Kredi RİSKİNİn kamuoyuna açiklanmasina iLİŞKİN
Yüklə 135,5 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bankacılık ve Araştırma Grubu
- Müşteri bilgileri
| Türkiye Bankalar Birliği - 2000 BANKALAR BİRLİĞİ Bankaların Kredi Riskleri HakkındaKamuoyunu BilgilendirmesiBasle Bankacılık Gözetim ve Denetim KomitesiTemmuz 1999Türkiye Bankalar Birliği Bankacılık ve Araştırma GrubuBANKALARIN KREDİ RİSKLERİ HAKKINDAKAMUOYUNU BİLGİLENDİRMESİSunum
Ek: Kredi Riskiyle İlgili Kamuoyunun Bilgilendirilmesi Konusundaki Mevcut Uygulamaların Karşılaştırmalı Tablosu
1. Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesi tarafından yayımlanan bu raporda bankaların kredi riskleriyle ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesi konusunda tavsiyeler sunulmakta ve konuyla ilgili olarak gözetim ve denetim otoritelerince ihtiyaç duyulan bilgilerin neler olduğu tartışılmaktadır. Bu rapor, finansal durumları, faaliyetleri, performansları ve taşıdıkları riskler hakkında doğru değerlendirme yapılabilmesi için bankaları, piyasa katılımcıları ve kamuoyuna gerekli bilgiyi sağlamaları yönünde teşvik etmek suretiyle banka bilgilerinde şeffaflığının artırılması ve sağlam bir piyasa disiplininin oluşturulması yönünde Komite’nin sürdürmekte olduğu çalışmaların devamıdır. Raporda, Basel Komite’nin daha önce yayımladığı “Banka Şeffaflığının Artırılması” (Enhancing Bank Transparency) başlıklı raporunda yer verilen kavram ve konular referans alınmıştır1. 2. Kamuoyunun bilgilendirilmesi konusunda yapılan bu çalışma, bankaların etkin ve güvenilir şekilde çalışmalarının teşvik edilmesi ve istikrarlı bankacılık sistemlerinin geliştirilmesine yönelik gözetim ve denetim alanında sarf edilen çabaları tamamlamakta ve desteklemektedir. Kamuoyuna anlamlı ve doğru bilgilerin verilmesi piyasa disiplininin artırılmasını ve bankaların kamuoyu tarafından daha iyi incelenmesini sağlayacaktır. Bu da bankaları, faaliyetlerini güvenilir, etkin ve verimli bir şekilde sürdürmeleri, belirledikleri amaç ve hedeflere bağlı kalmaları, etkin risk yönetimi ve iç kontrol uygulamalarını sürdürmeleri yönünde teşvik edecektir2. 3. Banka Şeffaflığının Artırılması konulu raporunun ardından Basel Komite kredi risklerine ilişkin kamuoyunun bilgilendirilmesi konusunda mevcut uygulamalardaki eksiklikleri bulmaya çalışmıştır. Bu amaçla, banka bilgilerini kullanan piyasa analistleri, rating kuruluşları gibi bir çok kişi ve kuruluşla görüşmeler yapmış ve farklı ülkelerdeki uygulamaları incelemiştir. Sonuç olarak bankaların kredi riskleri ile ilgili doğru bilginin edinilmesine yönelik bir talep olduğu ve halihazırda kamuoyuna yapılan bilgilendirmelerde önemli eksiklilerin bulunduğu ortaya çıkmıştır. Söz konusu eksiklikler kredi türevleri, menkulkıymetleştirmeler, dahili kredi riski ratingleri ve çeşitli bankacılık faaliyetleriyle ilgilidir. Bu rapor, Basel Komite’nin bankaların finansal raporlarında şeffaflığın ve kurumlar arasında karşılaştırma yapabilme imkanının artırılması için kamuoyu bilgilendirmesini teşvik etmek suretiyle söz konusu eksikliklerin giderilmesi yönündeki çabalarını ortaya koymaktadır. 4. Basel Komite’nin bu raporu, uluslararası finansal sistemin güçlendirilmesine yönelik olarak G7 ülkeleri devlet başkanları ve maliye bakanlarınca benimsenen programla uyumludur. Rapor, özel sermayeli finansal kuruluşlarda şeffaflığın artırılması konusundaki ihtiyacı ele alan bir öneriyi içermektedir. Son dönemde yaşanan gelişmeler finansal kuruluşlarca bilgi birikimi ve kullanımındaki yetersizliğin hem ulusal hem de uluslararası finans piyasalarındaki istikrarsızlığın en temel nedeni olduğunu göstermektedir. 5. Bu rapor, Basel Komite Şeffaflık Grubu tarafından hazırlanmıştır. Grup, piyasa disiplininin artırılması, istikrarlı ve etkin piyasaların oluşturulması ve etkin banka denetiminin teşvik edilmesi misyonunu üstlenmiştir. Grup, gözetim ve denetim otoriteleri ile piyasa katılımcıları tarafından bankaların faaliyetleri ve taşıdıkları risklerin değerlendirilebilmesi için ihtiyaç duyulan bilgilerin neler olduğunu araştırmak ve bunlara ilişkin etkin uygulamalar geliştirmek suretiyle çalışmalarını sürdürmektedir. (2) Amaç 6. Raporun amacı kredi riskiyle ilgili kamuoyunun bilgilendirilmesi konusunda bankalara tavsiyelerde bulunmak ve kredi riskiyle ilgili denetim uygulamaları açısından gerekli bilgilerin neler olduğunu ortaya koymak suretiyle bankaların kredi risk profillerine ilişkin yeterli şeffaflığın sağlanmasını teşvik etmektir. Raporda verilen tavsiyelerde, kredi verme-, alım-satım, yatırım, fon yönetimi ve aktif yönetimi gibi faaliyetleri içermek üzere tüm bankacılık faaliyetlerine ilişkin kredi riskleri dikkate alınmıştır. 7. Raporda yer alan tavsiyeler, muhasebe ve kamuoyunun bilgilendirilmesi konularında çeşitli ülkelerdeki mevcut uygulamaları desteklemektedir. Bu rapordaki tavsiyelerin, daha kapsamlı raporlama uygulamalarının yerini alması amaçlanmamıştır. Bununla birlikte, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve muhasebe alanındaki standartları oluşturanlar, düzenleyici otoriteler ve diğer yetkili kurumların bu alanda daha etkin ve ortak kabul gören standartların geliştirilmesi için raporda yer alan tavsiyelerden yararlanmaları amaçlanmıştır. (3) Kapsam 8. Raporun ikinci bölümünde kredi riskinin yapısı ve ölçülmesi ile bankaların kredi risklerinin şeffaf olmasının önemi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde kredi riskine ilişkin beş temel alanda (muhasebe politika ve uygulamaları, kredi risk yönetimi, kredi riskleri, kredi kalitesi ve karlılık) kamuoyunun bilgilendirilmesine ilişkin tavsiyelere ve etkin uygulamalara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise kredi riskleri konusunda denetim açısından gerekli bilgilerin neler olduğuna değinilmiştir. II. Kredi Riskinin Şeffaf Olması 9. Kredi riski, borçluların banka ile aralarındaki anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemeleri ya da getirememeleri dolayısıyla ortaya çıkmaktadır. Kredi riski kavramı ve bankalarda etkin kredi risk yönetimi işlevi, Basel Komite’nin bu raporla aynı zamanda yayınladığı “Kredi Riski Yönetiminde Temel İlkeler” (Principles for the Management of Credit Risk) başlıklı raporunda ele alınmıştır. Söz konusu raporda özellikle şu konulara dikkat çekilmiştir: (i) kredi riskiyle ilgili uygun ortamının oluşturulması, (ii) kredi verme sürecinin etkin biçimde işlemesi, (iii) uygun kredi yönetimi, ölçümü ve izleme işlevlerinin sürdürülmesi, (iv) kredi risklerinin yeterli kontrolünün sağlanması. 10. Komite’nin “Bankalarda Şeffaflığın Artırılması” raporunda bankacılık faaliyetlerinin şeffaflığı ve bu faaliyetlerle ilgili bankaların taşıdığı riskler tartışılmıştır. Özellikle, kamuoyuna doğru, anlamlı ve düzenli olarak bilgilendirme yapılması, piyasa disiplinin sağlanması ve bankaların kamuoyu incelemesine sunulması açısından önem taşımaktadır. Bankacılık işlemleri yaparken bankaların taşıdıkları risklerin farkında olan müşteriler etkin risk yönetimi yapan bankaları tercih ederek onları ödüllendirmek, zayıf ve yetersiz risk yönetimine sahip bankalarla çalışmayarak onları cezalandırmak yoluyla bir ölçüde banka denetimine katkıda bulunurlar. Müşteri tercihleri, bankaların etkin risk yönetimi sistemleri ve iç kontrol sistemlerini oluşturmaları ve faaliyetlerini bankacılık amaçlarına uygun ve ihtiyatlı biçimde sürdürmeleri için güçlü bir teşvik oluşturmaktadır. 11. Bankalarda Şeffaflığın Artırılması konulu raporda ayrıca şeffaflığın sağlanmasına yönelik bilgilerin nitel özelliklerine de yer verilmiştir. Söz konusu raporda geçen kavramlardan yola çıkılarak kredi riskine ilişkin bilgilerinin özellikleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir:
III. Kamuoyu Bilgilendirmelerine İlişkin Tavsiyeler 12. Basel Komite, kredi risk profillerinin değerlendirilmesi için bankaların piyasa katılımcılarına düzenli olarak gerekli bilgiyi sağlamalarını tavsiye etmektedir. Bu raporda yer alan tavsiyelerde Komite’nin daha önceki çalışmaları referans alınmış ve ek olarak bazı konularda daha ayrıntılı bilgilere ve özel tavsiyelere yer verilmiştir.3 Komite bankaların kamuoyuna daha detaylı bilgiler sunmaları gerektiğini düşündüğü beş temel alanı aşağıdaki gibi belirlemiştir:
13. Bankaların kamuoyu bilgilendirmeleri, faaliyetlerinin çeşitliliği ve yoğunluğuna göre hem kapsam hem de içerik yönünden farklılık gösterebilir. Ancak tüm bankalar, kredi risk profillerinin doğru ve tam olarak değerlendirilmesi için, piyasa katılımcılarına yeterli ve detaylı bilgiyi düzenli olarak sağlamalıdır. Ayrıca, bankaların yaptıkları kamuoyu bilgilendirmeleri kredi risklerinin ölçümü, yönetimi ve izlenmesinde bankaların dahili değerlendirmelerinde kullandıkları bilgiyle eşdeğer olmalıdır. Yönetim bilgi sistemleri ve yönetim raporlarının geliştirilmesi yönündeki çalışmalar sürdürülürken, kamuoyu bilgilendirmelerinin kapsamı ve dönemleri geliştirilmelidir.
14. Bu bölümde yer verilen kamuoyu bilgilendirmelerine ilişkin tavsiyeler, bilginin maddesellik özelliği dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Böylelikle, bir bankanın değerlendirilmesiyle doğrudan ilgili olmaması durumunda bankanın aşağıda tavsiye edilen tüm konularda kamuoyunu bilgilendirmesi gerekmeyebilir. Diğer yandan, sermaye piyasalarında faaliyet gösteren ve karmaşık faaliyetleri olan büyük ölçekli bankaların (örneğin uluslararası faaliyetleri bulunan bankalar) genel olarak kamuoyuna daha kapsamlı bilgilendirme yapmaları beklenmelidir. 15. Bankaların denetimden geçmiş finansal raporlarında, aşağıda tavsiye edilen konuların mümkün olduğunca hepsine ilişkin bilgi kamuoyuna sunulmalıdır. Özellikle, muhasebe politikalarına ilişkin bilgilendirmeler denetimden geçmiş finansal raporlarda yer almalıdır. Risk yönetimi ve kontrol politikalarına ilişkin bilgiler (örneğin banka yönetiminin görüşleri ve analizleri gibi) banka raporlarının denetimden geçmemiş bölümünde yer alabilir. (1) Muhasebe politikaları ve uygulamaları 2. Bir banka taşıdığı kredi risklerinin hesaplanmasında dikkate aldığı muhasebe politikaları, uygulamaları ve yöntemleri konusunda kamuoyunu bilgilendirmelidir. 16. Banka kredi riskleri doğuran her faaliyet alanında (kredi açma, yatırımlar, likidite/fon yönetimi ve aktif yönetimi) geçerli olan muhasebe politikaları ve uygulamalarıyla ilgili yeterli bilgiyi kamuoyuna sunmalıdır. Kamuoyu bilgilendirmesinde kullandırılan kredilerdeki verimsizleşmenin belirlenmesine yönelik yapılan hesaplamalarda kullanılan yöntem ve uygulamalara da yer verilmelidir. Ayrıca, muhasebe politikalarındaki değişiklikler de tanımlanmalıdır. 17. Muhasebe politikalarına ilişkin kamuoyu bilgilendirmelerinde aşağıdaki hususlara yer verilmelidir:
3. Bir banka özel ve genel karşılıkların ayrılmasında uygulanan muhasebe yöntem ve teknikleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmeli ve kullandığı temel varsayımları açıklamalıdır. 18. Banka karşılıkların belirlenmesinde kullandığı muhasebe yöntem ve uygulamaları hakkında detaylı bilgiyi kamuoyuna açıklamalıdır. Söz konusu bilgilendirme karşılık türlerinin tanımlarını ve karşılıkların belirlenmesinde kullanılan temel varsayımları içermelidir. Ayrıca, kamuoyu bilgilendirmesinde bankalar aşağıda yer alan hususlara yer vermelidir.
19. Bankalar karşılıklara ilişkin unsur ve bileşenlerdeki değişikliklerin nedenler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidirler. Böylece, bankaların finansal raporlarını inceleyenler, dönem sonunda ayrılan karşılıklarla ilişkili olarak portföy risklerinde meydana gelen değişiklikleri anlayabilirler. Örneğin, tahmin yöntemlerinde ve varsayımlardaki değişikliklerin karşılıkları ne şekilde etkilediği, ayrılan karşılıkların farklı unsurları arasında ya da portföydeki farklı kalemler arasında karşılıkların yeni dağılımının nedeni, tahsili gecikmiş kredilere ait risklerdeki değişiklikler ve beklentilerin karşılıkları nasıl etkilediği konusuna yer vermek uygun olabilir. (2) Kredi risk yönetimi 4. Bir banka faaliyetleri dolayısıyla taşıdığı kredi risklerinin yapısı ile ilgili bilgiyi kamuoyuna sunmalı ve bu risklerin nasıl ortaya çıktığını tanımlamalıdır. 20. Banka, finansal raporlardan yararlananlarca kredi riskinin nasıl tanımlandığı ve hangi faaliyetlerin kredi riski doğurduğunun anlaşılması için kredi riskinin nitel tanımını yapmalıdır. 5. Bir banka kredi risk yönetimi fonksiyonunun yönetimi, yapısı ve örgütlenmesi hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 21. Banka, kredi risk yönetimi fonksiyonunun yapısı hakkında (fonksiyonun yönetimi, görev dağılımı, komiteler ve yönetime ait diğer altyapı hakkındaki bilgiyi içermek üzere) kamuoyunu bilgilendirmelidir. Banka yönetimi özellikle kredi inceleme fonksiyonu ve ilgili iç kontroller hakkında gerekli bilgiyi sağlamalıdır. Kamuoyuna açıklanan bilgeler bankanın risk yönetim yapısı içinde ele alınarak sunulmalı, önceki dönemde kamuoyuna açıklanan bilgilerden farklı olarak risk yönetim yapısında bir değişiklik olmuş ise bu değişikliklere de ayrıca yer verilmelidir. 6. Bir banka kredi risk yönetimi ve kontrollere ilişkin politika ve uygulamaları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 22. Banka stratejileri, amaçları ve kredi risklerinin yönetimi ve kontrolündeki uygulamaları hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir. Banka özellikle hem bireysel müşterileri hem de portföy bazında kredi riskinin tanımlanması, ölçümü ve yönetimine ilişkin politikalarını özetlemelidir. Kamuoyuna açıklanan bilgilerde aşağıdaki konulara yer verilmelidir:
23. Banka stres testleri kullanıyorsa bunlara ilişkin prosedür ve sonuçların kredi risk yönetimine nasıl yansıtıldığına dair uygulamalar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 7. Bir banka tahsili gecikmiş alacakları ve verimsizleşen aktiflerinin yönetiminde kullandığı teknik ve yöntemler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 24. Banka, kredilerin sınıflandırılmasına ilişkin prosedürler, kredi kayıpları için ayrılan karşılıkların yeterliliğinin değerlendirilmesi ve kredi karşılıkları ile ilgili bilgiyi içermek üzere tahsili gecikmiş ya da verimsizleşen kredilerinin izlenmesi ve yönetiminde kullandığı teknikler konusunda kamuoyunu bilgilendirmelidir. 8. Bir banka kullandığı kredi derecelendirme ve portföy kredi riski ölçüm modelleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir.25. Bankaların halihazırda kullanmakta oldukları kredi riski değerlendirme metotlarına ek olarak bazı bankalar farklı tekniklerin kullanımına dayalı yeni kredi riski ölçüm modelleri araştırmaktalar. Kredi derecelendirme ya da portföy kredi riski ölçüm modellerini kullanmakta olan bir banka bunlara ilişkin nicel ve nitel bilgiyi de kamuoyuna açıklamalıdır. Gelecekte kullanmak üzere yeni risk ölçüm modelleri geliştirmekte olan bir banka çalışmalarına ve bu modeli ne zaman uygulamaya geçireceğine dair kamuoyunu bilgilendirmelidir. Ayrıca, kamuoyu bilgilendirmeleri söz konusu teknik gelişmelerle paralellik göstermelidir. Kamuoyuna açıklanan bilgilerde aşağıdaki konulara yer verilmelidir:
(3) Kredi riskleri 9. Bir banka temel kategorilere göre mevcut kredi riskleri ve mümkünse gelecekteki muhtemel riskler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 26. Banka, kredi, alım-satım, yatırım, fon yönetimi ve bilanço dışı işlemlerinden kaynaklanan risklerini içermek üzere taşıdığı tüm kredi riskleri hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir. Finansal raporlamanın dönemleri ile uyumlu olarak bankanın taşıdığı mevcut riskler ve maruz kalınabilecek muhtemel riskler hakkında kamuoyu bilgilendirilmelidir. Ayrıca, kullandırılan kredilerin vade yapıları (bir yılın altında, 1 yıl, 1-5 yıl, 5-10 yıl, 10-20 yıl gibi) ve dönemsel olarak ortalama değerlerine ilişkin bilgi verilmelidir.
Faaliyetlerle ilgili bilgiler 10. Bir banka faaliyet alanlarına göre kullandırdığı krediler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 27. Banka faaliyetleriyle ilgili olarak kullandırdığı krediler ve çeşitleri hakkında (ticari, sanayi, gayri menkul, inşaat, kredi kartı, finansal kiralama, ipotekli kredi vb.) kamuoyuna yeterli bilgi sağlamalıdır. Müşteri bilgileri11. Bir banka, başlıca müşteri gruplarına göre kullandırdığı krediler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 28. Banka, başlıca kamu sektörü, yabancı ülke hükümetleri, yerli ve yabancı şirketler, tüketiciler ve diğer finansal kuruluşlar dahil olmak üzere başlıca müşteri gruplarına göre kullandırdığı krediler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Kredi riskinin azaltılması için başvurulan tekniklerin (teminat ve garantiler, netleme işlemleri vb.) etkileri dikkate alınmaksızın (aşağıda bunlara ilişkin tavsiyelere ayrıca verilmiştir) söz konusu bilgiyi temin etmelidir. Bunlara ek olarak, grup-içi işlemler ile banka yöneticileri, hissedarlar ve bağlantılı kişi/gruplara verilen krediler ayrıca belirtilmelidir. Yüksek risk taşıyan müşteriler, örneğin yüksek kaldıraçlı şirketler, ile ilgili olarak kamuoyu bilgilendirilmelidir. Coğrafik bilgiler 12. Bir banka, coğrafik bölgelere göre kredi dağılımı hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 29. Banka, yurtiçi ve yurtdışına açılan kredileri içermek üzere kredilerin coğrafik dağılımı hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir. Coğrafik dağılımda tek tek ülkeler, bir grup ülke ya da bir ülkedeki bölgesel bazda dağılım söz konusu olabilir. Banka ayrıca kredilerin coğrafik bölgelere göre dağılımı hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir.
13. Bir banka, önemli boyuttaki kredi riski yoğunlukları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 30. Banka, kredi risk yoğunluklarının belirlenmesine ilişkin politika ve yöntemler konusunda kamuoyunu bilgilendirmelidir (önemli kredi yoğunluklarının tanımı, risk yoğunluklarına ilişkin bilgilerde ortak özelliklerin tanımlanması ve kredi riskinin büyüklüğü gibi). Ancak, söz konusu kamuoyu bilgilendirmelerinde bilginin güvenirliliği ilkelerine bağlı kalınmalıdır. Önemli boyuttaki kredi riski yoğunlukları bankanın bireysel müşterilerinden olduğu kadar, müşteri grupları, sektör grupları, bağlantılı müşteriler ya da bölgesel bazda olabilir.
14. Bir banka, garanti, teminat, kredi sigortası, yasal olarak kabul edilen netleme anlaşmaları gibi kredi riskinin azaltılmasına yönelik yöntem ve uygulamaların etkileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 31. Banka, kredi hacmindeki artışın etkilerini içermek üzere kredi riskinin azaltılması için kullanılan yöntemlerin etkileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Bu bilgilendirmede yasal değeri oları çift taraflı ve çoklu netleme anlaşmalarının etkilerine de yer verilmelidir. Eğer banka kredi riskinin azaltılması için teminat, garanti alır ya da kredi sigortası yaptırırsa bunların kredi riski üzerindeki etkilerini kamuoyuna açıklamalıdır. Uygun olduğu takdirde alınan teminatların nominal ve piyasa değerleri hakkında da bilgi verilmelidir.4 15. Bir banka kredi riskni dağıtmak amacıyla kullandığı kredi türevleri ve diğer enstrümanlar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 32. Kredi riskinin yönetimi konusundaki yöntem ve tekniklerdeki gelişmeler sürmekte ve bazı bankalar kredi türevleri gibi yeni risk yönetim tekniklerini uygulamaktadırlar. Kredi riskinin yönetiminde yeni uygulama ve teknikler geliştirilirken bankalar bunlara ilişkin nicel ve nitel özellikler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Söz konusu yeni enstrümanları kullanan bankalar kamuoyunu bilgilendirirken aşağıdaki hususlara yer vermelidirler:
16. Bir banka menkulkıymetleştirme faaliyetleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 33. Aktiflerini menkulkıymetleştiren bir banka bu faaliyetler hakkında hem nicel hem de nitel bilgiyi kamuoyuna açıklamalıdır. Bu bilgide bankanın menkulkıymetleştirme faaliyetlerine ilişkin strateji ve amaçları ile menkulkıymetleştirilen aktiflerin miktar ve çeşitlerine yer verilmelidir. Ayrıca söz konusu aktiflerin ve risklerin miktarı, ikincil faiz detayları ve ayrılan genel karşılıklar hakkında bilgi verilmelidir. Eğer bankanın menkulkıymetleştirilen aktifler üzerindeki hakları devam ediyorsa bu aktiflerin performansı hakkında kamuoyuna ayrıca bilgilendirmelidir. 17. Bir banka, rücu hakları ve beklenen zararlarını dikkate alarak yapmış olduğu anlaşmalardan doğan yükümlülükleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 34. Banka rücu işlemleri (borçlunun hatası ya da anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda bankanın satmış olduğu aktiflere dair ödeme sorumluluğunu taşıdığı işlemeler) hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Kamuoyu bilgilendirmeleri rücu düzenlemelerinin vadeleri, satılan aktiflerin miktarı ve beklenen zararlara ilişkin bilgiyi de içermelidir. Bu düzenlemeler bankayı önemli bir kredi riskine maruz bırakabilir, ancak bu riskler genellikle bilançoda görülememektedir. (4) Kredi kalitesi 18. Bir banka, dahili rating işlevi ve kullandırdığı kredilere ait ratingler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 35. Banka dahili rating işlevi hakkında kamuoyunu bilgilendirmeli, kullandığı zarar kavramının tanımını ve dahili ratinglerin banka sermayesi dağıtım işlevinde nasıl kullanıldığına dair gereli açıklamayı yapmalıdır. Dahili kredi rating işlevine bağlı olarak banka, bilanço ve bilanço dışı kredilerinin kalitesi hakkında özet bir bilgi sunmalıdır. Kamuoyu bilgilendirmesinde borçlular ve dahili kredi ratinglerinin çeşitleri hakkında bilgiye yer verilmelidir. Banka aynı zamanda bağımsız kuruluşlarca yapılan ratinglere göre de kullandırdığı krediler hakkında bilgi vermelidir. 19. Bir banka başlıca aktif grupları itibariyle toplam kredileri ve her bir gruptaki verimsizleşen krediler ya da tahsili gecikmiş alacakları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 36. Banka, benzer aktif ve müşteri grupları ile bölgesel dağılımlarını da içermek üzere tahsili gecikmiş alacakları ve verimsizleşen kredileri hakkında kamuoyuna detaylı bilgi vermelidir. Tahsili gecikmiş alacakları ve verimsizleşen kredileri hakkında ayrı bilgilendirmeler yapılmalı (90 gün ya da üzeri vb.) ve tahsili gecikmiş alacakların zaman analizlerine dair bilgi verilmelidir. 20. Bir banka, temel aktif grupları için ayırdığı genel, özel ve diğer karşılıklar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 37. Banka, temel aktif grupları için ayrılan tüm karşılıkların (kredi kayıpları için ayrılan karşılıklar, özel karşılıklar, bilanço dışı işlemler için ayrılan karşılıklar) miktarlarına dair kamuoyunu bilgilendirmelidir. Eğer varsa, temel bir aktif grubu dışında ayrılan karşılıkların miktarına dair ayrıca bilgi verilmelidir. 21. Bir banka, kredi karşılıklarındaki değişikler için yapılan ayarlamalar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 38. Banka kredi verimsizleşmeleri için ayrılan karşılıklardaki değişiklikler için yapılan yeni ayarlamalar hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir.
39. Gelir-gider kayıtlarına zarar olarak işlenen ve alacaklardan düşülen miktarlar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 22. Bir banka kredi kalitesindeki bozulma nedeniyle -anlaşma hükümlerine uygun olarak-faiz tahakkuku ya da sözleşmeye bağlı diğer nakit akışının durduğu kredilere ilişkin kamuoyunu bilgilendirmelidir. 40. Banka kredi kalitesindeki bozulma nedeniyle faiz tahakkuku ya da sözleşmeye bağlı diğer nakit akışının (örneğin swap işlemlerindeki nakit akışı) durduğu kredilere ilişkin kamuoyunu bilgilendirmelidir Kamuoyunun bilgilendirilmesinde kullandırılan kredi çeşitleri ve miktarları ile bunların gelirler üzerindeki etkisine de yer verilmelidir. 23. Bir banka yıl boyunca yeniden yapılandırılan kredilerine ilişkin kamuoyuna özet bilgi vermelidir. 41. Banka, dönem boyunca yeniden yapılandırılan kredilerine ilişkin düzenlemeler hakkında kamuoyuna bilgi vermelidir. Bu bilgilendirme yeniden yapılandırılan krediler dengesi, yeniden yapılandırmanın boyutu, yeniden yapılandırılan kredilerin karşılıklara etkisi, bugünkü ve gelecekte elde edilebilecek kar ile krediler, türevler ve diğer bilanço ve bilanço dışı faaliyetleri içermek üzere yeniden yapılandırılan tüm kredi ilişkilerine dair bilgiyi içermelidir. Eğer kredinin geri ödenmesi bekleniyorsa makul bir süre5 geri ödeme performansı izlendikten sonra yeniden yapılandırılan kredi hakkında kamuoyuna bilgi verilmesi gerekmeyebilir. (5) Karlılık 24. Bir banka gelirleri, net karı ve aktif getirileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 42. Bir bankanın finansal performansının doğru değerlendirilebilmesi ve kullandırdığı kredilere karşı aldığı riskler karşılığında elde ettiği kazancın belirlenmesi için banka ayrıntılı gelir-gider tabloları ve analizlerini düzenli olarak kamuoyuna sunmalıdır. Ek bilgi olarak aranacak detaylar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
V. Kredi Risklerinin Değerlendirilmesinde Gözetim ve Denetim Otoritelerince İhtiyaç Duyulan Bilgiler 43. Gözetim ve denetim otoriteleri, kendi denetim uygulamaları, mevcut verilerin özellikleri, denetime tabi kuruluşların sayısı, büyüklükleri ve faaliyetleri, piyasa koşulları ve ihtiyati düzenlemelerin özellikleri gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak bilgi toplamada bir dizi yöntem kullanmaktadırlar. Esas olan, bankacılık gözetim ve denetim otoritesinin olası problemlere karşı erken uyarı alınmasını ve sadece tek tek bankaların değil aynı zamanda tüm bankacılık sektöründeki eğilimlerin belirlenmesini sağlayacak bilgiyi elde edebilmesidir. 44. Bankaların yıllık raporları, basın duyuruları, analist raporları dahil olmak üzere kamuoyuna sunulan raporlar gözetim ve denetim otoriteleri tarafından kullanılan bilgi kaynaklarından birisidir. Bu raporun üçüncü bölümünde yer alan tavsiyelerde, bir bankanın kredi risk profiline ilişkin şeffaflığın artırılması için bankanın kamuoyuna sunduğu raporlarda bulunması gerekli görülen bilgiler belirtilmiştir. Gözetim ve denetim otoritesi bankaların ve genel olarak bankacılık sisteminin kredi risk profilini değerlendirmek için topladıkları bilgilerin bir bölümünü de bankaların kamuoyu bilgilendirmeleri oluşturmaktadır. 45. Denetlenmiş bankalarda kredi riskinin uygun ve ayrıntılı profilinin elde edilmesi için gözetim ve denetim otoritesi bankaların kamuoyu bilgilendirmelerine ek olarak başka bilgilere de gereksinim duyarlar. Gözetim ve denetim otoritesince denetim amaçlı raporlamalar yoluyla ya da farklı şekillerde talep edilen ek bilgilerde aşağıdakiler yer alabilir:
46. Birçok ülkede banka gözetim ve denetim otoritesi çoğunlukla bankaların denetim amaçlı hazırlanan periyodik raporlardan yararlanmaktadır. Bu bilgiler bankaların, genel olarak bankacılık sisteminin ya da bazı sektörlerin finansal durumu, performansı ve risk profilini değerlendirmek üzere toplanmakta ve analiz edilmektedir. Denetim amaçlı raporlama sistemleri yerinde denetim ile bağımsız denetim arasındaki boşlukların önceden ortaya çıkarılmasını ve böylece denetim otoritesine problemler daha ciddi bir boyuta gelmeden gerekli tedbirleri alma olanağı sağlamaktadır. 47. Denetim amaçlı raporlar ve kamuoyuna açıklanan bilgileri tamamlamak üzere gözetim ve denetim otoritesi, bir bankanın kredi risk profilinin değerlendirmesine yardımcı olması ve kredi riski yönetimindeki önem arz eden konuların daha iyi anlaşılması amacıyla, ek bilgiler toplamaktadır. Bu bilgileri yerinde denetim, bağımsız denetim ve özel amaçlı araştırmalar yoluyla sağlayabilir. Bu ilk elden edinilen bilgi kamuoyuna açıklanan bilgiler ve denetim amaçlı raporlar ile birleştirilerek bir bankanın finansal durumu, faaliyetleri, risk profili ve risk yönetimi ile ilgili daha detaylı bir profilin çizilmesine yardımcı olacaktır. Kredi riski ile yakından ilgili görülen kurum içi yönetim raporlarında yer alacak bilgiler:
V. Sonuç 48. Dünyadaki uygulamalardan edinilen tecrübeler, kredi kalitesindeki zayıflık ve yetersiz kredi risk yönetiminin banka iflasları ve bankacılık krizlerine yol açan en önemli faktörler olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, kredi risklerinin yapısı ve kredi risk yönetimi uygulamalarının yeterliliğini içermek üzere bankaların kredi risk profillerine ilişkin bilgi, piyasa katılımcıları ve denetim otoritelerinin bankaların mevcut durumunu, performansını ve uzun dönemdeki faaliyetlerini sürdürebilme yeterliliğini değerlendirmeleri açısından son derece önemlidir. Bu bilgi aynı zamanda tüm bankacılık sisteminin etkinliği ve güvenirliliğinin değerlendirilmesi açısından da önem taşımaktadır. 49. Basel Komite aşağıda verilen beş temel alanda bankaların doğru ve yeterli ölçüde kamuoyunu bilgilendirmeleri gerektiğini belirlemiştir.
50. Bugün tüm bankalar bu raporda yer verilen tavsiyelere uymamaktadır. Ancak Basel Komite bankaların yapısı, büyüklüğü ve faaliyetlerinin karmaşıklığı doğrultusunda bu rapordaki tavsiyeler dikkate alınarak kamuoyu bilgilendirmesine ilişkin uygulamaların iyileştirilebileceğini düşünmektedir. Basel Komite ülke uygulamalarına ilişkin araştırmalarını sürdürerek bankaların kredi riskleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmeleri konusunda gösterdikleri ilerlemeleri izleyemeye devam edecektir. 1Dipnotlar Basel Komite tarafından Eylül 1998’de yayımlanan bu raporda etkin ve güvenilir bankacılık sistemlerini teşvik edilmesinde şeffaflığın ve kamuoyuna bilgi verilmesinin önemi ve rolü ele alınmış, denetimle ilgili gerekli bilgiler açıklanmıştır. 2 Kamuoyuna bilgi verilmesinin piyasa disiplinin sağlanmasındaki önemi Basel Komite’nin yayımladığı Banka Şeffaflığının Artırılması (Enhancing Bank Transparency) başlıklı raporda ele alınmıştır. 3 Komite’nin söz konusu çalışmaları: Bankalarda Şeffaflığın Artırılması (Enhancing Bank Transparency-September 1998), Bankaların ve Menkul Kıymet Şirketlerinin Türev Ürünleri ve Trading Faaliyetlerine İlişin Kamuoyu Bilgilendirmesi Üzerine Araştırma (Survey of Trading and Derivatives Disclosures of Banks and Securities Firms – November 1998), Bankaların ve Menkul Kıymet Şirketlerinin Türev Ürünleri ve Trading Faaliyetlerine İlişin Kamuoyu Bilgilendirmesi Konusunda Tavsiyeler (Recommendation on Public Disclosures of Trading and Derivatives Activities of Banks and Securities Firms – February 1998), Kredi Muhasebesi ve Kamuoyu Bilgilendirmesine İlişkin Etkin Uygulamalar (Sound Practices for Loan Accounting and Disclosure – July 1999). 4 Bankalar yükümlülükleri ya da taahhütleri için teminat aldıkları aktiflerine dair bilgi vermeye teşvik edilmektedir. 5 Bazı ülkelerde sözleşme gereğine göre geri ödemelerin yapıldığına kanaat getirmek için altı aylık bir süre uygun görülmektedir. Ek: Kredi Riski Hakkında Kamuoyunun Bilgilendirilmesine İlişkin Tavsiyelerin Diğer Çalışmalarla Karşılaştırmalı Tablosu Konuyla ilgili olarak okuyuculara yardımcı olması açısından bu çalışmada öngörülen ilkelerin benzer şekilde hem Basel Komite'nin Haziran 1999 tarihli İkraz Muhasebesi (Loan Accounting Paper) raporunda hem de Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC) tarafından yayımlanan Uluslararası Muhasebe Standartları'nın (IAS) hangi bölümlerinde ele alındığını gösteren karşılaştırmalı bir tablo aşağıda sunulmaktadır. Raporda tavsiye edilen uygulamalar Temmuz 1999 tarihli İkraz Muhasebesi (Loan Accounting Paper - LAP) konulu raporda yer verilen tavsiyeler Uluslararası Muhasebe Standartları (IAS)1. Bir bankanın kamuoyuna sunulan yıllık finansal raporları bankanın büyüklüğü ve faaliyetlerinin yapısına uygun olarak düzenlenmelidir. LAP 12 IAS 1.29, IAS 302. Bir banka taşıdığı kredi risklerinin hesaplanmasında dikkate aldığı muhasebe politikaları, uygulamaları ve yöntemleri konusunda kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 13’e benzer IAS 1.97, IAS 30.43,
IAS 1.97, IAS 30.43,
5. Bir banka kredi risk yönetimi fonksiyonunun yönetimi, yapısı ve örgütlenmesi hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. LAP 15’in daha kapsamlı hali6. Bir banka kredi risk yönetimi ve kontrollere ilişkin politika ve uygulamaları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. LAP 15 IAS 32.43 A (IAS 39’la değiştirilmiş hali)7. Bir banka tahsili gecikmiş alacakları ve verimsizleşen aktiflerinin yönetiminde kullandığı teknik ve yöntemler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 8. Bir banka kullandığı kredi derecelendirme ve portföy kredi riski ölçüm modelleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir.9. Bir banka temel kategorilere göre mevcut kredi riskleri ve mümkünse gelecekteki muhtemel riskler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. IAS 32.66’nin geliştirilmiş şekli10. Bir banka faaliyet alanlarına göre kullandırdığı krediler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. (IAS 14)
Raporda tavsiye edilen uygulamalarTemmuz 1999 tarihli İkraz Muhasebesi (Loan Accounting Paper - LAP) konulu raporda yer verilen tavsiyelerUluslararası Muhasebe Standartları (IAS)11. Bir banka, başlıca müşteri gruplarına göre kullandırdığı krediler hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 16’ya benzer12. Bir banka, coğrafik bölgelere göre kredi dağılımı hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 17’ye benzer (IAS 14)13. Bir banka, önemli boyuttaki kredi riski yoğunlukları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. LAP 18 IAS 32.66 (b), IAS 30.4014. Bir banka, garanti, teminat, kredi sigortası, yasal olarak kabul edilen netleme anlaşmaları gibi kredi riskinin azaltılmasına yönelik yöntem ve uygulamaların etkileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 15. Bir banka kredi risknii dağıtmak amacıyla kullandığı kredi türevleri ve diğer enstrümanlar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. 16. Bir banka menkulkıymetleştirme faaliyetleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir.
19. Bir banka başlıca aktif grupları itibariyle toplam kredileri ve her bir gruptaki verimsizleşen krediler ya da tahsili gecikmiş alacakları hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 20 ve 21’deki unsurları içerir20. Bir banka, temel aktif grupları için ayırdığı genel, özel ve diğer karşılıklar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 20’deki unsurları içerir IAS 30.43 (c)’nin geliştirilmiş hali21. Bir banka, kredi karşılıklarındaki değişikler için yapılan ayarlamalar hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 22’ye benzer IAS 30.43 (b)22. Bir banka kredi kalitesindeki bozulma nedeniyle -anlaşma hükümlerine uygun olarak-faiz tahakkuku ya da sözleşmeye bağlı diğer nakit akışının durduğu kredilere ilişkin kamuoyunu bilgilendirmelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 23’e benzer IAS 30.43 (d)23. Bir banka yıl boyunca yeniden yapılandırılan kredilerine ilişkin kamuoyuna özet bilgi vermelidir. Daha kapsamlı olmakla birlikte LAP 24’e benzer24. Bir banka gelirleri, net karı ve aktif getirileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmelidir.IAS 1.75, IAS 30.10 Yüklə 135,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|