İqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmanın Planlaşdırılması: Cənubi Qafqazda Bələdiyyələrdə qərar qəbul edənlər üçün təlimat
Yüklə 130,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1
Planlaşdırılması: Cənubi Qafqazda Bələdiyyələrdə qərar qəbul edənlər üçün təlimat
Bu layihə Avropa Birliyi tərəfindən maliyyələşdirilir
2
Təlimat Avropa Birliyi (AB) tərəfindən maliyyələşdirilən və Qafqaz Ekoloji QHT Şəbəkəsi (CENN) və beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatı Mercy Corps tərəfindən həyata keçirilən “Cənubi Qafqazda iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma və biomüxtəlifliyin qorunması üçün yerli potensialın və regional əməkdaşlığın artırılması” layihəsi çərçivəsində hazırlanmışdır. Bu nəşrin məzmunu Mercy Corps və CENN-in məsuliyyətindədir və mütləq şəkildə Avropa Birliyinin rəsmi mövqeyini əks etdirmir.
( nino.kheladze@cenn.org )
Tbilisi
, 2013
3
İkinci dərəcəli tədqiqat.................................................................................................................................. 4 Addım 1: Analiz vahidlərinin identifikasiyası .......................................................................................... 4 Addım 2: Cari problemlərinizin identifikasiyası....................................................................................... 5 Addım 3: İqlim Ssenarisi və birbaşa təsirlər............................................................................................. 6 Addım 4: Birgə təsirlər ............................................................................................................................. 7 Addım 5: Adaptasiya fəaliyyətlərinin identifikasiyası.............................................................................. 8 Addım 6: Gəlirlərin................................................................................................................................... 9 Addım 7: Prioritetlər üzrə yerləşdirilmə və Strategiyanın hazırlanması................................................. 10 Araşdırmalar................................................................................................................................................ 11
4
Aşağıdakı planlaşdırma metodologiyası və dərslik “Cənubi Qafqazda iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma və biomüxtəlifliyin qorunması üçün yerli potensialın və regional əməkdaşlığın artırılması” proqramının bir hissəsi olaraq Mercy Corps və CENN tərəfindən hazırlanmışdır. Nəzərdə tutulmuş auditoriya - yerli (məsələn, bələdiyyə) səviyyədə qərar qəbul edənlər, bu proqramın bir hissəsi kimi iqlim dəyişikliyinə adaptasiyanın planlaşdırılması ilə məşğul olan Mercy Corps və CENN əməkdaşlarıdır. Bunu da qeyd etmək vacibdir ki, bu planlaşdırma metodologiyası Mercy Corps və CENN tərəfindən yaradılan mövcud çoxluq təşkil edən araşdırmalara bir cavab olaraq hazırlanmışdır (aşağıdakı bölmədə müzakirə olunacaq). Belə bir planlaşdırma metodologiyasının hazırlanmasında əsas məqsəd mövcud informasiya və məlumatlara uyğunlaşmağa cəhd etməkdən ibarətdir. Adaptasiya planlaşdırılması yüksək kontekstlidir. Bu proqram xaricində işgüzar adamlar bu metodologiyanın məzmununun bir hissəsini faydalı hesab edə bilərlər, lakin əhəmiyyətli götür-qoy edilmədən təkrar olunmamalıdır.
Yerli planlaşdırma komandalarının iqlim dəyişikliyinə adaptasiya planlarını təkmilləşdirmək üçün lazım olan məlumatı almasını təmin etmək məqsədilə, Mercy Corps və CENN müvafiq ekspertlərin köməyi ilə, hər bir bələdiyyə üçün ilkin araşdırma bazası yaratmalıdır. Hər bir araşdırma yerli meteoroloji stansiyalarda cari sosial-iqtisadi şərait və inkişaf problemləri, təbii ehtiyatlar, eləcə də iqlim tendensiyaları haqqında toplanmış məlumatları tərtib edir. Bütün əsas hesabatları http://w3.cenn.org/mc_cca/Baseline% 20Survey – saytından əldə edə bilərsiniz. Buna baxmayaraq hər bir hesabat üzrə qoyulmuş bir çox faydalı məlumat var, növbəti bölmələr planlaşdırma prosesinin aşağıda qeyd edilən müəyyən addımlarını tamamladıqdan sonra xüsusilə faydalı olacaqdır. • Sosial-iqtisadi təsvir (xüsusilə cari problemlər bölməsi): Addımlar 1 və 2 • Cari iqlim dəyişikliyi və gələcək ssenarilər: Addımlar 3 və 4
Ümumi Rəhbərlik
Aşağıdakı metodologiyanın qruplarda həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Əgər siz təcrid olunmuş şəkildə növbəti addımları tamamlamağı seçsəniz, bu yüksək səviyyədə təşviq olunur, sizin iş başqaları tərəfindən baxılması üçün yayılır. Bu addımlar ideal şəkildə seminarlar çərçivəsində tamamlanır. Bu ekoloji mühitdə planlaşdırma komandası müxtəlif fon və təcrübəsi olan fiziki şəxslərin ideya və bilik yardımından faydalana bilər. Belə bir nizamlamada hər bir addım köməkçi tərəfindən təqdim olunmalıdır, həmçinin o bəzi əsas təlimatlarla təmin etməli və hər bir addımı necə başa çatdırmaq lazım olduğu barədə bir nümunə göstərməlidir. İlkin plenar təqdimatdan sonra qrup tələb olunan tapşırığı başa çatdırır. Əgər uzun müddət üçün bir neçə fiziki şəxs toplamaq çətin olarsa, 1-3 addımları seminara qədər başa çata bilər. Bu zaman iştirakçılara hər hansı yeni bir addımı tamamlamadan öncə ilkin addımları nəzərdən keçirmək və bu nəticələri əlavə etmək imkanı verilməlidir.
