Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi



Yüklə 177,88 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/7
tarix05.10.2017
ölçüsü177,88 Kb.
#3124
  1   2   3   4   5   6   7


Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 

|

 2015/2 



|

 CİLT: 2 

|

 SAYI: 3 



s. 67-86  

FELSEFE VE DİNDE TANRI’YI İDRAK 

İMKÂNI BAĞLAMINDA ŞÜPHENİN 

VARLIK İMKÂNI SORUNUNA BİR 

GİRİŞ*  


HASAN PEKER

YRD. DOÇ. DR., KİLİS 7 ARALIK ÜNİ., İLAHİYAT FAK., FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ BÖLÜMÜ.

 hasanpeker02@hotmail.com

Özet


Şüphe doğası gereği, insanın yine doğasıyla ilişkilendirdiğimiz “düşünce” ve “inanç” 

zemininde varlık gösterir. Dolayısıyla problem olarak ele aldığımız “şüphe”, insan 

için düşünme ve inanma eylemlerinde pratik bir olgu olarak varlığını hissettirdiği 

gibi, teorik planda da hem din hem de felsefe için ağırlıklı bir öneme sahiptir. Bu 

çalışmamızda, din ve felsefeyi insan idrakinin imkânları, düşünce/bilgi ve inanç/

iman olgularını ise hem bu imkânın tezahürleri hem de şüphenin varlık gösterdiği 

alanlar olmaları yönüyle öne çıkardık. Aynı zamanda şüpheyi, sözü edilen alan-

lardaki tüm tezahürleriyle değil, Tanrı’nın idrak edilmesi (varlığının bilinmesi ve 

tasdiki) bağlamıyla sınırlandırarak konu edindik. Düşünce ve inancı, “bilgi-şüphe” 

ve “iman-şüphe” ilişkisi üzerinden ele almamız, onları, insanı Tanrı’ya yönelten iki 

eğilim olarak görmemizle de uyum arz eder. Bu arada, ifade etmek isteriz ki prob-

lemi anlamaya ve anlamlandırmaya katkı verecek olması açısından ele alınması ka-

çınılmaz olan kavramsal çerçevenin adeta omurgasını oluşturduğu bu çalışmamız, 

Tanrı’yı idrak imkânı bağlamında şüphenin varlık imkânı probleminin sorgulan-

masına dair hazırladığımız iki ayrı çalışmaya da alt yapı oluşturmaktadır. 

Anahtar Kelimeler: Felsefe, Tanrı, İdrak, İmkân, Şüphe 

  Bu çalışmamız, “Felsefe ve Dinde Tanrı’yı İdrak İmkânı Bağlamında Şüphenin Varlık İmkânı Soru-



nu” adıyla, biri “din”, diğeri “felsefe” ekseninde olmak üzere ayrı ayrı hazırlanmış bulunan iki farklı 

makalemizin kavramsal çerçeveleri gözetilerek yapılan analizlerin ağırlıklı olarak yer aldığı “giriş” 

mahiyetinde bir yazıdır. 



K7AÜİFD 

|

 2015/2 



|

 CİLT: 2 

|

 SAYI: 3


68

AN INTRODUCTION TO THE PROBLEM OF THE EXCISTENCE POSSIBILITY 

OF DOUBT IN PHILOSOPHY AND RELIGION: IN CASE OF POSSIBILITY OF 

COMPREHENSION OF GOD 

Abstract

Doubts naturally, shows presence on the ground of “thinking” and “faith” that 

we still associate with human nature. Therefore,  like making its presence felt as a 

practical phenomenon in the action of thinking and faith for human, “the doubt” 

we deal with as a problem, is significant for both  religion and philosophy in theo-

retical background as well. In this study, we highlights religion and philosophy in 

the aspect of comprehension   possibility of human and also highlights thinking/

knowledge and belief/ faith phenomena for the aspect of both manifestations of 

that possibility and area where doubt shows its presence. At the same time, we 

issued doubt , not with all manifestations in mentioned areas, by limiting it to the 

context of comprehension of God (knowing the existence of God and accepting). 

Dealing with thinking and faith in the relationship of “knowledge/doubt” and faith/

doubt parallel with also what we see them as a two tendencies leading people to 

God. Meanwhile, we want to say that, the theoretical framework, Inevitably to be 

dealt with  , in the aspect of contributing to understand  and making sense of the 

problem,  forms almost backbone of this study and also constitutes as an infra-

structure to two different studies we prepared about the investigating the problem 

of the existence possibility of doubt in the context of possibility of comprehension 

of God.

Keywords: Philosophy, God, Comprehension, Possibilty, Doubt



Giriş

T

anrı’dan söz ediliyorsa, çoğunlukla din veya bu noktada ondan 



geri kalmayan felsefe adınadır. Çünkü Tanrı’yı idrak noktasında, 

birer imkân olarak gördüğümüz “Din”

1

 ve “Felsefe”



2

nin her ikisi, 

özellikle Tanrı konusunda, insanın muhatap olmak durumunda olduğu

“hayatını anlamlandıran beşerî tecrübe unsurlarıdır.”

3

 Bu nedenle Tanrı 



ve O’nunla ilişkilendirilen her konu, her iki açıdan da ele alınabilir. Aynı 

nedenle bu çalışmamızda, hem dine veya dinî olana hem de felsefeye veya 

felsefî olana göndermelerde bulunacak, açıklamalarımızda her ikisini esas 

alacağız.

Amacımız “dinde ve felsefede Tanrı’yı idrak imkânı bağlamında şüphe-

nin varlık imkânı sorunu” adıyla konu edindiğimiz problemi bu yazımızda 

sorgulamak, bu idrakin tezahürlerinin şüphe ile ilişkilerini çözümlemek ve 

1

  bkz. Hasan Peker, “İnsanın Varlık Yapısında Tanrı’yı İdrak İmkânı Olarak Din”, Kilis 7 Aralık Üniver-



sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c: 4, Sayı: 7- Haziran 2014, ss. 74-98.

2

  bkz. Hasan Peker, “İnsanın Varlık Yapısında Tanrı’yı İdrak İmkânı Olarak Felsefe”, Kilis 7 Aralık Üni-



versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c: 4, Sayı: 7- Haziran 2014, ss. 143-169.

3

  Hüsameddin Erdem, Problematik Olarak Din-Felsefe Münasebeti, 4. Baskı, HÜ-ER Yayınları, Konya, 



2010, s. 15.


69

FELSEFE VE DİNDETANRI’YI İDRAK İMKÂNI BAĞLAMINDA ŞÜPHENİN VARLIK İMKÂNI SORUNUNA BİR GİRİŞ

bir hükme varmaktan ziyade, problemin çerçevesini belirlemek, bu çerçe-

vede yer alan ve probleme kaynaklık eden unsurları ve bu unsurlarla ilgili 

bulunduklarını tespit ettiğimiz kavramları ele almak, bu kavramların bir-

birleriyle ilişkilerini, temel kavram olan şüpheyi eksen alarak irdelemek ve 

böylece problemin esasına ilişkin daha detaylı çalışmalara zemin oluştur-

maktır. 


Öncelikle, Tanrı’nın insan idrakine konu olmasının tezahür alanlarını 

ortaya koyan veya onları temsil eden insanî eğilimlerin bir başka anlatımla 

yetilerin üzerinde durmak istiyoruz. 

1. İnsanın Dinî ve Felsefî Eğilimi ve Tanrı

İster dînî, ister felsefî açıdan olsun Tanrı’yı idrak imkânı noktasında -bir 

süje olarak- bahse konu olan insandır. İnsan ilahî kökenlidir. Bu nedenle 

“İnsan, Tanrı’ya dönük bir varlıktır”

4

 ve bu, onun “doğuştan”



5

  sahip olduğu, 

bizzat “mahiyetine ait”

6

 bir olgu olarak görünür. İnsanın yüce bir varlığa 



“yönelmesi, onu araması, onun hakkında bir tasavvur ve kavrama sahip 

olması,”


7

 hakeza “yüce bir varlığa inanma özelliği”

8

 hep onun bu varlık ya-



pısından ve onda yer alan “mantıklı ‘tek’ varlık olması bakımından ortaya 

çıkar.”


9

 Çünkü insanın alâmet-i farikası olan akıl da “ilâhî kökenlidir.”

10

 Bu 


nedenle “kutsala ilişkin bir arayışa,”

11

“Tanrı’ya, inanma ihtiyacına karşılık 



gelen”

12

 din, “varlık temelini insanın akıllı bir varlık olmasında bulan bu 



inanma olayının bir neticesi olarak”

13

 insanlık tarihinde daima var olmuş



14

“insanoğluyla birlikte varlığını sürdürmüştür.”



15

 Öyle ki “dinsiz bir toplu-

mun zaman ve mekân itibarıyla mevcut olmadığı”

16

 düşüncesi herkesçe 



onaylanmış, sahiplenilişi adeta “ilmî bir örf ’ haline gelmiştir.”

17

 “İşi daha 



4

  Karl Jaspers, Felsefeye Giriş, Çev. Mahmut Akalın, Dergah Yayınları, İstanbul, 1981, s. 76.

5

  John Hick, “Hepsi Doğru Olduğunu İddia Eden Birçok İnanç”, Çev. Cafer sadık Yaran, Klasik ve 



Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi, Etüt Yayınları, Samsun, 1997, s. 200.

6

  Necip Taylan, İlim-Din (İlişkileri-Sahaları-Sınırları), Çağrı Yayınları, İstanbul, l979, s. 85.



7

  Taylan, a.g.e., s. 84-85.

8

  Taylan, a.g.e., s. 84.



9

  Taylan, a.g.e., a.y.

10

  Ali Bulaç, Din-Felsefe/Vahiy-Akıl İlişkisi, Beyan Yayınları, İstanbul, 1994, s. 292.



11

  bkz. Ali Köse ve Ali Ayten, Din Psikolojisi, 2. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012, s. 109.

12

  Ahmet Arslan, Felsefeye Giriş, 4. Baskı, Vadi Yayınları, Ankara, 1999, s. 21.



13

  Taylan, a.g.e., s. 86.

14

  bkz. Bloom, Paul, “Evrimsel Bir Rastlantı Olarak Dini İnanç”, Çev. Osman Zahid Çiftçi, Beytülhikme 



Dergisi, Adıyaman, Haziran-2015, Sayı: 9, s. 164.

15

  Şinasi Gündüz, Yaşayan Dünya Dinleri, Diyanet İşleri Başkanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2007, s. 17; Tay-



lan, a.g.e., s. 86.

16

  Yümni Sezen, İslâm Sosyolojisine Giriş, Turan Kültür Vakfı, Yayınları, İstanbul, 1994, s. 83.



17

  bkz. Sezen, a.g.e., a.y. 




Yüklə 177,88 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə