się trzy zasadnicze rodzaje dóbr: pożyteczne (bonum utile), przyjemne (bonum delectabile) i godziwe (bonum honestum)

  • Godziwy to taki, który godzi się człowiekowi.

  • Czyny niegodziwe to te, które są złe, ponieważ nie odpowiadają człowiekowi, jakoś mu szkodzą.



Moralnie dobry to taki, który jest dobry dla człowieka jako człowieka.

  • Moralnie dobry to taki, który jest dobry dla człowieka jako człowieka.

  • Nie jest to definicja „ostateczna” moralnej dobroci, ale wyraża elementarne znaczenie, jakie wiążemy z tym terminem.



Trzeba odróżnić dobro człowieka od dóbr dla człowieka, takich jak życie lub prawda.

  • Trzeba odróżnić dobro człowieka od dóbr dla człowieka, takich jak życie lub prawda.

  • Odróżnić trzeba – ale oddzielać nie wolno. Działam bowiem na rzecz dobra człowieka właśnie przysparzając mu lub chroniąc potrzebne mu w danej sytuacji szczegółowe dobra.

  • Moralnie dobry, to dobry jako człowiek.



Co to znaczy „dobry jako człowiek”?

  • Co to znaczy „dobry jako człowiek”?

  • Etyka nie może obejść się bez próby odpowiedzi na to pytanie, czyli bez antropologii



TRZY DZIEDZINY ORZEKANIA co jest dobre, a co złe?

  • TRZY DZIEDZINY ORZEKANIA co jest dobre, a co złe?

  • działanie – czyny, decyzje, zaniechania

  • sprawca

  • dyspozycja do działania – postawa

  • Podstawowy czynnik: czyn

  • Pochodne elementy: sprawca i postawa



ETYKA – nauka o powinności działania ze względu na dobro

  • ETYKA – nauka o powinności działania ze względu na dobro

  • Etyka klasyczna: dobrem najwyższym i ostatecznym ludzkich działań jest szczęście jednostki

  • EUDAJMONIZM

  • (etyka – nauka o powinności działania ze względu na szczęście)



Różne etyki związane z religią: dobrem najwyższym i ostatecznym ludzkich działań jest doskonałość jednostki

  • Różne etyki związane z religią: dobrem najwyższym i ostatecznym ludzkich działań jest doskonałość jednostki

  • PERFEKCJONALIZM

  • (etyka – nauka o powinności działania ze względu na doskonałość)



Etyki nowożytne:

  • Etyki nowożytne:

  • dobrem i celem ludzkich działań jest dobro wspólne, użyteczność – UTYLITARYZM

  • dobrem i celem ludzkich działań jest godność osoby ludzkiej – PERSONALIZM

  • dobrem i celem ludzkich działań jest wypełnianie prawa – DEONTOLOGIZM



Wybrane koncepcje etyczne:

  • Wybrane koncepcje etyczne:

  • Sokrates (469-399 przed Ch.)

  • Etyka - nauka o dobru najwyższym, absolutnym, szczęściodajnym

  • Dobro to cnota (etyka – nauka o cnocie)

  • Cnota tożsama z zaletami moralnymi

  • Moralizm (tylko zalety moralne mają wartość)

  • Związek między cnotą a szczęściem (dobro moralne jest warunkiem koniecznym i wystarczającym szczęścia)



Pojęcia związane z etyką Sokratesa

  • Pojęcia związane z etyką Sokratesa

  • Absolutyzm (wartości są bezwzględne)

  • Obiektywizm (wartości i normy niezależne od podmiotu wartościującego)

  • Naturalizm (wartości i normy są odkrywane, a nie uzgadniane)



2. Protagoras (480-410 przed Chr.)

  • 2. Protagoras (480-410 przed Chr.)

  • Stworzył założenia filozofii sofistów

  • Zwolennik skrajnego relatywizmu

    • R. epistemologiczny (nie ma jednej, powszechnie obowiązującej wiedzy)
    • R. ontologiczny (nie ma jednej rzeczywistości)
    • R. aksjologiczny (nie ma stałych wartości)
    • R. etyczny (nie ma stałych norm)


Pojęcia związane z etyką Protagorasa

  • Pojęcia związane z etyką Protagorasa

  • Relatywizm

  • Subiektywizm

  • Konwencjonalizm (powszechność niektórych twierdzeń i norm ma źródło w umowach)

  • PROTAGORAS ≠ SOKRATES



3. Arystyp z Cyreny (435-366 przed Chr.)

  • 3. Arystyp z Cyreny (435-366 przed Chr.)

  • Jedyne dobro to przyjemność, a zło przykrość

  • Cel ludzkiego działania: hedonizm (należy dążyć do przyjemności)



4. Cynicy

  • 4. Cynicy

  • Dobro najwyższe – cnota (tak jak Sokrates)

  • W porównaniu z cnotą wszystko jest obojętne

  • Wolnym jest ten, kto się uniezależni od rzeczy nie będących cnotą



5. Epikur (341-271 przed Chr.)

  • 5. Epikur (341-271 przed Chr.)