Xülasə Bu ilk addımın məqsədi sizin bələdiyyənin hansı komponentlərini təhlil etmək istədiyinizi anlamaqdan ibarətdir. Nəticə bələdiyyə üçün analiz vahidləri siyahısı olmalıdır. Məsələn, əgər siz kənd təsərrüfatı sahələri, çaylar və mənzil seçmisinizsə, onda onların hər biri ayrı-ayrılıqda üç tamamilə ayrıca vahidlər olardı. Yadda saxlayın ki, bu vahidlər təbii təhlükələri doğuran iqlim dəyişikliyinin təsirinə məruz qalırlar. Beləliklə onlar hər yerdə prosesin qalan hissəsi boyunca sizin düşüncələrinizə bələdçilik edəcəklər.
5
1. Analiz vahidlərinizi identifikasiya edin və onları Exceldə siyahıya alın. 2. Bəzi ümumi məlumat verən hər bir vahidi və onun bələdiyyə üçün niyə vacib olduğunu təsvir edin.
Tətbiq olunan kəndlərin siyahısını tutun. Ola bilər ki, sizin bəzi vahidlər bütün kəndlərə tətbiq olunsun və digərləri isə yalnız alt kəndlərə tətbiq oluna bilər.
• 5-10 vahidi identifikasiya etməkdən başlayın. Siz həmişə prosesin istənilən nöqtəsində əlavə edə bilərsiniz. • Dərslik üçün siz mövcud problemləri əhatə edən əsas hesabat bölməsini gözdən keçirmək istəyə bilərsiniz. Məsələn, əgər xüsusi problem kənd təsərrüfatı ilə bağlı olarsa, onda analizin aşkar vahidi kənd təsərrüfatı sahəsində olacaqdır. • Vahidlərinizi təsvir edərkən, onlarla bağlı olan heç bir probleminizi hələ sadalamayın. Bunun əvəzinə, ümumi xüsusiyyətlərə diqqət verin və onların niyə vacib komponent olduğunu izah edin (Cədvəl 1). Planlaşdırma aləti: Analiz vahidi Təsvir/Əhəmiyyət Tətbiq olunan kəndlər Mövcud kənd təsərrüfat sahələri Kənd təsərrüfatı bələdiyyədə bir çox kəndlər üçün ərzaq və malların əsas mənbəyidir. 5- dən çox müxtəlif dənli bitki növü əkilir. Kənd 1, Kənd 3, Kənd 4
Bələdiyyənin mərkəzindən axan çay əksər kəndlər üçün əsas içməli su mənbəyidir. O, həmçinin dənli bitkilərin suvarılması üçün də mühüm su mənbəyidir. Kənd 1, Kənd 2, Kənd 3, Kənd 4
Otlaq yerləri bələdiyyələrdə bütün kəndlərin əsas komponentidir, çünki onların hamısı qida mənbəyi kimi mal-qara saxlayırlar. Kənd 1, Kənd 2, Kənd 3, Kənd 4
Cədvəl 1: Analiz vahidlərinin identifikasiyası Addım 2: Cari problemlərinizin identifikasiyası Xülasə Addım 2-nin məqsədi bələdiyyə qarşısında duran cari problemləri daha yaxşı anlamaqdan ibarətdir. Nəticə bələdiyyə qarşısında duran cari sosial-iqtisadi və ekoloji problemlər siyahısı olmalıdır. Daha münasib olardı ki, iqlim ilə bağlı mövcud problemlər sadalansın; lakin burada hər hansı potensial gələcək problemləri sadalamayın (hansılar ki, sonradan gələcək). Əvvəlcə identifikasiyaya 10-dan çox olmamaqla başlayın, nəzərə alın ki, həmişə daha sonra əlavə edə bilərsiniz (Cədvəl 2). Proses 1. Əsas hesabatdan istifadə edərək, sosial-iqtisadi və ekoloji problemləri və təsirləri identifikasiya və təsvir edin. 2. Hər identifikasiya olunan problem üçün onun tətbiq olunduğu müvafiq vahidi siyahılaşdırın. Ən yaxşı təcrübə və Rəhbərlik • Mümkün olduğu qədər spesifik olun. Problem və ya təhlükəni identifikasiya edən zaman, həmçinin müvafiq təsirləri də sadalayın. • Əsas hesabatların çoxunda bələdiyyənin cari sosial-iqtisadi problemlərinin identifikasiyasında çox faydalı ola bilən “cari problemlər” adlı bölmə var. Bəzi hallarda bu bölmə sizin əsas hesabat çərçivəsində mövcud olmaya, və ya kifayət qədər informativ olmaya bilər. Bu halda 6 planlaşdırıcılar öz bələdiyyələri üzrə əlavə resurslar axtarmalıdırlar, və ya əgər bu işlər seminar çərçivəsində baş verərsə, onda seminar iştirakçılarından problemlər haqqında öz təcrübələri ilə bölüşməyi xahiş etməlidirlər. • Siz bu addım ərzində əlavə analiz vahidlərini identifikasiya etdiyinizi müəyyən edə bilərsiniz. Əgər elədirsə, onda onları Addım 1-dəki siyahıya əlavə edin. Planlaşdırma aləti: Cədvəl 2: Cari problemlərin identifikasiyası
