Konferencję Naukową Mniejszości narodowe I etniczne w sztuce polskiej od 1945 roku do dzisiaj

Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego

http://historiasztuki.uni.wroc.pl/

zaprasza na

Konferencję Naukową

Mniejszości narodowe i etniczne
w sztuce polskiej od 1945 roku do dzisiaj
22-23 października 2010

„Widziałem, jak mały Murzynek przyglądał się uważnie obrazom Rubensa. Co mógł myśleć? Czy zdawał sobie sprawę z inteligencji i wyższości niektórych ras ludzkich? Jaki efekt mógł wywołać w tej czarnej głowinie wspaniały deszcz kolorów?” – pytał przed wojną Tadeusz Makowski, wybitny polski malarz, po wizycie w Luwrze. Protekcjonalizm to oczywiście tylko jedna z wielu możliwych reakcji na inną kulturę i rasę. Inną charakterystyczną reakcją był eskapizm; niekiedy wiązany z pobudkami egzystencjalnego niepokoju, incydentalne – z estetyczną niezgodą, czasem zaś – z erotycznym czarem. Gdy przy kamienicy „Pod Murzynami” przy Floriańskiej w Krakowie zatrzymywała się zaczarowana dorożka, opisywana przez Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, poeta ewokował nastrój liryzmu i onirycznej tajemniczości. To jednak w tym mieście w okresie międzywojennym, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Piotr Piotrowski – odrzucając czar dawnej stolicy Polski – zaobserwował proces nacjonalizacji nowoczesnej formy. Jak ten proces wyglądał po 1945 roku, w radykalnie zmienionych warunkach, także jeśli chodzi o strukturę narodową i etniczną państwa? Czy inni, egzotyczni, obcy, nie-swoi, mogli i mogą mówić w polskiej kulturze we własnym imieniu? Czy mechanizmy wykluczenia ekonomicznego i kulturowego bywały ze sobą sprzęgnięte? Podkreślanie wagi etnicznej, seksualnej i rasowej samoidentyfikacji, nieobecne było nie tylko w dyskursie awangardowym, ale też w specyficznie peerelowskim dyskursie uniwersalizmu, obiektywizmu i humanizmu, w którym wolność definiowana była raczej dość niejasno. Czy kompulsywny popęd ku genealogii nie pojawił się po 1989 roku właśnie jako reakcja na próby zbudowania homogenicznego społeczeństwa?

Celem konferencji jest przyjrzenie się uprzedzeniom, przemilczeniom i fascynacjom związanym z wpływami nie tylko odległych kultur, określanych jako egzotyczne, ale także – w relacji do naszych sąsiadów, jakże często określanych jako „obcy”. Z jednej bowiem strony – mieliśmy relacje z lat 50. z dalekich Chin, próbujące sprostać egzotyce poprzez zaprawienie jej czymś co nazwać można sarkastycznie „swojskim komunizmem”, wizualizowanym przez realizm socjalistyczny; z drugiej – pojawiają się w Polsce artyści nie tylko zagraniczni, ale także ci spośród nas, którzy ujawniają swoją etniczną specyfikę, a są mniej lub bardziej akceptowani, w zależności od tego czy idiom artystyczny jakim się posługiwali oceniany jest jak prestiżowy czy będący ekspresją wykluczonych. W tle obcy jawi się przecież często jako figura zagrożenia. Celem konferencji jest także zapytanie o przepuszczalność granic między historią sztuki a etnografią, związaną z hierarchią pomiędzy sztuką wysoką a ludową. Czy niektóre hierarchie w sztuce polskiej nie były wyrazem uprzedzeń (np. wyższa pozycja w awangardowych hierarchiach Strzemińskiego jako mężczyzny i Polaka od Kobro jako kobiety i Rosjanki)? Czy żydowskie doświadczenie Aliny Szapocznikow powinno być ważnym elementem interpretacji jej dzieła nawet wbrew samej artystce? Czy w ramach przepisania historii sztuki w naszym pokoleniu nie należałoby poddać inspekcji kryteria wielkości artystów i wynegocjować ich inną hierarchię, odrzucając ich ewentualny nacjonalistyczny podtekst? Dlaczego na przykład do narodowego pawilonu w Wenecji nie zaprosiliśmy dotąd Wietnamczyków, którzy tak bardzo zaznaczają swoją obecność w Warszawie? Czy ostatecznie bowiem strategii wobec „nie-swoich” najadekwatniej nie obnażają słowa przedwojennej piosenki Dla ciebie chcę być biała? Reri, gwiazda z Tahiti, nuciła bowiem: „Chcę być biała, żebyś kochał mnie”. Niemożliwe marzenie bycia takim samym jest oczywiście oskarżeniem kontekstu, w którym takie marzenia się pojawiają. Czy dzisiaj wygląda to inaczej? Generalnie zatem, kluczowym pytaniem konferencji pozostaje gościnność kultury polskiej wobec „obcych” oraz nasza polska tożsamość wobec multikulturowości i postępów globalizacji. Tytuł konferencji Dla ciebie chcę być biała, pomyślany jako rodzaj intelektualnej prowokacji, należy rozumieć jako gorący apel organizatorów, by nie omijać w swych refleksjach spraw najtrudniejszych i gorzkich.
Organizatorami konferencji są: prof. dr hab. Anna Markowska, mgr Karolina Tomczak i mgr Anna Kwiatkowska - England.
Prosimy o nadsyłanie propozycji wystąpień, streszczenia i krótkiej informacji
o autorze do dnia 30 maja 2010 na adres: Instytut Historii Sztuki, ul. Szewska 36, 50-139 Wrocław, e-mail: [e-mail]. O zakwalifikowaniu poinformujemy do 30 czerwca.
Adresy kontaktowe: prof. dr hab. Anna Markowska: [e-mail], mgr Karolina Tomczak: [e-mail], mgr Anna Kwiatkowska – England: [e-mail].