Journal of Islamic Research 2007;20(3)

---

Journal of Islamic Research 2007;20(3)

377

elenizm ve Yahudilerin bu kültürle karşılaşması ve birinin ötekine veya

birbirlerine yönelik etkileşimleri hakkında 20. yüzyıl önemli bir literatüre

sahiptir. Hâkim olan kültürün yani Helenizmin, Yahudiliği etkilediğini sa-

vunanlar olduğu gibi dinî veya başka bir takım saikler nedeniyle bunun tam karşı-

sında bulunanlar da vardır.

İskender’den Makkabiler ayaklanmasına kadarki süreç için önemli birer kay-

nak olan E. Bickerman’ın

From Ezra to the Last of Maccabees (1962), The Jews in

the Greek Age (1988); Rabbilerin de Grek kültüründen hiç de bağımsız olmadıkla-

rını göstermesi yönüyle S. Lieberman’ın

Greek in Jewish Paletsine (1942), Hellenism

in Jewish Palestine (1950) adlı eserleri önemlidir. Yahudi sanat tarihi ile de ilgile-

nen E. R. Goodenough’un Helenik kültür ve Yahudilikteki etkisi hakkındaki

Je-

wish Symbols in the Greco-Roman Period (1953-68) adlı kitabı, popüler Yahudilik

içinde Helenistik sanatın ne kadar etkin olduğunu örneklerini vermesi yönüyle öne

çıkar. M. Smith’in 1956’da yazmış olduğu ‘Palestinian Judaism in the First Century’

adlı makalesi, MS. 70 öncesinde Helenizm’in genelde Yahudi toplumu ve özelde

Ferisiler üzerindeki etkisi hakkında kayda değerdir. A. Schalit’in

King Herod (1960)

ve V. Tcherikover’in

Hellenistic Civilization and the Jews (1961) adındaki kitapları,

Milattan önceki son üç asrı anlamak için Helenistik-Roma kültürü ile olan ilişkiye

Yahudilik ve Helenizm

Dursun Ali AYKIT

a

a

Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dinler Tarihi

Araştırma Görevlisi, İSTANBUL

Yazışma Adresi/Correspondence:

Dursun Ali AYKIT

Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dinler Tarihi

Araştırma Görevlisi, İSTANBUL

[e-mail]

Copyright © 2007 by İslâmî Araştırmalar

KİTAP TANITIMI

Ö

ÖZZEETT  Bir dini veya sistemi anlayabilmek için bir kişi, olaylara ve onun çevre ile olan ilişkilerine

bakmalıdır. Hendrickson Yayımcılık tarafından basılan Lee I. Levine’nin Judaism and Hellenism in

Antiquity: Conflict or Confluence adlı kitabı, Yahudilik ve Helenizm’in birbiriyle olan ilişkilerine

etkileri incelemektedir.

AAnnaahhttaarr  KKeelliim

meelleerr:: Helenizm, Yahudilik, İkinci Tapınak, Sinagog

AABBSSTTRRAACCTT  To understand a religion or a system, one should look at events and its relationship with

environment. Published by Hendrickson Publishers, Lee I. Levine’s book which is entitled Judaism

and Hellenism in Antiquity: Conflict or Confluence examines contact of Judaism and Hellenism, and

their influence each others.

KKeeyy  W

Woorrddss::  Hellenism, Judaism, Second Temple, Synagogue

JJoouurrnnaall  ooff  IIssllaam

miicc  RReesseeaarrcchh  22000077;;2200((33))::337777--337788

---

adanmıştır. G. Scholem’in 

Jewish Gnosticism, Merkavah

Mysticism and Talmudic Tradition (1960) eseri, kültür-

lerin karşılaşması yönüyle Gnostisizm üzerinden mese-

leyi inceler. J. Seventer’in 

Do You Know Greek? How

Much Greek Could the First Jewish Christians Have

Known? (1968), Grekçe üzerinden meseleyi araştırır ve

dönemin en temel dili ve iletişim aracı olarak Grekçeyi

tespit eder. M. Smith, 

Palestenian Parties and Politics

That Shaped the Old Testament (1971) ile Helenistik et-

kilenmeyi MÖ. 6-4. yüzyıllara kadar götürür. M. Hen-

gel’in iki ciltlik 

Judaism and Hellenism: Studies in Their

Encounter in Palestine During the Early Hellenistic Pe-

riod çalışması, kültürlerin karşılaşmasını ve etkileşimi

aktarması yönüyle çok merkezi bir yer teşkil eder. Be-

lirtilen bu eserler dışında daha birçok çalışma bulun-

maktadır.

İşte bu bağlamda Hendrickson Publishers’ın ya-

yımladığı Lee I. Levine’nin, JJuuddaaiissm

m  aanndd  H

Heelllleenniissm

m  iinn

AAnnttiiqquuiittyy::  CCoonnfflliicctt  oorr  CCoonnfflluueennccee??  adlı eseri de ‘Hele-

nistik Kültür ile Yahudiliğin karşılaşmasını’ ele alan pro-

totip  bir  kitap  hüviyetindedir.  Helenizmin  tarifi,

Yahudilik ile olabilineceği düşünülen etkileşimi ve bu

konudaki araştırmacıların genel tutumu hakkında bilgi-

ler aktarıldıktan sonra (s. 1-32), olası etkinin bariz feno-

menleri  olarak  üç  temel  alanı  kendine  konu  edinir.

Bunlar; İkinci Tapınak Döneminde Kudüs şehri, Ferisi-

Rabbinik kültür ve Kadim Sinagog. Bu üç esastan birin-

cisi  ile  İkinci  Tapınak  Döneminde  insanların,

sosyo-kültürel hayatları, imar faaliyetleri, mezarlıklarda

kullanılan sembolleri, paraları, mimari yapıları, dilleri,

politik kurumları gibi konular çerçevesinde yeri geldi-

ğince resimlerle de desteklenmiş bilgiler aktarılmakta-

dır.  (s.  33-96).  Bu  dönemin  Kudüs’ünde  Helenleşme

denilen sürecin giderek oturmuşluğuna dair birçok ipuç-

ları görülebilmektedir.

İkinci olarak Rabbinik Yahudiliği konu edinen Le-

vine, sürgün öncesi dönemde –Babil merkezli tufan, ya-

ratılış  vb.  bir  takım  anlatımların  Tekvin  kitabına

alınmasında görüldüğü gibi- ‘evrensel’ bir bakış açısına

sahip olan Yahudiliğin, sürgün sonrası içine kapanan bir

süreç geçirdiğinden bahseder. Hillel ve Shammai gele-

neği içinde Hillel’in daha ılımlı iken; Shammai’nin Ya-

hudiliği ‘öteki’nden ayırma ve izolasyonu noktasında

daha katı bir tutum içinde olduğunu dillendirir. Ardın-

dan Hermeneutik metot, Ketuba, Seder ve Hahamların

Grekçe bilgileri doğrultusunda Rabbinik gelenekteki He-

lenistik unsurları irdeler (s. 96-138).

Kadim Sinagog başlığı (s. 139-179) altında ise sina-

gogların model olarak başka kültürden alınıp alınmadığı,

burada kullanılan sanattaki Helenistik etki ile mozaik ve

fresklerdeki unsurların Yahudi kültürüne ait olup olma-

dığı işlenir. Liturji ve dini yaşamın merkezi olan sina-

goglardaki Helenistik etki, örnekleri ile ele alınır.

Helenizm ve Yahudiliğin karşılaşmasını örneklerle

beraber ortaya koyması açısından önemli bir yere sahip

olan kitap, kültürün kümülatifliğini gözler önüne ser-

mesi yönüyle okumaya değerdir.

378

Journal of Islamic Research 2007;20(3)

Dursun Ali AYKIT

YAHUDİLİK VE HELENİZM