LАBORАTORIYa IShI № 5
Ionli tenglаmаlаr. tuzlаr gidrolizi.
Ishning maqsadi:
Eritmalarning elektr oʼtkazuvchanligini,
elektrolit
eritmalar orasida boradigan jarayonni oʼrganish.
Tajriba № 1.
Kuchli va kuchsiz elektrolit eritmalarining elektr
oʼtkazuvchanligi.
100-200 ml xajmli 5 ta stakan olib, unga 50-60 ml 0,1
n li quyidagi
eritmalardan soling: birinchisiga xlorid kislota, ikkinchisiga – osh tuzi,
uchinchisiga –
sirka kislotasi, toʼrtinchisiga – ammoniy gidrooksidi,
beshinchisiga – natriy gidrooksidi eritmalaridan solib,
eritmalarning elektr
oʼtkazuvchanligini kuzating va qaysi eritmalar kuchli va kuchsizligini
lampochkaning choʼgʼlanishiga qarab tushuntiring.
Tajriba № 2.
Kam eruvchan asos xosil qilish.
Ikkita probirka olib ularga 5-6 tomchi temir xlorid (FeCl
3
) eritmasidan
soling. Ularning biriga bir necha tomchi natriy gidrooksidi (NaOH) dan,
ikkinchisiga bariy gidrooksidi (Ba(OH)
2
) dan bir necha tomchi tomizing va
choʼkma temir gidrooksidining qanday rangga oʼtganligini kuzating.
Ikkala probirkada qaysi ionlar bir-biri bilan birikadi.
Reaktsiyaning
molekulyar va ionli tenglamasini tuzing.
6- rasm. Eritmalarning elektr oʼtkazuvchanligini aniqlovchi qurilma
Tajriba № 3.
Kam eruvchan tuz xosil qilish.
Uchta probirka olib, 3-4 tomchidan natriy karbonat tuzidan soling.
Probirkalarning birinchisiga
bir necha tomchi MgSO
4
ikkinchisiga 3-4
tomchi ZnSO
4
, uchinchisiga 2-3 tomchi FeCl
3
eritmalaridan soling. Xar kaysi
probirkada qanday choʼkma tushishini kuzating va Reaktsiyaning molekulyar
va ionli tenglamasini yozing.
Tajriba № 4.
Tuzlarning gidrolizi.
Ettita probirka olib, xar biriga 10 ml dan distillangan suv quying va
ularning ustiga aniq binafsha rang xosil boʼlguncha
lakmusning neytral
eritmasidan quying. Bitta probirkani kontrol uchun qoldiring, qolgan
probirkalarga bir mikroshpatelqdan: birinchisiga – NaCl, ikkinchisiga –
Na
2
CO
3
(natriy karbonat), uchinchisiga Al
2
(SO
4
)
3
(alyuminiy sulfat),
toʼrtinchisiga CH
3
COONa (natriy agʼetat), beshinchisiga – CuCl2 (mis
xlorid), oltinchisiga – (NH
4
)
2
CO
3
(ammoniy karbonat) soling.
Eritmalarni
shisha tayoqcha bilan aralashtiring. Lakmus rangining oʼzgarishiga qarab, xar
bir tuz eritmasining Reaktsiya muxiti xakida xulosa chiqaring.
Tuzlarning qaysi biri gidrolizlanadi, qaysi biri bosqichli gidrolizlanadi,
qaysi biri gidrolizga uchramaydi? Reaktsiyalarning molekulyar va ionli
tenglamasini yozib, Reaktsiya muxitini (rN-ni) koʼrsating.
Sаvol vа mаsаlаlаr.
1.
H
3
PO
4
kislotasining boskichli dissogʼiagʼiyasini yozing.
2.
CH
3
COOH – sirka kislotasining dissogʼiagʼiya konstantasi qanday
yoziladi?
3.
Quyidagi
Reaktsiyaning
ionli
tenglamasini
yozing:
a) AgNO
3
+ HCl = ↓AgCl + HNO
3
; b) KOH + H
2
S =KHS + H
2
.