Xülasə Addımın məqsədi iqlimin necə dəyişmə anlayışını daha yaxşı aydınlaşdırmaqdan və hansı potensial birbaşa təsirlərin ola biləcəyini çatdırmaqdan ibarətdir. Bu bölmənin nəticəsi iqlim tendensiyalarının siyahısı və müvafiq olan vahidlər ilə yanaşı, müvafiq potensial birbaşa təsirlərin siyahısı olacaqdır (Cədvəl 3). Hər bir bələdiyyə üçün əsas hesabatda iqlim tendensiyaları ilə bağlı bölmə var, burada siz müvafiq informasiyanı distillə edə bilərsiniz. Bunu da qeyd etmək vacibdir ki, bu bölmə iqlim planlaşdırma və ya modelləşdirmədən istifadəni ciddi tələb etmir. Əsas hesabata daxil olan iqlim haqqında məlumat keçmiş tendensiyalara əsaslanır. Belə ki, ssenarilər tarixi tendensiyaları gələcək dəyişiklik göstəricisi kimi istifadə edirlər. Bunu gələcəkdə araşdırmaq üçün zəhmət olmasa, əsas hesabatın metodlar bölməsini oxuyun və bu zaman onun necə əldə olunduğunu anlayacaqsınız .
1. Keyfiyyətli iqlim tendensiyalarının sayını artırmaq üçün əsas hesabatın məlumatlarından istifadə edin.
2. Hər tendensiyadan yarana biləcək bütün potensial təsirləri siyahıya alın. Əgər siz müvafiq hesab edirsinizsə, hər bir tendensiyanın çoxdəfəli təsirləri ola bilər. 3. Həmin təsiri təcrübədən keçirən vahidləri siyahıya alın.
• Xüsusi rəqəmlər və məlumat tələb olunmur. Əvəzində diqqət tendensiyaların keyfiyyətli təsvirinə yönəldilir. Məsələn: yay vaxtı temperaturun artması. • Əgər əsas hesabata kifayət qədər faydalı informasiya daxil deyilsə, bu zaman əlavə iş tələb oluna bilər. Bir variant bələdiyyədə yerli icmalarla iqlimin uzun müddət ərzində necə dəyişdiyi haqqında onların fikirlərini öyrənmək üçün müzakirələrin aparılmasından ibarətdir. Bundan əlavə, əgər planlaşdırma seminar çərçivəsində baş verirsə, onda yerli iqlim ekspertinin, ola bilsin ki, yerli meteoroloji stansiyaların birində çalışan kimisə dəvət etmək faydalı ola bilər. • Gələcəyi düşünərkən ötən zaman böyük bir vasitə ola bilər. Sizin təsirləri aydınlaşdıran zaman keçmiş hadisələr və tendensiyaları, oxşarlığı və nəticələrin necə olduğunu düşünün. Məsələn, əgər Cari sosial-iqtisadi və ekoloji problemlər Müvafiq vahidlər Fermaların ev təsərrüfatlarında isitmə sisteminin olmaması burada meşə zolaqlarının məhvinə (odun tədarükü üçün istifadə) səbəb olmuşdur və hazırda küləkdən dəyən zərər kənd təsərrüfatı məhsulunun azalmasına səbəb olur Mövcud kənd təsərrüfat sahələri Şiddətli yağışlar torpaq sürüşmələrinə, kəndlərdə binaların məhvinə səbəb olur İnfrastruktur Yaxın sənaye müəssisələrinin zəhərli tüstüləri kəndlilərin sağlamlıqlarında problemlərin yaranmasına səbəb olur Ev təsərrüfatı 7 siz güclü yağıntı hadisələrinin hansı təsirləri olacağını düşünməyə çalışırsınızsa, onda keçmiş fırtına və onun təsirləri haqqında düşünün. Planlaşdırma aləti: İqlim tendensiyaları Birbaşa təsirlər Müvafiq vahidlər Yay vaxtı temperaturun artması Kənd təsərrüfatı istehsalını ləngidir, bununla da gündəlik istifadə olunan və bazara çıxarılan ərzaqların azalmasına səbəb olur. Kənd təsərrüfat vahidləri