  • Epikureizm - hedonizm umiarkowany

  • Etyka winna uczyć życia szczęśliwego

  • Cztery przeszkody (lęki) na drodze do szczęścia

    • Bóg
    • Śmierć
    • Nieosiągalność szczęścia
    • Cierpienie


Filozofia nastawiona na szczęście powinna te przeszkody usunąć:

  • Filozofia nastawiona na szczęście powinna te przeszkody usunąć:

    • Boga i śmierć odsuwa fizyka (zwolennik atomizmu i materializmu; gdy jest śmierć, to nas już nie ma, a zatem nie ma się czego bać)
    • Nieosiągalność szczęścia i cierpienie odsuwa etyka (istnieje bowiem wolna wola i szczęście jest osiągalne dla każdego na drodze rozumnego korzystania z przyjemności)


Epikur wyróżnił dwa rodzaje przyjemności:

  • Epikur wyróżnił dwa rodzaje przyjemności:

  • zewnętrzne – cielesne, zmysłowe, krótkotrwałe, domagają się zaspokojenia potrzeb;

  • wewnętrzna – jest nią dana każdemu wewnętrzna radość życia, samo życie jest źródłem radości, jest to najwyższa przyjemność.



Jak zatem zachować radość życia?

  • Jak zatem zachować radość życia?

  • Należy rozumnie i umiarkowanie korzystać z przyjemności. Rozumnie korzystać to znaczy w sposób moralnie podniosły – przyjemność nie może być osiągana kosztem innych. Moralizm jest warunkiem koniecznym do hedonizmu. Dobierać przyjemności i potrzeby na miarę możliwości ich zaspokajania, potrzeby niezaspokojone bowiem same są źródłem przykrości. Ten ma więcej przyjemności, kto ma mniej potrzeb – należy cieszyć się z tego, co się ma.



6. Stoicy

  • 6. Stoicy

  • Cnota – dobro wewnętrzne

    • polega na rozumnym (nie emocjonalnym) nastawieniu do tego, co się zdarza
    • życie zgodne z naturą, życie rozumne
  • Źródło zła (życia wbrew cnocie) - afekty (gwałtowne, bezrozumne poruszenia duszy, pod wpływem emocji)



skierowane na pozorne dobra

  • skierowane na pozorne dobra

    • zawiść
    • pożądliwość
  • ucieczka przed pozornym złem

    • smutek
    • obawa.
  • Celem apatia – rozum powinien wyprzedzać emocje („stoicki spokój” – pozostać nieporuszonym).



7. Platon (427-374 przed Chr.)

  • 7. Platon (427-374 przed Chr.)

  • Naczelne w hierarchii idei jest dobro – etyka idealistyczna.

  • Koncepcja duszy wcielonej – dusza ma trzy warstwy: dwie niższe są związane z ciałem (dusza zmysłowa nadzoruje funkcje wegetatywne; dusza impulsywna – nadzoruje popędy i uczucia), najwyższą jest dusza rozumna.



Teoria cnót Platona, związana z koncepcją duszy, zakłada, że każda część duszy ma odpowiadającą jej cnotę – klasyczny układ cnót:

  • Teoria cnót Platona, związana z koncepcją duszy, zakłada, że każda część duszy ma odpowiadającą jej cnotę – klasyczny układ cnót:

  • sprawność – cnota części zmysłowej,

  • odwaga – cnota części impulsywnej,

  • mądrość – cnota części rozumnej,

  • sprawiedliwość – utrzymuje wszystkie części w harmonii.



Koniecznym uzupełnieniem etyki jest według Platona teoria państwa.

  • Koniecznym uzupełnieniem etyki jest według Platona teoria państwa.

  • Państwo powinno być jak dusza – hierarchiczne i stanowe, złożone z trzech warstw:

    • rzemieślnicy (sprawni) – warstwa najniższa,
    • strażnicy (odważni),
    • władcy (mądrzy).


8. Arystoteles (384-322 przed Chr.)

  • 8. Arystoteles (384-322 przed Chr.)

  • Odrzucił zarówno Platona naukę o miłości jako dążności do dobra idealnego, jak i teorię cnót.

  • Etyka nie może być według niego idealistyczna, nie może ludziom wskazywać celów nieosiągalnych. Powinna być realistyczna – w punkcie wyjścia powinny być obserwacje ludzkich celów działań.



Cele ludzkie są różnorodne, każdy ma swoją hierarchię, lecz wspólnym dla wszystkich powinna być eudajmonia – szczęście.

  • Cele ludzkie są różnorodne, każdy ma swoją hierarchię, lecz wspólnym dla wszystkich powinna być eudajmonia – szczęście.

  • Jest to stan optymalny, osiągalny przez jednostkę przy jej naturalnych zdolnościach i w konkretnych okolicznościach życia.



W teorii cnót Arystoteles zakładał, że cnót jest tyle, ile czynności właściwych dla człowieka – czyli nieskończenie wiele (np. odwaga, sprawiedliwość, umiarkowanie, etc.).

  • W teorii cnót Arystoteles zakładał, że cnót jest tyle, ile czynności właściwych dla człowieka – czyli nieskończenie wiele (np. odwaga, sprawiedliwość, umiarkowanie, etc.).

  • Jest jednak jedna wspólna własność wszystkich cnót – każda cnota jest wypośrodkowaniem między skrajnościami (np. skąpstwo – sprawiedliwość – rozrzutność, tchórzostwo – odwaga – zuchwałość, brak poczucia humoru – dowcip – kpiarstwo).

  • Cnota u Arystotelesa to „uosobienie zachowujące środek”.



Yüklə 246 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə