Irak türklerinde tanilan oymaklar



Yüklə 203,5 Kb.
səhifə1/3
tarix22.07.2018
ölçüsü203,5 Kb.
#58373
  1   2   3

IRAK TÜRKLERİNDE TANILAN OYMAKLAR

BOYLAR AİLELER


Analiz
YAZAN: SADUN KÖPRÜLÜ

Irak Türklerinin Milli mücadelesi, tarih boyunca başlayarak, Irak devletini hüküm eden tüm diktatörler, düşmanlar tarafından, her zaman hakları yenilerek çiğnemiştir.

Tarihleri eski çağlara bağlanan Irak Türkleri, Irak’ın kuruluşundan önce, bu topraklar kendi ana toprakları olarak, buralarda Atabeyler, Devletler, İmparatorlar kurarak, bütün milletler tarafından tanınmışlardır.
Nüfusları dört milyon üstünde olmakla, tek mücadeleleri siyasi, ana kültürel, idari başka milletler gibi, meşru haklarına kavuşmaktır, önceden, Saddam Rejimi Araplaştırma, bugünde Kürtler tarafından Kürtleşme politikasına karşı durarak, yüzlerce aydın, insanlarını, liderlerini demokrasiye karşı şehit vermişlerdir.
Bugünde Türkmenelinde uygulanmakta olan, yanlış politikalar, Irak Türklerinin haklarını yok saymaktadır.

Bu gün önceden olduğu gibi, Kerkük, Musul, Diyaya ve tüm Türkmen bölgelerinde, köylerinde, ilçelerinde milletimize karşı, Amerika, İngiliz, İsrail tüm müttefik güçler tarafından, asimilasyon yok sayma, yok etme, hiç sayma politika sürmektedir.


Irak Türkleri Irak’ın kuruluşunda, yapımında var oluşunda, çok önemli yerlerde tüm alanlarda, binlerce yıllar önce, Irak devletini hüküm ederek, Türk devleti bu topraklarda kurmuşlardır, artık bugün demokrasi geldi, tüm kıyıcı cellât dikta rejimlerden kurtarmalıyız ve dünyaya ışık tutan Irak Türklerinin ne oldukları bildirmeliyiz.
Bir göz atmış olursak, birçok Arap ve Kürt oymakları boyları, aileleri aslıda tarih boyunca, Irak Türklerinden olmalarına rağmen, bugün kendilerini unutarak Araplaşarak, Kürtleşerek görünmektedirler.
Bir bölüm Araplaşan, tanılan Türk oymaklarından, aile uyruklarından, Bayat, Çadırcı, Deveci, Karakol, Karağol( Karakol), Defterdar, Paçacı, Haydari Şahlı, Nakip, Çelebi ve en çok Bağdat’ta yaşayan Aile, oymaklar, boylar Türk’tür.
Bunun yanında bugün kendilerini zorla Kürt sayan, Bacalan, Davudi, Talabani, Berzanci’nin bir bölümü, Zengene, Caf, Doski, Baranı, Şebek, Pervari, Dizeyi, Herki, Gemgin, Soranı, Kakai, Baban, Köy Sancak, Taktak etrafında olan Kürt aşiretlerinin bölgeyle birlikte Türk olduğu öne sürülmektedir.

Irak’ın kuzeyi bulunan birçok aile, oymaklar eskiden hep Türkmen oymaklarındır.


Kürt Arapların yanında, bugünde Kutsal İslam dinine girmeyin çok sayıda Türkçü Türkmen Kale gâvurları, Türkmen Hıristiyanlar dünyanın her yerinde bulunmaktadırlar. Şamas, Kelebit, İshak, Hürmüz, Şahbaz, Mikail, Kaymaz.

Ve başkaları.

Irak Türkleri Irak, Dünya, İslam, Arap âlemine uygarlığına, kültürüne çok hizmetler vererek, sunarak bilgi kültür alanında, çok sayıda tanılan bilginler yetirmişlerdir, bunlardan Farabi, Beyruni, İbin Sina, Tabari, Selahattin Ayubi, Muzaffer gök Börü, Rahisi, Mahmut Zengi, İbin Kotayba, El Zehabı, El Safidi, Bilgin Taçettin Türkmen’i, Şeh Mehmet Abda Mısırlı, Sibit Cüzi, Mukaddesi, Fuzuli, Nesimi, Ahmet Şavkı, Hicri Dede, Ömer Ali, Mustafa Cevat, Buharı ve çok sayıda liderler büyük devlet adamları, siyasetçiler, Din adamları, Ses sanatkârı, şiarlar, Edebiyatçılar büyük Türk milleti yetirmiştir.
Irak Türklerin büyük adamları, şahsiyatları, yazar şairleri ile iftihar ederek, çok sayıda bilgin, şairler dünyaca tanınmıştır, bunlarda Fuzuli, Nesimi, Ahdi, Ruhi, Nevres kedim, Garibi, Hâlız, Safı, Şeyh Rıza, Faiz, Kabil, Haşim Nehit, Ahmet Şavkı, Hicri Dede ve başkaları,
Irak Türkleri olarak, başka milletlerin kültürüne, diline hizmet destek vermişlerdir, buda bir büyük iftihardır Türk milleti için.

Bugün en önemli çözüm Irak’ta doğrudan demokrasi uygulama, birde tüm Irak milletlerinin haklarını eşit olarak tanımalı, birlikte idari ve siyasi olarak yönetmeli Irak’ın dengesi olan Irak Türklerine her türlü hakları tanımak ve onlara Irak’ın yönetmesinde yerler verilmelidir.


Saddam rejimi Arap olmayan tüm Irak halkını, özelikle Türkleri ezmek, yok etmek, onları Irak haritasından silmeye çalışarak, başaramadı, çünkü nereye bakarsanız Irak’ın genel olarak, oymakları aileleri hep Türk olduğu karşınıza çıkmıştır, Bugünde Kürtlerde Dünya gücüyle, Saddam rejiminin politikası yolunda yürüyerek, Avrupa batı müttefik güçlerden, karşılık güç alarak Türk bölgeleri Kerkük, Erbil, Musul, Diyale, Vasit Celavla ve tüm Türk köylerinin, Kasaba, yerlerini Kürtleştirmeye kalkarak, yerlerin bölgelerin adlarını Kürtçe’ye çevirmiştir, Saddam rejimi de Arapça etmiştir.
Milletimize inanarak, tüm parti, kuruluşlarımızla, birlikte siyasi alanına katılarak, milletimizin haklarını elde etmeye çalışarak, genel olarak tüm dünya ve Arap dünyasına, istek milli ana tarihsel haklarımızı, bildirerek, tüm gücümüzle varlığımızı kurmalıyız kendimizi tanıtmalıyız.
Bizim millet hiçbir zaman, bölücülük, ayrımcılık yapmadı, kendi toprağını, yurdunu, yerini satmadı, Irak Türkleri Sünni, Şii, Kale gâvuru olarak, birbirine bağlıdırlar, birbirlerine inanmaktadırlar.
Artık Irak’ın yürütmesine el birliği ile bizler tüm Irak Türkleri olarak, her alanda Kerkük, Musul, Erbil, Diyala, Telafer, Tazehurmatu, Altunköprü, Tuzhurmatu, Kifri, Mendili, Dakuk, Şehraban, Kızlarbat, Kümbetler, Hanekın, Kazaniya, Ömer manda, Aziziye ve başka yerlerimizle çalışmalıyız, hakkımızı kanla almalıyız, birlik, beraberlikle Irak’ın Türk olan yerlerini topraklarını yönetmeye katılmalıyız.
Irak Türkleri 35 yıldan beri, Saddam Baasçılar devrinde, Askeri, Bakanlık, idari, önemli görevlerde bulunamadı, rejim hep onları yok etmeye çalıştı, dillerini yasakladı, okullarını kaldırdı hiçbir milli, kültürel haklar tanımadı onlara.
Saddam rejim binlerce Türkmen lider, kültürlü bilgili insanları, idam ederek hapishaneye attı. Saddam rejimi düştükten sonra yene haklarımız göz erdi edildi, hiçbir haklar tanınmadı, en normal isteklerimiz, haklarımız gerçekleşmedi.
Geçici mecliste bize yer verilmedi. Bakanlık öteki ilgili devlet içinde, görevler bizlere verilmedi, bu haksızlığa karşı, Irak Türklerinin milli mücadelesi sonsuza dek, devam ederek, özveriliğe katılmakla, tüm istekleri elde edilmeye kanla, canla milli mücadele davamız sürecektir.
Irak Türkleri 9- Nisan 2003 tarihinden, Saddam rejimi düştükten, hiçbir yakma yandırma, öldürme yok etme, tapu nüfus, sayım daireleri çalmadılar talan etmediler, buda gösteriyor ki, Türkler her bir bakımdan milletlerine topraklarına yerlerine bağlıdırlar.
Irak Türkleri her zaman, olduğu gibi, Irak’ı bölme, parçalamaya kalkmadılar, teröre karşı durdular, Irak’ın toprak bütünlüğünü, birliğini düşündüler, Türkler Mezhep, ırk ayrımı yapmadılar, her zaman federasyona karşı olarak, Irak’ı bölme hıyanet saymaktadırlar.
Irak Türkleri kuzeyde, orta, güneyde bile yaşamaktadırlar, çoğunluk olarak Kerkük, Erbil, Diyala, Vasit, Bağdat, Musul, Hilla, Basra ve başka yerlerde yaşamaktadırlar.
Irak Türkleri, hiçbir Irak halkının hakları isteklerine karşı durmadı, Irak’ta demokrasinin uygulanmasını bir an önce istemeye, çalışarak Türklerin tüm milli ana haklarını, almaya partiler, kuruluşlar kurmaya, tüm düşmanlara, iki gönüllü, yüzlü insanlara karşı vererek, her vatandaşın bir an önce demokrasi yolda, yasaya bağlı olarak, adaletle, her insan haklarını almalıdır düşündüler.
Irak Türkleri vatanları, Irak’tan bir parça sayılarak, Türk topluluğundan olarak devlete, hakka, yasaya, saygı göstermektedirler.
Kendi topraklarında, demokrasi altında yaşamayı isteyerek, tüm milli, kültürel barışçı yollarla, hakların onlara tanımaları uğrunda, mücadele etmektedirler.
Irak Türkleri Irak’ın birliğine, demokrasi, çoğul parti, parlamantor sistemle, insan haklarına saygı göstermekle, yasa uygulamasıyla, Mezhep, ırk, iklim, bölge ayrımı olmadan, tüm milletlerin yerel özelliklerine önem vermekle, tüm Irak’ın bölgelerinde gelirini, ekonomisini adil bir şekilde, paylaşmalı, ayrımlılık yapmadan.
Irak Türklerin tarihi, kültürü uygarlığı tüm dünya Türkleri ile birleşerek onlarla Din, millet, ırk, kan, dil, uygarlık, tarih bağlığı bulunmaktadır.

Dünya Türkleri, Türkiye, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Tacikistan, Batı Trakya, Bosna Hersek, Tataritan, Cenin, Colan, Heleb, Lazikiya, Gagavuz, Kızıl deriler, Kosova, Çaçanistan, Tebriz, Güney, kuzey Azerbaycan, Erdebil, Kara bağ, Kerkük, Erbil, Ankara, İstanbul, İskenderun, Adana köy, Filistin Türkleri, Sibirya, Abaza, Kafkasya, Çin Türkleri, Avrupa Türkleri ile kan, ırk, din, bir kültür uygarlık özel önemli ilişkileri bulunmaktadır, tüm dünya Türkleri arasında bir ayrım bulunmamaktadır.


Buda Irak milletini ilgilendirmez, Dünya Türkleri tam olarak, 300 milyonun üstünde olarak Irak’ın istikrarını toprak, millet birliğine, önem vermeleri saygı göstermeleri, biricik görevlerindendir.
Irak Türkleri, tüm Türk dünyasından, bir parça olarak, Türkiye’de Irak’ın toprak, millet bütünlüğüne önem vermektedir.

Dil birliği en önemli unsurdur. Türkler arasında hiç mezhep, şehir, köy ayrımı olmayarak, Türkler hiçbir zaman ayrımcılık yapmadılar, onları mezhep ayırtmadı, onlar tüm dünya Türklerinin bir parçasıdır, milli davaları için, her şeylerini verdiler adadılar.


Irak Türkleri, Ural Altaylara bağlı olmakla, tüm Arap devletlerinin, dünyanın her yerinde, köy, şehir ilçelerinde, tüm Irak’ın ve dünyanın her yerinde, toprağında, Türkler bulunmaktadırlar.
Irak Türkleri arasında boy, oymaklar, aile sistemi sürerek Zaho, Telafer kuzeyi Bedre Cesam Zarbatiye uzanarak, Türkler Zaho, Semil, Musul, Nebi Yunus, Devasa, Bab Top, Sincar ilçesinde de Türkler yaşayarak, Türk Yezidi diye tanınmaktadırlar.
Türkler Hamdaniya ilçesi, Karakuş ilçesinde Bayat, Sarılıya, Şebek, Bacalan oymakları yaşamaktadırlar.

Türkler karakol, Aziziye, Vasit orta kesimde, Irak’ın güneyi, Ayrıca Musul, Dohuk, Erbil, Kerkük, Diyala, Bağdat, Basra, Nasırıya, Hilla Vasit, Ambar, İmara, Kut, Bedre Cesam, etrafında, Bağdat’ta 900 bin Türk Azami ya, Sefine, Rağbet hatun, Veziriye, İvaziye, Selman bek, Şaib, Baya, Kerede dâhil, Kazımıya, Tel Mehmet, Hey Muntasir, Çadiriya ve Bağdat’ın başka yerlerinde yaşamaktadırlar.


Irak Türkleri, önceden Tasloca, Bazyan, Dergizin, Süleyman iyenin üçte biri Türk idi. Şimdiye kadar çok sayıda Türkler, Köy sancak, Taktak, Ağcalar, Çimen, Şehrezor, Kara İncir, Çamçamal da yaşamaktadır.
Irak’ın her bucağın de tanılan Türkmen oymakları, boyları, aileleri tanınmaktadır.
Bugün Bayat Oymakları, Boyları Irak’ın her yerinde ve Türkiye, Azerbaycan, birçok yerlerde yaşamaktadırlar. Genellikle Türk şehri Kerkük, Musul, Diyala, Bağdat, Hilla, Hamdaniya, Hanekın, Kızlarbat Dakuk, Karatepe, Altunköprü, Kara han ve ona bağlı Topraklar, Türk Bayatların yaşamış oldukları köyler, şehirler, ilçelerden, Abut, Albu hasan, Bastamlı, Çardağlı, çardaklı, Kara naz ve bir bölümleri Basra, Hilla, Karbala, Necef, Bağdat ve başka yerlerde, 1957 Nüfusuna dayanarak, Bayat oymakları Kerkük’te nüfusları 19/ 455 ayrıca 1990 yılında yalnız Kerkük şehrinde Bayat oymaklarının nüfusu 300 bini bulmaktaydı.
Bayat oymaklarının, tanılan Türkmen oymakları ile bağlılıkları bu oymaklarla ilişkileri olmuştur.

Pir Ahmetli, İzetdinlı, Allı ballı, Mahmutlu, Faris bekli, Alı Musalı, Abutlu, Zengülü, Sayatlı, Karanazlı, Bir avcılı, Hasa darlı, Kalaylı, Kâhyalı, Keremli, Şuhurlu, Tezekli, Kuşçulu, Kenneli, yaşamış oldukları köylerse Alı saray küçük ve büyük aşağı yukarı, sıdık, sındık, Bastamlı, Pir Ahmet, Adud, Emirli, Sayat, küçük Dombalan dere, büyük Dombalan dere, Albu hasan, Bir avcılı, hasa darlı, Yeşil Tepe, Kara naz, Zengülü, Başa gelen, Çardağlı, taretli, Basas, Babalan, Bablan, yengice, Üç tepe, Kuşçu, Delele, el boğmaz, Süleyman bek, ilancıya, yalancıya, Casım bek, Albu ganam.


Ayrıca Bayat Türkmenleri, Musul, Abaza, Basan, Kara yatağ, Selamiye, Şenif, Şirin han, tez harap, Yarımca, buların tam bağlılığı Türkmen boyu, oymağı Oğuz ile birdir, ve uzantıları Hamadan, Şehrezor ulaşarak, Aslan Türkmen’i ailesinden olarak, Emir Kapçak ise, yuvaca beni, tat kızıl başlar Musul, Eymur, emirli, Kerkük, Tuzhurmatu, bu oymaklarla tanınmaktadırlar, Beğdeli, Harben delo, Bayat, Iha adlu, kızık, ucacorlu, koçlu, bicenek, döker, Kınık, Eymur, Bahadırlı, Kara koyunlu, ayrıca Bayat bunlarla tanınmaktadır, bedeli, Salor, Tuzhurmatu, Şebekleri, Salğılar, Beğdeli, Şılamlu, Reşidiye, Şirin han, Selamiye, Olalı, Uçuşlu, Kerkük’te ise Ceddu, Telafer de ise bir nadir, çökçelu, Murat oğlu, Muradıya, Bayat abağı, Bacvanlu, Bacvan baç alan, Diyala de ise. Kara ulus ilçesi kara boğa köyü ve tatarlar.
Salihı oymağına gelince Cemil çocuklarından olarak, Kerkük, Musul Diyala da beş köy vardır, Salihli olarak Yağmur, Tatatrlu, habeb, Tatar, be beş kola ayrılmaktadır, Yuva, Bekdıli, Görünür, Mavulu ayrıca Telafer de bulunmaktadır.
Sarılı oymağı ise, Sarılı Erbil, Musul, Kerkük’te Kakayı da onlardan bir parçadır, ayrıca Sarılı Türk oymağı Türkiye, ve Azerbaycan da bulunmaktadır, Hıdır, Verdek, Şebek, Kara tepede yaşamaktadırlar.
Bağdat’ta ise çok sayıda Türk oymakları, Aileleri, boyları yaşamaktadır, bunlardan Yağcı, İzmirli, Urfalı, Bettül, Urfa evi, Zizalı, Erzurumlu, Tokatlı, Çadırlı, Defterdar, Kelamcı, Kazançi, Paçacı, Kaymakçı, Eczanacı, Sabuncu, Arzuhalci, Silahtar, Bayraktar, El Haydarı, El Şehli, Deveci, Muratlı, Özbekli, Çelebi,Arabacı.
Musul da ise Deveci, Sabuncu, Katırcı, Acemler, Ara bağlar, Irak!’ı Musullu Mislavu, Sıvamı, Seyitler, Topçu, Silahtar, Özbekler, Alemdar.
Kerkük’te ise Iraklı, Tokatlı, Cebbarlı Talabani, Tikriti, Azavi, Oğuz, Hıristiyan Türkmen Kale Gâvuru oymakları, Kere betitler Hindiler, Kıldanı, Şamnas, İshak, Mesih, Cico.

Tanılan Türkmen oymaklarından, Bektaşi, Nakışbandı, dini bir yola bağlı Koca Yakuplar, Kırdarlar, Bedriler, Azeri, Slavlar.


Irak devleti kurulmadan, önce ilk millet olan Türkler, buraları kendi yurtları, toprakları olan anayurt seçerek, ilk millet olarak, uygarlığı yaratarak, büyük İmparator, atabeyler, devletler kurmuşlardır.
Türkler milattan 600–200 yıllarda ataları tarafından, kurmuşladır, Irak Türkleri doğu Türkistan orta asıya, Azerbaycan, Kafkasya doğu Avrupa, Anadolu, Orta doğu ve Irak, İran, Suriye ‘ye dayanmaktadır.

Irak Türkleri çok önemli bir kültür, yüce tarih kaynağı olmakla, çağın en önemli uygarlığı, yüce Türkçülük tarihini yazmışlardır.


Tarihe dayanarak Sümerler Türk oymaklarında olarak, bunun yanında yüzlerce Türk boy, aile oymaklar Irak toprakları Türkmeneli ne dağılmışlardır.

Ayrıca Irak’lı Türklerin aile, boy, oymakları Türk dünyasının birçok yerinde görünmektedir.


Irak Türkleri, bu topraklarda, devletler kurmuşlardır, birçok tarih yazarları Irak Türklerinin, Bayat soyu oymaklarından, Boz oka bağlıdır.

Irak Türkleri çoğunluk, Bayat oymaklarından olarak, her dönemde değişik politikalara, acı zorlu durumlara düşmüşlerdir.


Irak Türkleri Türkmenelinin, her bir yerinde uzun çağlardan beri, devletler, İmparatorlar, Atabeyler Irak’ın kuzeyinde ve güneyinde, Orta kesiminde kurmuşlardır.
İster Amavi devleti, ister Abbasi 750 yılında, Irak Türkleri büyük önde olarak, Kut, Vasit şehirleri en büyük Türkmen şehirleri yerleşim merkezi olarak, birçok Türkmen oymakları Araplaşmışlardır.

Eskiden Vasit ve Basra Türkmen şehirleri olarak tanınmıştır, Basra, Vasit, Bağdat, Samarra Irak Türklerinin, en büyük yoğunluk şehirleri olmuştur.