• Yay axınlarını azaltmaqla balıqçılığa zərər vurur • Kənd təsərrüfatı məhsuldarlığı azalır Balıq sənayesi Küləyin sürətinin artması Dənli bitkilərə dəyən zərər artır Kənd təsərrüfat vahidləri Cədvəl 1: İqlim ssenarisi və birbaşa təsirlərin identifikasiyası Addım 4: Birgə təsirlər Xülasə Bu addımın məqsədi iqlim dəyişikliyinin mövcud inkişaf problemləri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olmasını anlamaqdan ibarətdir. Nəticəsi bir sıra potensial “birgə təsirlər” (Cədvəl 4) olacaq. Birgə təsirləri aydınlaşdırmaq üçün siz əvvəlki addımda sadalanan cari inkişaf problemlərini nəzərdən keçirmək istəyəcəksiniz. Başlamaq üçün birini seçin və sonra iqlim dəyişikliyi tendensiyalarını və onların birbaşa təsirlərini nəzərdən keçirin. Ya iqlim tendensiyalarının və ya təsirlərinin mövcud inkişaf problemləri ilə necə qarşılıqlı əlaqədə olacağı haqqında düşünün. Problem pisləşəcək? Daha da yaxşılaşacaq? Tam yeni nəticələr olacaq? Məsələn, mövcud problemlərdən biri kimi addım 2-də yağış hadisələri zamanı torpaq sürüşməsinin baş verməsi nəticəsində kənd infastrukturunun məhvini göstərə bilərik. Həmçinin güman edək ki, əsas hesabat bizə sərt tufanlarda yüksəlmə baş verdiyini göstərir. Burada mümkun birgə təsir o ola bilər ki, torpaq sürüşmələri daha tez-tez baş versin və bunun nəticəsində kənd infastrukturuna daha çox ziyan dəysin. Proses 1. Addım 2-də inkişaf etdirilmiş mövcud problemləri nəzərdən keçirin. 2. Başlamaq üçün bir problemi izolyasiya edin və addım 3-də inkişaf etdirilən iqlim haqqında məlumatı nəzərdən keçirin. İqlim tendensiyaları və/və ya təsirlərinin izolyasiya olunan mövcud problemlərə necə təsir edəcəyi haqqında düşünün. 3. Potensial olaraq həmin birgə təsirləri təcrübədən keçirəcək müvafiq vahidləri siyahıya alın.
• Əlaqələri flipçart və ya yazı löhvəsində çəkmək faydalı ola bilər. Addım 3-də identifikasiya olunmuş iqlim dəyişikliyi tendensiyaları və təsirlərinin siyahısını qurmağa başlıyın. Sonra elə həmin səhifədə iki siyahı arasında bir qədər boşluq qoyaraq, addım 2-də identifikasiya olunmuş mövcud problemləri siyahıya alın. Əgər hiss edirsinizsə ki, qarşılıqlı əlaqədə olacaq, onda mövcud problemlərlə iqlim dəyişikliyi tendensiyalarını/təsirlərini birləşdirən xətt çəkin. Elə həmin xətdə aralarında hansı növ münasibətin olduğunu bildirmək üçün + yüksəlmə, - azalma işarələrindən istifadə edin.
Fermalarda qoruyucu meşə zolaqları (küləkdən Kənd təsərrüfatı torpaqları 8 qorunmaq üçün çəpərləmə) məhv edilmişdir, bu isə hal-hazırki dövrdə məhsul itkisi ilə nəticələnir. Məhsul itkisi küləyin sürəti artdıqca artır. Yaxınlıqdakı sənaye müəssisəsindən gələn toksiki buxarlardan sağlamlıqda yaranan problemlər yayda temperature artdıqca artır. Ev təsərrüfatı Artan güclü tufanlar zamanı torpaq sürüşmələrinin və sel daşqınlarının artması nəticəsində kənd infastrukutuna dəyən ziyan daha da artacaq. İnfastruktur Cədvəl 2: Birgə təsirlərin identifikasiyası Addım 5: Adaptasiya fəaliyyətlərinin identifikasiyası Xülasə Addım 5-in məqsədi əvvəlki addımlarda identifikasiya edilmiş iqlim dəyişikliyinin birbaşa təsirləri və birgə təsirlərinə ünvanlanan strategiyaların inkişaf etdirilməsindən ibarətdir. Nəticə strateji məqsədləri və fəaliyyətləri identifikasiya edən qeydiyyatın quruluşu olacaqdır və nəticələr həmin məqsədlərə çatmaq üçün lazımlıdır.
1. Addım 3 və 4-də identifikasiya olunmuş birbaşa və birgə təsirləri nəzərdən keçirin. 2. Nəticələr zəncirini inkişaf etdirməklə, fəaliyyətləri, məhsuldarlığı, nəticələri və strateji məqsədləri identifikasiya edin. 3. Nəticələr zəncirini istifadə edərək qeydiyyat quruluşunu inkişaf etdirin (Cədvəl 5).
• Əlavə 1-də nəticələr zəncirinin və qeydiyyat quruluşunun ikisafına olan rəhbərliyi tapa bilərsiniz. • Excel proqramından istifadə edərək nəticələr zəncirini və qeydiyyat quruluşunu inkişaf etdirmək çətin ola bilər. Əgər istəyirsizsə nəticələr zəncirini və qeydiyyat quruluşunu flipçart kağızında və ya löhvədə inkişaf etdirin. Qeydə aldığınızdan razı qaldıqdan sonra, geri qayıdın və onu Excel proqramına daxil edin. • Nəticələr zəncirini inkişaf etdirərkən çox vacibdir ki, geri qayıdaraq əvvəlki işinizi nəzərdən keçirəsiniz. Əmin ol ki, fəaliyyətlər, nəticələr və strateji məqsədlər arasındakı bağlantı aydın və qanunauyğundur. Planlaşdırma aləti Fəaliyyətlər Məhsuldarlıq (birbaşa nəticələr) Nəticələr Strateji məqsəd Fermerləri qoruyucu meşə zolağının (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) əhəmiyyəti haqqında məlumatlandırın Fermerlər qoruyucu meşə zolağının (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) faydalarını başa düşürlər Fermalarda qoruyucu meşə zolağını (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) artırmaq üçün vəsaitin toplanması məqsədilə yerli QHT- lərlə işləyin Qoruyucu meşə zolağının (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) əkilməsi üçün fondlar əldə olunub
Fermalarda qoruyucu meşə zolaqları (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) əkilib
Ev təsərrüfatlarında Alternativ isitmə yolları Ev təsərrüfatları Ev təsərrüfatları kənd təsərrüfatı məhsuldarlığını artırıblar və istimə enerjisi əldə ediblər
9 istifadə üçün alternativ isitmə yollarını tapmaq məqsədilə yerli araşdırma ləvazimatları ilə işləyin identifikasiya olunub Alternativ isitmə yollarını tapmaq məqsədilə yerli QHT- lərlə işləyərək pilot maliyyələşmə üçün müraciət etmək 15 ev təsərrüfatında alternativ isitmə sistemini sınaqdan keçirməyə başlamışlar alternativ isitmə sistemləri ilə təhciz olunub
Gəlirliliyin təhlilinin həyata keçirilməsinin məqsədi potensial fəaliyyətin diqqətəlayiq investisiya olub- olmadığını müəyyənləşdirməkdən ibarətdir. Məhsuldarlıq hər bir fəaliyyət üçün iqtisadi, sosial və ekoloji xərc (Cədvəl 6) və gəlirin (Cədvəl 7) keyfiyyətli təsviri və miqdarının təyini olacaqdır. Excel proqramı hər bir fəaliyyət üçün yekun hesabı təmin edəcəkdir.
1. Addım 5-də inkişaf etdirilən fəaliyyətləri gözdən keçirin. Bu fəaliyyətlərin hər biri indi Excel proqramında “Fəaliyyətlər” adı altında nişanlanmış “xərclər” və “gəlirlər” sütunlarında siyahıya alınmalıdır. Hər hansı biri olmazsa, onları əlavə edin. 2. Əvvəlcə “xərclər” sütunundan başlayın, siyahıya alınan hər bir fəaliyyət üçün iqtisadi, sosial və ekoloji xərcləri təsvir edin. Əgər siz bu kateqoriyaların heç birinə uyğun gəlməyən bir xərc hiss edərsinizsə, onda onu “digər” adlı sütuna əlavə edin. Yadda saxlayın ki, "xərclər" layihənin tələb etdiyi digər hər hansı potensial sosial və ekoloji maneələr kimi maliyyə aktivlərinə əsaslanırlar. 3. Bütün xərclər xüsusi fəaliyyət üçün identifikasiya olunur, dərəcə yüksək olduqca xərc # sütunu altında açılan menyudan (1-5) hesabından seçilir. 1=Xeyr/çox aşağı dəyər, 5=çox yüksək dəyər. 4. “Gəlirlər” sütunu üçün də eyni addımları təkrarlayın, lakin indi xərclər və ya maneələrin əksinə olaraq layihənin başa çatması üçün fikrinizi gəlirlərə yönəldin. Ən yaxşı təcrübə və Rəhbərlik • Bütün məlumat daxil edilir. Yekun gəlirlilik hesabına baxın və onun intuitiv məna kəsb etdiyini müəyyənləşdirin. Siz geri qayıdıb və əgər yekun təsnifat ilə razı deyilsinizsə, hesabınızı nizama salmaq istəyə bilərsiniz. Planlaşdırma aləti Xərclər Fəaliyyət İqtisadi # Sosial #
mühit # Başqa # Yekun Fermerləri məlumatlandırmaq Səyahət, təlim
materialları 1 Fiziki şəxslərin iştirakı davamlı ola bilər 3 1
5 Ev təsərrüfatlarında istifadə üçün alternativ isitmə yollarını tapmaq məqsədilə yerli araşdırma ləvazimatları Heyət vaxtı
1 Ənənəvi üsullardan kənara çıxan alternativ istilik sistemlərinə 1 1
3 10 ilə işləyin müqavimət ola bilər
Cədvəl 4: Fəaliyyət xərclərinin identifikasiyası Faydalar Fəaliyyət İqtisadi # Sosial #
# Başqa # Yekun Fermerləri məlumatlandırmaq Qoruyucu meşə zolağının (küləkdən qorunmaq üçün çəpərləmə) davamlılığının artması 4 Gəlirin, gündəlik ruzinin
artımına səbəb
olacaqdır 5 1
10 Ev təsərrüfatlarında istifadə üçün alternativ isitmə yollarını tapmaq məqsədilə yerli araşdırma ləvazimatları ilə işləyin İstilik probleminin həll dəyəri çox ucuz ola bilər
4 1. Daha təmiz yanacaq
daha az sağlamlıq problemləri törədər
2. Odun yığmağa
sərf olunan vaxt
azalacaqdır 5 Kəndlər ətrafında meşələrin qırılma sürəti azalacaqdır.
3
12 Cədvəl 5: Xüsusi fəaliyyətin gəlirlərinin identifikasiyasına dair misal Addım 7: Prioritetlər üzrə yerləşdirilmə və Strategiyanın hazırlanması Giriş Son addımın iki məqsədi var. Birincisi, sizin gəlirliliyin təhlilinə əsaslanan hansı fəaliyyətlər ilə məşğul olmaq istədiyinizi prioritetlər üzrə yerləşdirməkdən ibarətdir. İkincisi, isə həyata keçirilməsi üçün strategiyanın hazırlanmasına başlamaqdan ibarətdir (Cədvəl 8). Proses 1. Excel proqramında “Prioritetlər üzrə yerləşdirmək” bölməsinə gəlin və fəaliyyətlər siyahısını nəzərdən keçirin. Hər birinin yanında yekun dəyər hesabı verilmişdir. 2. Yadda saxlayın ki, hər bir fəaliyyət nəticə əldə etməyə can atır, buna görə də seçin hansı fəaliyyətlər prioritetlər üzrə yerləşdirilməlidir, hansılar isə daha sonrakı zamana qədər kənara qoyulmalıdır. 3. Təxmin edilən xərcləri və hal-hazırda hər bir fəaliyyət üçün hər hansı bir maliyyə mövcuddursa onu göstərin. 4. Nəhayət, verilən fəaliyyəti tamamlamaqda sizə kömək edə biləcək hər hansı potensial tərəfdaş təşkilatları siyahıya alın. Ən yaxşı təcrübə və Rəhbərlik • Yadda saxlayın ki, hətta fəaliyyətin yüksək dəyəri olsa da belə, bu bir nəticəyə nail olmaq üçün həlledici ola bilər.
11 • İqlim dəyişikliyinə adaptasiya cəhdləri sizdən keçmişdə ənənəvi əməkdaşlıq etmədiyiniz idarələrlə əməkdaşlıq etməyi tələb edə bilər. Yeni tərəfdaşları keçmişdə işlədikləriniz kimi gözdən keçirdiyinizə əmin olun. Planlaşdırma aləti Fəaliyyət G/X Vaxt Təxmin edilən xərclər Mövcud maliyyələşmə Potensial tərəfdaşlar Fermerləri məlumatlandırmaq 2 İyul-Avqust 3,000 dollar Yox
Yerli təlim
vəsaiti Ev
təsərrüfatlarında istifadə üçün alternativ isitmə yollarını tapmaq məqsədilə yerli araşdırma ləvazimatları ilə işləyin 4 İyun-Sentyabr Bir işçi ½ dəfə Bəli, mövcud enerji tərəfdaşlıq vasitəsilə
Yerli universitet Cədvəl 6: Prioritetlər üzrə yerləşdirilmə və Strategiyanın hazırlanması Araşdırmalar
FHI 360. Aydın, Məntiqi Quruluşun Yaradılması. 2012 Sosial və Ekoloji Keçid İnstitutu. İqlim Dəyşikliyinin Elastikliyi üzrə Semaranq Strategiyası, İndoneziya. İyun 2011 Quesne, Tom Le; Matthews, John H.; Heyden, Constantin Von der; Wickel, A.J.; Wilby, Rob; Hartmann, Joerg; Pegram, Guy; Kistin, Elizabeth; Blate, Geoffrey; Freitas, Glauco Kimura de; Levine, Eliot; Guthrie, Carla; McSweeney, Catherine; Sindorf, Nikolai. 2010. Su ehtiyatlarının idarə olunması və biomüxtəlifliyin qorunmasında şirin su ekosisteminin iqlim dəyişikliyinə adaptasiyası. Su qeydləri; qeyd 28. Vaşinqton K.Ə. Dünya Bankı. Elastiklik İttifaqı. 2010. Sosial-ekoloji sistemlərdə elastikliyin qiymətləndirilməsi: Təcrübəçilər üçün təlim vəsaiti. Versiya 2.0. Online: http://www.resalliance.org/3871.php
12
Növbəti mətn USAİD (ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi) tərəfindən maliyyələşdirilən FANTA III layihəsinin bir hissəsi kimi FHİ 360 tərəfindən yaradılan rəhbərlikdən birbaşa götürülmüşdür. Aydın, Məntiqi Nəticələr Quruluşunu Yaratmaq Nəticələr quruluşu nədir? Nəticələr quruluşu (NQ) əvvəllər USAİD və hal-hazırda başqa donorlar tərəfindən istifadə olunan, məntiqi quruluşa bənzər bir məntiqi model növüdür. Bu onu göstərir ki, proqram fəaliyyətlərinin son məqamda öz məqsədlərinə nail olmaları nə ilə nəticələnəcək - yol xəritəsi kimi sizə son təyinat yerini və ora necə çatacağınızı göstərir. NQ əsasən əhalinin hədəf qrupunun üzləşdiyi ətraf mühitin idarə olunması, problemlər və çağırışlara xüsusi kontekstdə sizin təlabatlarınızın qiymətləndirilmə analizinə əsaslanır. İlk növbədə NQ yaratmamışdan əvvəl siz bu ehtiyacları icra etməlisiniz. NQ-nun 3 əsas məqsədi var: •
NQ başlanğıcdan sizin layihənin məqsədinin aydın olmasını təmin etməyə kömək edir və həmin məqsədi əldə etmək üçün məntiqi izahatlar irəli sürür. •
Gözlənilən nəticələri və onları əldə etmək üçün atılacaq addımları müəyyən etməklə, NQ nəyin ölçülməsinin lazım olduğunu görməyi asanlaşdırır. Məntiqi NQ təmin edir ki, sizin layihə əsas dəyişiklikləri ölçsün. İndikatorlar hər bir addımda NQ ilə bağlı olmalıdır ki, siz hər hansı bir problem və ya uğursuzluq olduqda onun harada baş verməsini müəyyən edəsiniz. •
NQ aydın və qısa şəkildə sizin proqram strategiyanızı ümumiləşdirir və təmin edir ki, proqram heyəti, donorlar və yerli şəriklər daxil olmaqla, bütün Maraqlı tərəflər sizin proqramın necə sona çatacağını bilsinlər. NQ-də iştirakçı kimi işləmək əsasən qrup və heyət yaratmaq üçün yaxşıdır. NQ həmçinin öz proqramın haqqında “hekayə danışmaq”da faydalı quruluş kimi də xidmət göstərir.
NQ ümumiyyətlə, “ağac” diaqramları şəklində təsvr olunur, müxtəlif səviyyələri göstərmək üçün isə qutulardan istifadə olunur: sizin proqramın dəstəklədiyi və ya təklif etdiyi hər şeyi əhatə edən məqsədlər,
SM və AN sizin proqramın nə əldə etdiyini təsvir edən nəticələr haqqında məlumat kimi yazılır. Məqsəd və nəticələr haqqında məlumat keçmiş zamanda bildirilir, guya ki, onlar artıq əldə olunublar (məsələn, ərzaq təhlükəsizliyinin azalması əvəzinə, ərzaq təhlükəsizliyinin yoxluğu azalacaqdır). Fəaliyyətlər AN-ni əldə etməyə səbəb olan hərəkətlər kimi (məsələn, səhiyyə işçilərinin təlimləndirilməsi) təqdim olunur. NQ səbəb həlqələrini, və ya bir səviyyənin digərinə necə keçdiyini göstərmək üçün xətlərdən istifadə edir. Həlqələr aydın və məntiqi olmalıdır. (Qeyd: Həlqələr üfiqi, həmçinin şaquli ola bilər və proqrama alt-AN daxildir.) NQ həmçinin sizin proqramınızın nəzarətində olmayan, lakin sizin layihənin məqsədlərinə çatmaq qabiliyyətinə təsir edən əsas xarici faktorlar və ya ehtimalları da (məsələn, siyasi stabillik) siyahıya alır.
13
•
SM və AN ambisiyalı olduğu kimi, onlar həmçinin əldə edilə bilən olmalıdırlar. Sizin layihə onları əldə etmək üçün məsuliyyət daşıyacaqdır, ona görə də fəaliyyətdə olan ətraf mühiti və mümkün resursları yadda saxlayın. •
əsaslanmalıdır və sadəcə olaraq başqa proqramlardan köçürülən ümumi NQ olmamalıdır. Məsələn, Qidanı Sülhün Strateji Quruluşu AN üçün istifadə etməyin, onlar ayrıca proqramlar üçün deyil, FFP üçün hazırlanmışdır. •
təşkilatçı ölkədəki Maraqlı Tərəflər də daxil olmaqla, müxtəlif auditoriyalar üçün əhəmiyyətli olmalıdır. Nəticələr haqqında məlumat: o
Nəticə və ya yekunları (məsələn, qidalanma təcrübəsi təkmilləşib) təsdiq edin, fəaliyyət və prosesi Yox (məsələn, analar üçün qidalanma təcrübəsində davranış dəyişib). Məsləhət: Potensialın gücləndirilməsi adətən fəaliyyətdir, nəticə deyil. o
Bir AN və ya SM üçün yalnız BİR yekun və ya nəticə təsvir edin. Bir dəfəyə bir nəticəni idarə etmək və ölçmək daha asandır, nəinki kombinasiyanı. o
o
eyni hesabat çərçivəsində AN və ya SM necə və ya nəyə görə yerinə yetirdiyinizi izah edin. Məsləhət: Əgər sənin SM və ya AN-də tərəfindən, dan, dən, ya, yə, üçün, ona görə və ya bilavəsitə sözləri varsa, onda siz yəqin ki, 2 səviyyəni birləşdirmisiz. Məqsəd: Yüksək səviyyəli məqsədə proqram imkan yaradır (lakin müstəqil surətdə əldə edə bilmir)
yüksək səviyyəli məqsədi əldə etməyə məsuliyyətlidir (vəziyyətin sonu və ya nailiyyət) Aralıq Nəticələr (AN): Nəticə əldə olunanda, SM-də əldə olunur.
AN-da əldə olunur.
və ya əldə etməyə kömək edən hərəkət.
HƏDƏF SO 2
Strateji məqsəd 1 Aralıq nəticə 1.1
IR 2.1
Sub AN 1.1.1
Fəaliyyət 1.1.1.1
Fəaliyyət 1.1.2
Fəaliyyət 1.2.1
Fəaliyyət 2.1.1
Fəaliyyət 2.1.2
14 o Ölçülə bilən olmaq. Əgər onlar qeyri-müəyyən və ya ikimənalı olsa, onları ölçmək çətin olacaqdır. •
təcrübələr, tədqiqatlar, qiymətləndirilmə, ən yaxşı metodlar, nəşrlər və s.-dən bəhrələnən proqram nəzəriyyəsinə əsaslanmalıdır. Sizin NQ-nin bir səviyyəsinin növbətiyə necə keçməsi aydın olur. Yadda saxlayın ki: o
fəaliyəti yerinə yetirsək, onda biz AN əldə edəcəyik, əgər AN əldə etsək, onda biz SM əldə edəcəyik). o
SM-i necə əldə etməyi bildirməlidir, nə məna verdiyini yox). o
Daha aşağı səviyyə daha yüksək səviyyəni təkrar etməməlidir (məsələn, SM son şərt və ya nailiyyətdir; AN isə orada əldə etmək üçün bir addımdır). NQ haqqında daha geniş məlumatı hardan əldə edə bilərəm? • USAID Avtomatlaşdırılmış İstiqamətləndirici Xidmət, Fəsil 201.3.8.3: Planlaşdırılır http://www.usaid.gov/policy/ads/200/201.pdf
• USAID TIPS 13: Nəticələrin Quruluş İnşası http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNACA947.pdf
•
istifadə edərək şəbəkədə axtarış aparın.
Məsləhət: Səbəb məntiqinizi yoxlamaq üçün NQ başdan axıra qədər oxuyarkən ”necə”, axırdan başa doğru oxuyarkən özünüzə ”niyə” sulanı verin: • Biz SM Z neçə əldə edəcəyik? AN Y əldə etməklə. Biz AN Y necə əldə edəcəyik? X fəaliyyətini edərək. • Niyə biz X fəaliyyətini etməliyik? IR Y əldə etmək üçün. Niyə biz IR Y əldə etmək istəyirik? SO Z əldə etmək üçün. Əgər cavablarınız bir məna kəsb etmirsə, onda səbəb məntiqinizdə bir qüsur vardır. Document Outline
Yüklə 130,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|