Laboratoriya ishi №11 yorug’lik difraksiyasi xodisasini o’rganish

LABORATORIYA ISHI № 11

YORUG’LIK DIFRAKSIYASI XODISASINI O’RGANISH.

KERAKLI ASBOBLAR
Difraktsion ‘anjara, o’tik taglik, yorug’lik manbai.


2. NAZARIY QISIM
3. QURILMANING TAVSIFI
O’tik taglikka o’rnatilgan qurilmaning sxemasi 14-rasmda keltirilgan; bunda S - yorug’lik manbai, F - yorug’lik fil’tri, M - millimetrli qog’oz yo’ishtirilgan ingichka tirqish, D - difraktsion ‘anjara. Difraktsion ‘anjara orqali tirqishga qaralsa, tirqishning o’ng va chap tomonida qator yorug’ bosh difraktsion maksimumlar ko’rinadi, bu maksimumlar quyidagi formula bilan to’iladi:
, (1)

bu yerda d - difraktsion ‘anjara davri; k - 0; 1; 2 ...difraksion maksimumlar tartibi. Difraksiya burchagi φ 15 - rasmda ko’rsatilgan. Bu yerda l - difraksion ‘anjaradan tirqishgacha bo’lgan masofa, MA₁ = MA₂ = x - tirqishdan bir xil tartibdagi bosh maksimumlargacha bo’lgan masofa. Demak, = tg ,  - juda kichik bo’lganligi uchun .
Bu qiymatlarni (1) formulaga qo’yib, to’lqin uzunligi (λ)ni hisoblash uchun ishchi formulani to’amiz:
(2)



4. ISHNI BAJARISH TARTIBI.
1. Yorug’lik manbai yoqiladi.
2. Ekranni (tirqishni) difraktsion ‘anjaradan shunday masofaga qo’yamizki, ekranda birinchi va ikkinchi tartibli spektrlar yaqqol ko’rinsin.
3. (x) va (l) larning qiymatlari yozib olinadi.
4. Difraktsion ‘anjara davri (d)ni bilgan holda (2) formuladagi to’lqin uzunligi (λ)ni hisoblaymiz.
5. (l) – oralig’ini o’zgartirib, birinchi tartibli maksimumlar uchun (λ)ni 35 marta hisoblanadi.
6. Har bir spektr uchun (λ)ni o’rtacha qiymati to’iladi.
7. To’ilgan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.
J A D V A L

Sektor rangi	№	x1 (m)	1 (m)	1 (A^0)	x2 (m)	2 (m)	2 (A^0)	x3 (m)	3 (m)	3 (A^0)	o’rt (A^0)
qizil	1 2 3
zangori	1 2 3
binafsha	1 2 3

3. NAZORAT UCHUN SAVOLLAR
1. Yorug’lik difraktsiyasi xodisasini aytib bering.
2. Gyuygens-Frenel ‘rintsipining fizik ma`nosini tushuntiring.
3. Fraungofer va Frenel difraksiyalarini tushuntiring.
4. Difraksion ‘anjara qanday tuzilgan?
5. Yorug’lik intensivligi uchun difraksion maksimum va minimum
shartlarini yozing va tushuntiring.