Irak Türkleri büyük güçlere sahip olarak, politika, devlet, idari alanında yetenekli Deyrezur, Kerkük, Erbil, Süleymaniye kapsayan bu bölgeler, onların ellerindeymiş, 1055 yılında Selçuk döneminde, Irak’a giren Tuğrul bey bu ülkenin Türk olduğu görevi görerek, ülkeyi kurtarmıştır.
Böylece Türkmen Selçuklu, Türkmen devleti 1194- 1118 kurulmuştur 95 yıl hüküm sürmüştür, sonradan kuzey Irak’ta, Atabeyler kuruluşuyla, çok önem taşmaya başlamıştır.
Türkmen devletinin kuruluşu, Türkmen tarihi bakımından, Irak’ın kuzey, orta bölgelerinde, siyasi, kültürel, imar yapım, kalkınma, bilgi alanında, yününde önemli gelişmeler sağlamıştır.

Osmanlı İmparatorluğu bir Türkmen devleti olmakla, 1118- 1508 yıllarında kuzey Irak’ta, kurmuş oldukları devletler, Atabeyler şunlardır.



  1. Irak Selçuklu devleti.

  2. Atabey devleti, Musul Atabeyi

  3. Erbil Atabeyi.

  4. Kerkük Türkmen Kıpçak Atabeyi.

  5. İlhanlı devleti.

  6. Celayiri devleti.

  7. Kara koyunlu devleti.

  8. Ak koyunlu devleti.

  9. Safavi devleti

10-Osmanlı devlet
Bu devletler Türkmen oymaklarından ulaşmaktadır.

Bunların yanında, sayıları çok olarak yerleşim alanları, geniş büyük oymak Bayat önde görünmektedir, Irak’ın her bir yerinde, Bayat oymakları dağılmıştır.


Günümüzde Irak’ın kuzey, güneyinde, doğusunda, batısında çoğunluk, Bağdat, Hilla, Ambar, Selahattin, Basra da bulunmaktadırlar.

Türkmen kimliklerini kurarak dilleri normal olarak düzen kurmuşlardır, Irak’ın her bir yerinde oymakların benzerleri her bir yerde Türk dünyasında aynı oymak görünmektedir.


Bu oymaklardan Muratlı: Telafer, Tuzhurmatu, Tazehurmatu.

İlhanlar: Dakuk, Telafer, bir mahalle adı bulunmaktadır.

Sarılar: Telafer, Kerkük, Dakuk, Erbil.

Kasaplı: Telafer, Evgini, Mahlebi, Şirin han, Reşidi ya

Neftçi: Kerkük, Mandallı, Hanekın, Azerbaycan.
Irak Türkleri topraklarına, devletlerine, yüce tarihlerine bağlanarak, doğru temiz vatandaş olmakla her türlü yönetimler tarafından, asimilasyon yıldırma, yok etme, işkenceye, baskıya uğrayarak, siyasi, ekonomik, varlıklarına, kimliklerine el koyarak, Irak topraklarından, onları koparmakla, her türlü kanlı katliamlara, soykırımlara maruz kalmışlardır.
Tüm baskılara rağmen, Irak Türkleri milli dava çapaları ile ayakta durarak, büyük bir millet olduklarını ispat etmişlerdir.

Irak başına gelen diktatörler, yönetimler Türkmen olan oymakları, kendi dillerinden, kökenlerinden vazgeçmelerini, Arap oymakları olduklarını, zor yazdırmışlardır. Zorla Arap oymaklarına yazılan Türkmenler, kendi Türk kimliklerine dönerek, diktatörlük dönemini yok ederek, kendi oymaklarına

