Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının
VI sinif «Musiqi» dərsliyinə yazdığı iradlara cavab
İradlar
Cavablar
Məzmunun işlənməsi baxımından.
1. Səh. 6. a) 1 mövzuda («Musiqidə
təzadlılıq») xarakter etibarilə 2 müxtəlif musiqi
nömrəsi təqdim olunur: «F.Əmirovun «Sevil»
operasından «Sevilin ariyası» və Q.Qarayevin
«Yeddi gözəl» baletindən «Vals». Venn
diaqramında hər iki əsərin oxşar və fərqli
cəhətləri göstərilir. Diaqramda oxşar cəhətlərdə
1. «Vals janrı»nın 3/4 ölçü» ilə əvəz olunması
daha yaxşı olardı.
2. Səh. 6. b) «Sevilin ariyası»nda «Onu demə,
zalım yar» Azərbaycan xalq mahnısından
istifadə olunub» cümləsinin əvəzinə «Onu
demə, zalım yar» Azərbaycan xalq mahnısının
intonasiyalarından istifadə olunub» yazıla
bilər.
3. Səh. 6. c) «Sevil rolunun ən yaxşı ifaçısı
Azərbaycan xalq artisti Firəngiz Əhmədova
olmuşdur» cümləsində Azərbaycan xalq artisti
«SSRİ xalq artisti» ifadəsi ilə əvəz olunmalıdır.
4. Səh.7. Suallar bölməsində «Sevil»
operasından «Sevilin ariyası»nda hansı
Azərbaycan xalq mahnısından istifadə
olunub?» əvəzinə «Hansı Azərbaycan xalq
mahnısının intonasiyalarından istifadə
olunub?» yazıla bilər.
5. Səh. 10–11. Notla oxuyaq yarımbaşlığı
altında verilən tapşırığın şərtində «Mi-major»
əvəzinə «mi-minor» yazılmalıdır.
6. Səh. 12. B.Bartokun «3-cü kvartetində»
«Tərəkəmə» Azərbaycan xalq rəqsindən və
İ.S.Baxın «Re-minor Tokkata və Fuqa»
əsərində Bayatı-Şiraz muğamından istifadə
etmişlər» cümləsinin sonluğu «Bayatı-Şiraz»
muğamının intonasiyaları duyulur» cümləsi ilə
əvəz olunması tövsiyə olunur.
7. səh. 14. 5-ci mövzuda («Musiqidə müharibə
mövzusu») «Belə ki, 1941– 45-cı illərdə
F.Əmirovun «Sevil» operasından «Sevilin
ariyası» və Q.Qarayevin «Yeddi gözəl»
baletindən «Vals» əsərlərinin oxşar
cəhətlərindən biri 3/4 ölçülü «Vals» janrında
olmasıdır. Mövzu «Musiqidə təzadlıq»
adlandığı üçün birinin («Sevilin ariyası») qəmli
vals, digərinin («Yeddi gözəl» baletindən) şən
«Vals» olduğu şagirdlərə aydınlaşdırılmalıdır.
İrad qəbul edilmir.
Təklif olunan «Xalq mahnısının
intonasiyalarından istifadə olunub»la əvəz
olunması fikrini işlətmək də olar, əvvəlki
vəziyyətdə də saxlamaq mümkündür. İrad
qəbul edilmir.
İrad qəbul edilir.
Təklif olunan «Xalq mahnısının
intonasiyalarından istifadə olunub»la əvəz
olunması fikrini işlətmək də olar, əvvəlki
vəziyyətdə də saxlamaq mümkündür. İrad
qəbul edilmir.
İrad qəbul edilir.
Əlbəttə ki, təklif olunan intonasiya sözündən
də istifadə etmək olar. Lakin adı çəkilən
bəstəkarların əsərlərində qeyd olunmuş xalq
musiqilərindən müəyyən frazalar olduğu kimi
istifadə olunub ki, bizim dərslikdə yazdığımız
tərzdə də saxlamaq mümkündür. İrad qəbul
edilmir.
İrad qəbul edilir.
bəstəkarlarımızın müharibə mövzusunda mahnı
janrında çoxsaylı əsərlər yaratmışlar»
cümləsindən sonra opera janrında yazılmış
əsərlərin adı çəkilir. Cümlədən ya «mahnı
janrında» sözünün çıxarılması, ya da müharibə
mövzusunda yazılmış bir neçə mahnının
adlarının sadalanması yaxşı olardı.
8. səh.16. 6-cı mövzuda («Musiqidə
polifoniya») «Bunu da bilin» yarımbaşlığı
altında qədim şumerlərin Zikkurat memarlıq
abidəsi barədə maraqlı məlumat verilir.
«Musiq dinləyək» yarımbaşlığı altında
«İ.S.Bax «Orqan fuqası» («Re-minor Tokkata
və Fuqa» əsərindən)» təqdim olunur. Burada
bir qədər dəyişiklik – «Orqan üçün re-minor
«Tokkata və fuqa» əsərindən «Fuqa» yazılması
tövsiyə olunur.
9. Səh. 17. «Bunu da bilin» yarımbaşlığında
«Q.Qarayev də Fuqa yaratmışdır» cümləsində
yaratmışdır sözü yazmışdır sözü ilə əvəz
olunmalıdır.
10. Səh.18. İ.S.Baxın «Mi-minor» perlyüd və
L.V.Bethovenin «Sol-minor» menueti ilə
əlaqədar irad
11. Səh.23. C.Cahangirovun «Arazın o
tayında» vokal-simfonik poeması «opera»
sırasında verilmişdir.
12. Səh.24. Simfonik konsertlərlə əlaqədar
iradda deyilir ki, «simfonik konsertlər» söz
birləşməsindən simfonik sözü götürülsün.
13. Səh.28. «Segah»ın növləri ilə əlaqədar
bölmədə «Xaric Seygah» muğamının adı qeyd
olunması tövsiyə olunur.
14. Səh.29. «Segah» muğamının səs sırasında
daha 2 notun –II oktavanın «do» və « re»
notlarının yazılmaması barədə.
İrad qəbul edilir.
Bu iki söz eynihüquqlu və yaxınmənalı olduğu
üçün irad qəbul edilmir.
İrad qəbul edilir.
İrad qəbul edilir.
Konsertlər müxtəlif musiqi alətlərinin
müşayiətilə, kamera orkestri və fortepiano,
simfonik orkestri və fortepiano və s. olur.
Bunları fərqləndirmək üçün S.Raxmaninov
fortepiano və simfonik orkestr üçün
yazdığından dərslikdə simfonik konsertlər
yazılıb. İrad qəbul edilmir.
Dərslikdə «Segah»ın şöbələri ilə əlaqədar
məlumat Ü.Hacıbəylinin «Azərbaycan xalq
musiqisinin əsasları» əsərinə əsaslandığı üçün
yalnız «Segah» muğamının adı yazılıb. İrad
qəbul edilmir.
Məşhur Azərbaycan tədqiqatçısı prof.
M.S.İsmayılov öz tədqiqatlarında «Segah»ın
səs sırasını dərsliyimizdə olduğu kimi
vermişdir. İrad qəbul edilmir.
Dil və yazı üslubu baxımından
15. Səh.8. «Kürdovşarı» simfonik muğamı
«Kürd-ovşarı» kimi yazılmalıdır.
16. Səh. 10. (Azərbaycan və rus
variantlarında) «Köməkçi mövzunun» rus
variantda «Jelyazova Vole» «Jelyazova
Volya» kimi təqdim olunmalıdır.
17. səh.26. Rus variantında «английский
рог» əvəzinə «английский рожок»
yazılmalıdır.
18. Səh.27. «I, III и V звуки гаммы
называются постоянными звуками»
cümləsinin tərcüməsi barədə
19. Səh.29. «При исполнении следует
обратить внимание на форшлаги и знаки
мордента в мелодии» cümləsinin tərcüməsi
barədə
İrad qəbul edilir.
İrad qəbul edilir.
İrad qəbul edilir.
İrad qəbul edilir.
İrad qəbul edilir.
«Müəllim üçün metodik vəsait» in (MMV)
məzmununun işlənməşi baxımından
20. Səh.10. Cümlə daxilində «yavaş» sözünün
çıxarılması barədə.
21. Səh.16. 3-cü bölmə ilə əlaqədar.
22. Səh.20. «Orqan fuqası» səsləndirilir iradı
barədə.
23. Səh.22. İ.S.Baxın və L.V.Bethovenin
əsərlərinin tonallığında düzəliş edilməlidir.
Bu söz çıxarıla, yaxud yerində qala bilər. Belə
ki «yavaş» sözü «Sevilin ariyası»nın xarakteri
haqqındadır. İrad qəbul edilmir.
İrada I bölmədə cavab verildiyi üçün
cavablanmır. İrad qəbul edilmir.
İrad qəbul edilir.
I bölmədə cavab verildiyindən cavablanmır.
İrad qəbul edilmir.
Beləliklə, 6-cı sinif musiqi dərsliyinə və MMV-yə irəli sürülən 23 iraddan müəlliflər tərəfindən 11-i
qəbul edilmir, 12-si isə qəbul edilir. Qəbul edilən iradlar dərsliyin növbəti çapında nəzərə alınacaq.
Müəlliflər:
Oqtay Rəcəbov
Nazim Kazımov
Ofeliya İmanova