Jahon valyuta tizimi va uning rivojlanish bosqichlari

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASI JOQARI HÁM ORTA ARNAWLI BLIMLENDIRIW MINISTIRLIGI
BERDAQ ATINDAǴI QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI
EKONOMIKA FAKULTETI
4y – kurs ekonomika topar studenti
“ Global ekonomikalıq rawajlanıw ” páninen

KURS JUMISI

Tema : Xaliq araliq valyuta fondınıń dunya júzlik ekonomikasına tásiri.
Tapsırdı :
Qabılladı : S.Seytnazarov
Nókis-2023
Joba :

Kirisiw................................................................................................................................................3.

I. BAP ....................………….…'>…………….…4

1.1 …....................………….…4

II.BAP …………………………………..10

2.1 …………………………..……………………………………10

2.2. .......................................14 III.....22 3.1. ...........................22

Juwmaqlaw………………………………………………………………...…28 Glossariy………………………………………………………………………..29

Ádebiyatlar dizimi…………………………………………………………...30

Silteme ………………………………………………………………………..31

Reja:
1.Xalqaro valyuta fondi
2. Xalqaro valyuta munosabatlari va valyuta tizimi
3.Jahon valyuta tizimidıń rivojlanish bosqichlari
Xalıq aralıq valyuta fondı, XvF (IMF; International Monetary Fund) — BMT dıń qánigelesken shólkemi, aǵza mámleketlerdiń valyuta sherikligin ámelge asıratuǵın xalıq aralıq shólkem. 1944 jılda Brettonvuds (AQSH) de ótkerilgen xalkaro valyutamoliya kongressida Jáhán banki menen bir waqıtta shólkemlestiriw etilgen (qarang Brettonvuds pitimi). 1947 y. mart ayınan óz iskerligin baslaǵan. 182 mámleket aǵza (1999 ). Shtabkvartirasi Vashingtonda. Fonddıń rásmiy maqsetleri: máslahátlar beriw hám valyuta máseleleri boyınsha sheriklik qılıw arqalı xalıq aralıq valyuta sherikligine járdem kórsetiw; xalıq aralıq sawdanıń keńeyiwi hám teń salmaqlılıqlı ósiwi ushın qolay sharayatlardı jaratıw ; valyuta kurelaridıń turaqlılıǵınǵa járdem beriw, báseki sebepli júz beretuǵın valyuta devalvatsiyalaridıń aldın alıw ; kóp tárepleme tólewler sistemasın jaratıwda hám jáhán sawdasın rawajlanıwına tosıq qóyatuǵın valyuta almastırıw menen baylanıslı sheklewlerdi saplastırıwda járdem kórsetiw; aǵza mámleketlerge óz tólew balansların qayta tiklew, sonıń menen birge, olardıń xalıq aralıq tólew balansları deficitligi dawam etiw waqti hám miqsorini kemeytiw ushın múddetli finanslıq aqshalar beriw.
1998 y. basında XvF kapitalı 199 mlrd. dollardı tashkil qiddi. AQSH, Ullı Britaniya, GFR, Fransiya, Yaponiya, Italiya, Kanada eń úlken kvotalarǵa iye. Onıń ósiwi jańa aǵzalardıń badal aqshası hám kreditlerge tolıqnǵan procentler esabine júz beredi.

XvFdıń baslıq orgagshari — Basqarıwshılar keńesi hám Waqıtsha komitet. Basqarıwshılar keńesi — joqarı organ bolıp, hár bir aǵza — mámleket tárepinen 5 jılǵa tayınlanatuǵın basqarıwshılar hám olardıń orınbasarları (ádetde, aǵza mámleketler finans ministrleri yamasa Oraylıq banki boshkaruvchilari) den dúziledi. Keńes hár jılı sessiyaga jıynaladı. Waqıtsha komitet XvFdıń 24 basqarıwshısınan ibarat bolıp, bir jılda 2 ret jıynaladı hám Basqarıwshılar keńesi aldında xisob beredi. XvFdıń ijroiya shólkemleri — Ijroiya keńes, oǵan turaqlı tiykarda eń úlken kvotalarǵa iye bolǵan mámleketler tárepinen tayınlanatuǵın yamasa mámleketler toparı saylaytuǵın 24 atqarıwshı direktor kiredi. Ijroiya keńes jıynalısları hár háptede 3 ret ótkeriledi. Ijroiya keńes atqarıwshı direktorii saylaydı. XvF kapitalında kvotasın esapqa alǵan halda 7 rawajlanǵan mámleketlerge dawıslardıń 45%, sonday-aq, AQSH ga 18% tuwrı keledi.. XvF kreditleri tólew balansındaǵı nomuvozanatlik sebeplerine kura bir neshe túrlerge bólinedi. XvFdıń ápiwayı krediti tólew balansındaǵı waqtınshalıq krizislardı saplastırıw maqsetlerinde 1 jılǵa shekem múddetke SDRrya beriledi (onı 4—5 jılǵa shekem sozıw múmkinshiligi menen). Úlken muǵdardaǵı kreditler procent menen " STEND Bay" shártnamasın dúzgen mámleketlerge XvF turaqlılastırıw programması orınlanıwına qaray ajratıladı.

1991 y. Ózbekstannıń óz ǵárezsizligin qolǵa kirgiziw basqa abıraylı xalıq aralıq shólkemler qatarında XvFga aǵza bolıp kiriwi ushın shártsharoit jarattı. 1992 jıldıń 2 iyulida " Ózbekstan Respublikasınıń Xalk, arasında valyuta fondı, Xalıq aralıq tikleniw hám rawajlanıw banki, Xalıq aralıq rawajlanıw awqamı, Xalıq aralıq finans korporatsiyasi, InvestiTSiyalarni kepillik beriw boyınsha kóp tárepleme Agentlikke A'zoligi tuwrısında" Ózbekstan Respublikası nızamınıń qabıl kilinishi mámleketimizdi XvFga teń haqılı aǵza bolıp kiriwi ushın huqıqıy tiykar boldı. 1992 y. 27 apr. de Ózbekstan XvF a'zoligiga qabıllandı hám Tashkent qalasında onıń wákilxanası ashıldı.

1998 y. 18 martda O'zR ministrler Mákemesiniń " Xalıq aralıq valyuta fondı menen sheriklikti tereńlestiriw boyınsha ilajtadbirlar tuwrısında" sheshimi qabıllandı hám respublikanıń XvF menen baylanısların jáne de rawajlandırıw ilajları islep shıǵıldı. 2002 jılda Ózbekstan Húkimeti hám XvF ortasında Memorandum qol qoyıldı. 2003 jıldıń iyun ayında Ózbekstan Respublikası Húkimeti hám Oraylıq banki tárepinen " Ámeldegi xalkaro operatsiyalar boyınsha milliy valyutanı erkin ayırbaslaw boyınsha háreket rejesi" islep shıǵıldı hám ol XvFga bóliw etildi. 2003 jıldıń 15 okt. de Ózbekstan Respublikası XvF Pitiminiń 8 moddasiga qol chekdi hám milliy valyuta — swmni ámeldegi xalıq aralıq operatsiyalar boyınsha sırt el valyutalarına erkin ayırbaslawdı támiyinlew boyınsha minnetlemeni qabılladı.