bağlı olarak, yerlerini, topraklarını benliklerini kurumalıdırlar..
Irak Türkleri, Oğuz boylarından olarak Türkmen Bayat oymaklarından, öne gelmektedir, Bayat oymakları Selçuklular döneminden, Irak’a yerleşmişlerdir.
Bayat oymakları, Anadolu, Azerbaycan, Irak Suriye, İran Filetsin de birçok Türk dünyasında izleri bulunmaktadır. Bayat oymaklarına bağlı olan, Irak Bayat makamı, birde Azerbaycan Türk Cumhuriyetinde cinaslı olan Kerkük hoyratlarına, Bayatılar söylenmektedir.
Bayat oymakları, Oğuz Türkmen boyları, 24 bölüme ayrılmakla, bir boyu bayat oymaklarıdır. Buda Oğuz hanın oğullarının, Gün han adlı oğlunun oğlu Bayat (Boz Ok) boylarındandır.
Kaynakça: Kaşgarlı Mahmut (Divan Lügat Türk) 1916 İstanbul Bayat devlet sahibi ve İzzet Saltanat sahibi kutsal İlah El Kamus El Türkî El Cedit Türk dil kurumu baskısı Ankara 1959, Faruk Sümer Oğuzlar Ve Türkmenler, Bayatlar Hazar denizine uzanan Türk İmparatorluğun kuruluşlarında büyük roller oynamışlardır.
Irak’ta olan Bayatlılar on üç oymağı olarak, her oymakta gruplara, bölümlere ayrılmıştır. .
Bayatılar Osmanlı ordusu yanında olarak, İngiliz gücüne karşı durarak, direniş hareketine katılmışlardır. Irak tarihçisi Abbas El Azavi kitabında, Bayatılar en eski Türkmen oymaklarından olarak, önce Vasit şehrinde yaşayarak, sonradan çok sayıda Bayatılar Türkmen şehri Kerkük’e yerleşmişlerdir.
Başka bölgelere de yerleşen Bayat oymaklarının ortalarına Arap oymakları karışmıştır.

Bayatılar Moğol’dan çağlar önceleri Irak’a yerleşmişlerdir.

Irak’ta yaşayan Türkmen Bayat oymakları, eskiden El Ambar şehrine bağlı Kaim El Cabiriye bölgesine yerleşerek, bunlardan bir bölümleri Halis, Bağdat, Hilla, Kut, Hadise, Mendili, Dura, Kubbeyse, Musul, Emirli ve Süleyman Bek, ayrıca Irak’ın her yerlerine güneyine dağılmışlardır.
El Emiri Bayat boyuna bağlı olanlar, Nisan, Diyala, Babil, Hilla şehirlerine geniş yer almışlardır.

Ayrıca Kızlarbat, Şahreban, Mendili, Zırbatıya, Bedre Cesam, Kazaniya, Kenan, Mensurıya, Adanaköy, Hanekın, Kifri, Karatepe, Hadise, Tuzhurmatu, Altunköprü, Kara naz ve birçok yerlere değilmiştir.


Irak’ta Bayat boyu oymaklarından tanılan, önemli yerlerde çalışan, Türkmen aileleri ön kazanmışlardır, bunlardan Hayat Terzi ailesi, Haydarı, Kene, ailesi, Şehli yoğun bir biçimde Bayatılar Tuzhurmatu ile Karatepe, Kerkük, Hilla, Bağdat ve güneyde görünmektedirler. Bunların yanında birçok bayatılar bu Türkmen bölgelerine dağılmışlardır.
1- Yukarı Alı Saray.

2- Aşağı Alı Saray.

3- Sandıç.

4- Abbul.

5-Küçük Dombalan dere.

6- Büyük Dombalan dere.

7- Yeşil Tepe.

8- Amirli.

9- Bastamlı.

10- Karanaz.

11-Yengice.

12- Çardaklı.

13- Üçtepe.

14- Süleyman Bek.

15- Al Yağmur.

16- Reşidiye.

17- Bir Avcılı.

18- Albu Hasan.

19- Albu Hüseyin.

20- Ruveyzet.


Bayat Aşiretleri

Bastamlı:

1- Allı Ballılar.

2- Kara koyunlar.

3- Mahmutlar.

4- Celevliler.

5- İzzeddinliler.
Karanaz Bayat kollarından olmakla çoğunlukları Musul, Kerkük’e yerleşmişlerdir.

Ve Karanaz adında tanınan bir Türkmen köyü Tuzhurmatu ilçesine bağlıdır.

Bayatlılar ayrıca Biravcılı köyünü kurarak bir bölüm bu köyün halkı İran Azerbaycan’ına göç etmişlerdir.

Dakuk yakınında Lasin köyüne yerleşmişlerdir, bir bölüm Biravcılar Bağdat’ta bulunmaktadırlar, bir bölümü de Keçikıran, Pir Ahmet, Kalacığ’a köyünde bulunmaktadırlar.


Biravcılı de tanınan Türkmen ailelerinden, Kargabegler, Hilavlılar ve İsmailliler.

Biravcılı ye yakın Dombalan Degirmani, Dombalan deresi, Kazım Tepesi, Anaç Ark, Bulker, Hasa darlı, Fars Begli, Abdullu, Alı Musalı, Zenkllu, Kalaylı, Ketilli, Sayaldı, sayatlı, İsmail Bekli, Elbu Abbo, Elbu Necim, Elbu Hüseyin, Elbu Hasan.


Bir bölüm Bayat oymağı, Tuzhurmatu ilçesine bağlı, Amirli böceğinde yaşamaktadırlar bunlardan Bekler, Abuşli, Kâhyalılar, Zerbelli, Keremli, Ayışlı, Bakdıli, Zeynelli.
Muratlı oymağı: büyük Bayat oymağının, bir parçası olarak, Irak’ın her bir yerine dağılmıştır, önceden Kâhyalar olan adları, bugün Tazehurmatu da yaşayan Türkiye Çoruma bağlı, bir Türkmen köyüdür ve Türkiye’nin birkaç şehrine bağlı Muratlı köyü Türkmen olarak, bulunmaktadır.

Muratlı ye bağlı olan oymaklarsa, Kalaylı, Deli Veli, Kuşçular ise Bayat oymaklarının bir kolu olarak tanınmaktadır.


Kuşçular önce Samera şehrinde yaşayarak, günümüzde Tuzhurmatu, Kifri, Karatepe, Yengice, Türkiye, Gaziantep, Diyarbakır, Azerbaycan, Özbekistan da yaşamaktadırlar.
Kuşçular Türkmen davasına yakın olarak, Türkçülüğü savunmaktandılar, aynı zamanda, Kuşçular Çemençal, Sandıç, Büyük Kuşçu, küçük kuşçu köylerinde yaşamaktadırlar. Bir bölüm Kuşçular Musul Türkmen köylerinde kimliklerini kurmaktadırlar, tanınan Bayat oymaklarından, Şehseven, (Şahsuvar) burada İsmail Safavini kastetmektedir.
Bayat oymaklarından, Bir avcılı ve Kelevent, Pir Ahmet (Ali Nasır- Elbu Halit) Kelevent Tuzhurmatu Kokes köyünde yaşamaktadırlar ve üç kola ayrılırlar Kuşkavan, Albu Haydar, Elbu Can ve bu oymaklara ayrılmaktadır, Ruveyzet, Çayır, Kamber Ağa, Asaflı, Saraylı, İlhanlı, Tataran, Azerbaycan, göç ederek Tuzhurmatu ilçesine yerleşmişlerdir.
Ayrıca Saraylı, Telafer ilçesinde büyük bölümü bulunmaktadır, Ayrıca bir mahalle adıdır.

Bayat, Saraylı çoğunluğu olan, Karatepe görünmektedir, büyük Türkmen yazarı Mustafa Cevat Karatepe saraylı olduğu bellidir.


Gulamlı Derviş Alı Tuzhurmatu ilçesindendir, Salahattin, Tuzhurmatu ve Amirlide yaşayan oymaklardan, Kaliliye, Kertiliye, Kahalar, Zorbekiye bulunmaktadır.
Musul, Neyneva, Telafer de olan oymaklardan, Amirli, Selamiye köyü, Mulla ağabeydin oymağı, El Hasan oymağı Şelal oymağı, Meyase oymağı, El Cebre oymağı, Mahalebiye, Telafer, Karanaz, Tuzhurmatu, Asaf Tuzhurmatu, Besat Telafer köyleri, Karayatağ Musul Hamdaniya Musul, Selamiye, Şennif, Şerihan,(şirin han) Tez Harap, Yarımca, Ebzah, Karakuş, Hamdaniyede hep Bayat oymaklarındandır.
Derzi oymağı: Bayatlı olarak, kuzey orta Kadı köy, Kaziye, Hadba, Endülüs ve Sakafa semtinde yaşamaktadırlar.

ayrıca Hamdaniya ilçesine bağlı bu köylerde, Bayat oymaklarının bu kolları bulunmaktadır, Mulla ağabeydin, Hasan Oğulları, Elbu İbrahim, Hallu Oğulları, Elbu Hallu, Ayrıca Şebek Türkmen köylerinde yaşamaktadırlar.


Yüklə 203,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə