Lot 94 (479. 24) CƏBİ BƏhramov. RƏSul ağayev



Yüklə 335,29 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix08.07.2018
ölçüsü335,29 Kb.
#54532


4

Известия  НАН Азербайджана.  Серия общ ественных н а у к .  2016.  No1



LOT 94 (479.24)

CƏBİ  BƏHRAMOV. RƏSUL AĞAYEV

('AMEA A.A.Bukıxanov adına  Tarix Instituıu)

NEFT STRATEGİYASININ HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ.NDƏ AZƏRBAYCAN 

RESPUBLİKASI  DÖVLƏT NEFT ŞİRKƏTİNİN  FƏALİYYƏTİ  (1992-2010-CU  İI.LƏR)

Açar sözh r: ARDXŞ,  Osrin muqaxihsi.  neft m üqavibhri,  Xəzər datıizi,  Azərbaycanda neft  və

qaz,  D övhl Neft Fomiu

A zərbaycan  d ü n y a  n eftçıx arm a  işi  tarixin- 

də  on  qodim   tocrübəyo  m alik  olan  b ir  ölkədir. 

O ,  istər  q u ru d a  v ə   istərsə  do  donizdo  neftçıxar- 

m a  işinin  vətəni  sayılır.  A zərb ay can d a  kustar 

üsulla  qazılm ış  q u v u   е.э.  VI  m in illiy ə  aid   edilir 

və  bu  quyu  Bakı  şəhorinin  7-8  k m -d ə  yerlnşən 

Q ır  g ö lü n də  a rx c o lo q la r  torofm don  a şk ar  edil- 

m işdir.  1847-ci  ildə  isə  d ü n y ad a  ilk  d əfə  olaraq 

B ibiheybotdə  sən ay e  üsulu  ilə  q u y u   qazıldı.  Bu 

A B Ş -da  P cn silv aniya  ştatın d a  ilk  q uyunun  qa- 

zılm asınd an  12  il  ə w ə l   baş  v erm işdi  [20,  s.101, 

120;  23,  s.6 5-6 5].  1901-ci  ildo  Şim ali  A zərbav- 

can  11,5  m ln.  ton  ncft  hasil  edərək  d ü n y ad a  bi- 

rinci  ycro çıxm ışdı.  A B Ş -da həm in  ildo  9,1  mln. 

ton  neft  hasil  edilm işdi  [26,  s.53-54;  4 0 .  s.38- 

39].  1941-ci  ildə  A zərb ay can   S S R -d ə  ncft  hasi- 

latı  tarixində  m aksim u m   m iq dard a  -  23,5  m ln. 

ton   neffc çıx a rılm ış  və  bu d a b ü tü n   k cçm iş  Sovct 

İttifaqında  çıxarıian  ncftin  71,4  % -n i  təşk il  ct- 

m işdi  [31,  s. 164,  167:  4 1, s.57-58].  B elə  yüksək 

hasilat  S S R İ-nin 

1941-1945-ci  illər  Böyük 

V ətən  m ü h arib əsin dək i  q ələbəsini  təm in   etm iş. 

ölkə  iqtisad iy yatının   q arşısın d a  d u ran   ən   m ü- 

hüm   m əsələlərin   h əllində  neftin  ro lu n u   d a h a   da 

artırm ışdı.  Q ey d  edək  ki.  d ən izd ən   d ə  ilk  dəfə, 

həm   də  sən ay c  ü su lu   ilə  n eftçıx arm a  işi  m əhz 

A zorbaycanda.  194 9 -cu  ildo N eft d aşlarm d a  ho- 

y ata  kcçirilm işd ir.  1965-ci  ild ə  21,6  m ily o n  ton 

neft  hasil  edən  A zərbay can   S S R   N eft  Sənayc- 

sind ə  1967-ci  ildən  başlay araq  du rm ad an   azal- 

m a  baş  v e rir  [30].  N eft  h asilatm d a  bu  azalm a 

prosesi  1997-ci  ilə  qodər  d av am   etm işd ir.  Hə- 

m in   ildə  cəm i  9,022  m ln.  to n   n e ft  hasil  olun- 

m u şdu  [28,  s. 138].  B undan  so n ra  isə  ncft

hasilatın d a y ü k sə liş d ö v rü  başlanm ış v ə 2006-cı 

ildo  ncft  h asilatın d a  ycni  rckord  qeydo  alın m ış- 

dır.  H əm in   il  ölk əd ə  32,5  m ln.  ton   neft  hasil 

olu n m u şd u r [10, s.6.  8].

Q evd  ctm ək   lazım d ır  ki,  hələ  S ovet  İm pe- 

riyası  sü qu t e tm ə zd ə n   əvvəl  Q ərb  ö lk alərin in   iri 

neft  şirkətləri  X ozor  d ənizin in  v ə  xüsusi  ilo  do 

A zərbay can  S S R -in  karbo hid rog en  e h tiy a tla n n a  

m araq  göstorm əyo  başladılar.  1989-cu  ilin  m ay 

a v m d a   B öyük  B ritan iy an m   m üstəqil  neft  şirkəti 

olan ,  baş  qərarg ahı  Ş otlan diy anın  A bcrd in  şə- 

h ə rin d ə   yerlə$ən  və  açıq  tipli  səhm dar  cəm iy- 

yəti  kim i  fəaliyy ət  g östərən   “ R em ko’* şirkətinin 

sədri  vo  icraçı  d irc k to ru   Stiv  R em p  B akıya  sə- 

fər  etdi  [27,  s .2 1 ;  37;  38;  39 s.92].  B undan  so n ­

ra  A zərb ay can  nefti  ilə  bağlı  d an ışıq lar  başlan- 

dı.  Y enicə  d ö v lət  m ü stəq illiy in i  bərpa  etm iş  öl- 

kə  üçü n   xarici  şirk ətlərlə  səm ərəli  əm okdaşlıq 

əlaqolərinin   q u ru lm ası  y o lu nda  atılm ış  ə sas  ad- 

d ım lardan   biri  1992-ci  il  se n ty a b r  ayın ın  9-da 

“ A zə rb ay c a n   R esp ub likası  D övlət  N eft  Şirkəti- 

n in  y aradılm ası  h aq q ın d a ”   v crilən   fərm an  oldu 

[14,  s.3 9 8 -3 9 9 ;  24,  s.  119].  B u  fərm ana  əsasən 

“ R espublikan m   neft  sərvətlərind ən  istifadəni 

v ah id  d ö v lət  siyasəti  əsasın d a  həy ata  k e ç in n a k , 

neft  sən ay esin in   idaractm ə  strukturunu  təkm il- 

ləşdirm ok.  n e ftç ıx a n n a   vo  neft  em alı  m üəssi- 

sələrin in   istehsal  g ü cü n d ən   istifadənin  səm ərə- 

lilivini  artırm aq  h esab ın a  y an acaq -en cıji  kom - 

p lck sin in   in kişafın ı  təm in   ctmək*'  m əqsədi  ilə 

“ A zəm efV '  D ö v lə t  K onserninin  vo  “ A zər- 

n e ftk im y a "  Isteh salat  B irliyininin  bazasm da 

A zə rb ay c a n   R esp u blik ası  D övlət  N eft  Şirkəti 

(A R D N Ş )  y arad ıld ı  [4].  A zərbaycar.  R espubli-

XƏBƏRLƏR 

•  


TRANSACTIONS 

•  


ИЗВЕСТИЯ


Azorbaycan  MEA-mrı Xəbərtəri.  ictımaı elm lər seriyası.  2016.  №1

5

kası  prczidentinin  14  noyabr  1992-ci  il  tarixli 



formanı  ilo  “ A R D N Ş ” -in  N izam nam əsi  tosdiq 

cdildi  [5;  6]  vo  bu  N izam n am əyə  osason 

“ A R D N Ş ”  -  m üstəqil  istehsalat-tosorrüfat  kom - 

pleksi  kim i  fəaliyyət  göstororok.  g co loji-axtarış 

vo  koşfıyyat  işlorini,  quru  vo  doniz  də  daxil  ol- 

m aqla  A zorbaycan  R espublikasım n  bütün  ora- 

zisində  ncft  vo  qaz  y ataqlarım n  hazırlanm asını, 

işlonilm osini.  neftin.  qazın,  kondensatın  hasila- 

tm ı.  o nlarm  cm alı.  nəql  cdilm osi  v ə satışı,  eloco 

do  istehsal  və  qeyri-istehsal  toyinatlı  obyekt- 

lorin  tikintisini,  tom irini,  istehsalatm ,  omok  kol- 

lcktivlərinin tolobatm ı tom in ctm ok  üçün  m aşın- 

qayırm a,  tikinti  sonayesi  m ohsulları  vo  istchlak 

m allarının  digor  m ohsulların  v ə  xidm otlorin 

istchsalım   hoyata keçirm oli  idi.

Ü m um ivyotlo,  ayrı-ayrı  vaxtlarda A zorbay- 

canın  neft  sənayesini  ö zündo  birləşdiron  **Azor- 

neft".  birloşdirdiyi  və  idaro  ctdiyi  m üəssisələrin 

xüsusiyyntindən  asılı  olaraq  Ittifaq  əh o m ijy ətli 

trest  və  ya  birlik  kim i  m ü x tə lif  ittifaq  v ə   rcs- 

publika  təşkilatlarına  (A zorbaycan  SSR  X alq 

K om issarları  Sovcti.  SSRI  Ali  X alq  T əsərrüfatı 

Şurası,  SSRI  A ğır  Sonavc  N azirliyi,  A zor­

baycan  SSR   X alq  Tosorrüfatı  Şurası)  tabe  ol- 

m uş  vo  “ A zom eftkom ito” ,  “ A zom cftkom binat” 

(sonralar  “ Azomeft'*,  “ A z o m c fiz a v o d la r'  vo 

“ A zorncftm aşm qayırm a"  birliklorino  avrılm ış), 

“ A zom cftçıxarm a *  Birliyi  vo  s.  adlanm ışdır. 

A zom eftin  osasında  A zorbaycan  SSR  N c lt  So- 

nayesi  N azirliyi  (1954-1959),  A zorbaycan  SSR 

N cftçıxarm a  Sonayesi  N azirliyi  (19 65-1970) 

yaradılm ışdır.  1970-ci  ilin  avqustunda  ycnidon 

“ Л zo m eft,, ad lan d ın lm ışd ır  (4].

A zorbaycan  ncfti  ilo  bağlı  Q orb  dövloılori- 

n in  iri  neft  şirkotlori  ilo  1989-cu  ildon  başlayan 

vo  1993-cü  ilin ortalarina qodor davam  cdon da- 

nışıq lar  A zorbaycan  üçün  olverişli  olm ayan 

sazişloro gotirib çıxardı.

Q eyd  ctm ok  lazim dir  ki,  A zorbaycan  Rcs- 

publikası  dövlot  m üstoqilliyini  Ь о ф а  ctdikdon 

so nra  Q orb  ölkolorinin  ncft  şirkotlorinin  Xozor 

ncftino  olan  m arağı  xeyli  artdı.  Lakin,  1992-

1993-cü  illordo  bütövlükdo  ölko  iqtisadi>yatm - 

dan  tam am ilo  xoborsiz  olan.  böyük  dövlotlorin 

A zorbaycan  neftino  olan  güclü  m araqlarinm  

osas m ahiyyotinin nodon  ibarot olduğunu bilm o- 

yon.  diplom atik  d am şıqlarda  m illi  m araqlari  to-

m in  ctm ok  bacarığı  olm ayan,  daxili  siyasotdo 

ölkoni  votondaş  m üharibosi  hoddino  çatdıran 

A X C -M üsavat hakim iyyoti  son anda ağır  itkilor 

hcsabm a  Ь оф а  cdilm iş  m illi  dövlotçiliyin  itiril- 

mosi  tohlükosini  anlayaraq,  XX  osrin  70-80-ci 

illorindo  A zorbaycan  SSR  vo  SSRI  dövlotino 

rohborlik  etm iş.  dünya siyasotindo  m üstosna yc- 

ri  olan.  görkom li  döviot  xadim i  H .Ə liycvi  Ba- 

kıya dovot  ctdi.  1993-cii  il  i>oin  aym in  9-da  Ba- 

kiya  golon  H .O liyev  ivun  ayim n  15-do  Ali  So- 

vetin sodri  seçildi  [3, s.78-79;  19, s.64].

Ilk  addim   olaraq,  P rczidcnt  H .O liyev  mti- 

qavilo  şortlərinin  R espublika  üçün  sorfoli  olm a- 

dığım   vo  im zalandığı  toqdirdo ölkoyo  ciddi  iqti- 

sadi  zivan  \,uracağm ı  bilorok  1993-cvl  il  iyun 

aym in  21-no ım zalanm ası  nozordo tutulan  m üqa- 

viloni  im zalam aqdan  im tina  ctdi  vo  onun  im za- 

lanmasmı  müvoqqoti toxiro saldı  [1. s.40;  7, s.67, 

206;  16,  s .2 18-219].  Bunuıı  ardınca  A R D N Ş-in 

strukturunda  bir  sıra  doyişikliklor  edildi.  Belo 

ki,  A zorbaycan  R espublikasi  P rezidcntinin  10 

yanvar  1994-cü  il  tarixli  A R D N Ş -nin  struktu- 

runun  tokm illoşdirilm osi  haqqinda  50  sayli  So- 

roncam ına  osason  Dövlot  N cft  Şirkotinin  stru k ­

turunda  Donizdo  vo  Q uru da  N cft  vo  Q a z ç ıx a r- 

m a  İstc h sala t  B irliklori  y a ra d ild i.  A zo rb aycan  

R esp ublikasi  P re zid e n tin in   A R D N Ş-nin  struk- 

turunun  tokm illoşdirilm osi  haqqinda  24  yanvar 

2003-cü  il  tarixli  844  sayli  Form anm a  osason 

iso  donizdo  vo  quruda  N eft  vo  Q azçıxarm a  is ­

tchsalat  Birliklori  birloşdirilorok  “ A zneft"  is ­

tchsalat  Birliyi  yaradildi  [4].

1994-cü  ilin  fcvral  aym in  4-d3  Prczident 

H .O liyev  “ A zorbaycan  R espublikasinda  doniz 

ncft  vo  q az  vataqlarm in  işlonm osinin  sürotlon- 

dirilm osi  haqqinda"  soroncam   vcrdi  [7.  s. 117; 

13,  s.226;  22,  s. 17;  32].  Bu  soroncam a  osason 

şirkotin  funksiyaları  yenidon  o na  qa>1arildi: 

“A R D N Ş ”  Q orb  Şirkotlori  K onsorsium u  ilo 

M üqavilonin  h azırlanm ası.  im zalanm asi  vo  ic- 

rası  ilo  bağlı  danışıqları  aparm ali  idi  Dövlot 

başçısının  1994-cü  il  5  aprel  tarixli,  126   sayli 

form anm a osason  A R D N Ş -in  idaroctm o  struktu- 

runun  doyişilm osi  ilo  olaqodar olaraq  1992-ci  il 

14  noyabr  tarixli  form anı  q ü w o d o n   d ü şd ü   vo 

A R D N Ş -in  N izam nam osi  ycni  rcd aksiyada  tos- 

diq  edildi  [5;  6].  N atiq  O livev  şirkotin  prczi- 

denti  toyin  edildi.  1994-cii  ilin  m art  ay in d a  xa-

XƏBƏRLƏR 

•  

TRANSACTIONS 



•  

ИЗВЕСТИЯ



6

Известия  НАН Азербайджана.  Серия общественных наук ,  2016.  N91

rici  ölkolərin  ş ir k ə tb r i b   d anışıqlar  borpa  olun- 

d u   [32].  A R D N Ş -in   aparıcı  m ütoxossisbrindon 

ibarot səlahiyyətli  bir qru p  form alaşdırıldı  vo bu 

qrupa görkom li  ncft  vo bcynəlxalq o laq o b r tlzro 

m ütoxossislor  daxil  cdildi.  1994-cü  il  m artin  1- 

do  cənab  llham   Ə liycv  “ A R D N Ş "-in   I  vitse- 

prczidenti  toyin  olu ndu   (21.  s.51J  və  о  da  bu 

qrupa  daxil  cdildi.  B u  qrup  üzvləri  çoxsaylı  ox- 

şar  beynolxalq  m ü q av ilo b ri  an aliz  ctdi  |2 8 , 

S.154].  1994-cü  il  scniyabrın  20-do  Bakıdakı 

“ G ülüstan"  sarayıııda  A zorbaycan  Rcspublikası 

hökum oti  vo  düny an m   6  ölkosinin  11  ocnobi 

ncft  şirkotiniıı  daxil  olduğu  K onsorsium   arasın- 

da  X ozər  d ə n iz in in   A zorbaycan  R cspublikası 

scktorundakı  “ A z o r i’,  "Ç ıraq ”  vo  ‘ D ərinsulu 

G ünoşli”  yataqların ın   birgo  k əşfıyyatı,  işlən- 

mosi  və  hasilatın  Pay  BölgUsil  haqqında  Saziş 

im zalandı  [29,  s.8 l  1-812;  43].  Bu  saziş  tarixo 

“ Ə srin  m ü q a v ilo s r  adı  ilə  düşm üşdür.  Sazişin 

m üddoti  30  il  idi  vo  432,4  k m ?  ərazini  ohato 

cdirdi  [15,  s.31-32:  18.  s .2 13].  B u  m üqaviloyo 

osasan  göstərilon  3  yataqdan  511  m ilyon  ton  (4 

m ilyard  barrel)  ncft  v ə   55  m ilyard  kubm ctr qaz 

çıxarılm ası  nozordo  tutulm uşdur.  Bu  qədor  nef- 

tin  251  m ilyon  tonu.  q a z ın   iso  ham ısı  A zorbay- 

can  R espublikasm a  çatacaqdır.  Ö lkonin  payı 

toxm inən  80% ,  bütün  iştirakçı  ş irk ə tb rin   payı 

iso  20%   m üoyyon  olu n du  [2.  s.36;  28.  s.  175- 

176;  42].  Ö z   növbosindo  bu  20 %   d ə  şirkotlor 

arasında  bölünm üşdü.  О   zam an  K onsorsium a 

daxil  olan  şirk ə tlə rin   iştirak  payları  bclo  idi: 

A zorbaycan  R cspublıkası  D övlət  N cft  Şirkəti 

(A R D N Ş ) -  20% ,  Bi-Pi  -  17.1267% ,  A M O K O  - 

17,01% ,  L U K o y l  -  10%,  Pennzoyl  -  9,8175% . 

Yunokal  -  9,52% ,  S tatoyl  -  8,5633% ,  M akD cr- 

m ott  -  2,45% ,  R cm ko  -  2,08% .  T P A O   -  1.75%, 

D d ta -N im ir  -  1,68%   [17.  s. 174-175].  Sonradan 

K onsorsium un  iştirakçılarım n  torkibindo  bozi 

doyişikliklor  oldu.  H al-hazırda  A Ç G   H asilatın 

Pay  Bölgüsü  Sazişinin  (H P B S )  iştirak  paylan: 

BP  (operator  -  3 4 ,1 % ),  Yunokal  (10,2% ). 

A R D N Ş (10% ),  İN PEK S (10% ).  Statoyl (8.6% ). 

EksonM obil 

(8% ). 


T P A O   (6,8% ). 

Devon 


(5.6% ),  İtoçu  (3.9 % ).  A m erada  H ess  (2,7% )  [2, 

s. 103;  28.  s. 176].  D ünyanın  on  iri  vo  aparıcı 

dövlotlorinin  ncft  şirk o tlo rib   b c b   bir  Sazişin 

im zalanm ası  A zorbaycan  xalqının  C m um m illi 

lidcri  H eydor  O liycvin  m üdrik  siyasotinin.

uzaqgöronliyinin  vo  siyasi  cosarotinin  ifadosi 

idi.  Saziş  dcm ok  o lar  ki.  bütün  diinya  döv- 

b t b r i n in   A zərbay can  d ö v b tin ə   inam ını  artırdı 

vo  sonradan  d ünvam n  on  bövük  vo  tanınm ış 

ncft  ş irk ə tb rin in   ölkom izo  ax ın ın a   şorait  ya- 

ratdı.  B ununla  d a  A zorbaycan  R cspublikası  ö z 

qapılarım   xarici  sorm ayolor üçün  tavbatay  açdı. 

Sonrakı  dövrlordo  A R D N Ş ,  A zorbaycan  Res- 

publikası  P rezidentinin ona  vcrm iş olduğu  sola- 

h iy y ə tb r  çorçivosindo,  bu  gilııo  kimi  xarici  ncft 

şirkotlori  i b  27 saziş  im zalam ışdır ki,  bunlardan 

15  saziş Xozorin  A zorbaycan  R cspublikası  sek- 

torunu,  12  saziş  iso  quru   sa h o b rin i  ohato  cdir 

[25].  Bu  s a z iş b rd ə   A R D N Ş -nin  to ro f m üqabil- 

b r i   dünvam n  21  ölkəsini  о cüm lodon  A B Ş,  Ka- 

nada.  R usiya,  B öyük  B ritaniva,  I'ran sa,  Italiya, 

N orveç.  T ürkiyə,  Iran.  Y aponiya,  Ç in   K oreya 

ölkolorini  tomsil  cdon  43  şirkotdir.  Proqnozlara 

göro  im zalanm ış  sazişlər  çərçiv əsin d ə  karbo- 

hidrogcn  rcsurslarının  koşfiyyatına,  işlonilm o- 

sino  vo  noqlino  ünıum i  sorm ayo  qo yu luşu   60 

m lrd.  A B Ş  dolları  civarında  o lacaq d ır  [25]. 

A R D N Ş -in  «Şahdoniz» vo C ənubi  Q afq az  Boru 

Komori  (C Q B K )  layihosiııdo  payı  10% ,  Bakı- 

T bilisi-C ey h an  (B T C )  layihosindo  iso  payı  25%  

toşkil  cdir.

B e b l ik b ,  U lu ö n d ə r  H eydor G liyevin  yeni- 

don  hakim iyyoto qayıtm asından  sonra  A zorbay- 

c an   R cspublikasım n  doqiq  iqtisadi  in k işa f kon- 

scpsiyası 

form alaşdırıldı. 

Bu 

konscpsiyaya 



onun  torkib  hissələrin d ən   biri  kim i  neft  sona- 

y e sin in   inkişafı  -   yeni  ncft  yataqlarının  a x ta n şı 

vo  koşfı,  ncftin  hasilatı  vo  em alı,  onun  dünya 

bazarlarına  çıxarılm ası  və  bütün  bunlardan  bir 

siyasi-iqtisadi  vasito  olaraq  istifadə  ctm oklo  öl- 

konin  sürotli  inkişafın a,  о   cüm lodon  onun  horbi 

vo  beynəlxalq  m ö v q c b rin in   m öhkom lonm osino 

nail  olm aq  daxil  idi.  Bu.  A zorbaycan  N eft  So- 

naycsindo yeni c ran ın  başlanm ası  idi.

H azırda  A zorbaycan  R cspublikasında  ncft- 

lo zon gin   57  yataq  m ö v cu d d u r ki,  bunun da  18-i 

X əzər  donizinin  A zorbaycan  R cspublikası  sek- 

torunda.  qalanı  iso q u ru d ad ır [4].  Ü m um iyyotlo, 

Xozor  hövzəsi  30  m ilyard  tona  yaxın  ncft.  18- 

20  trilyon  kub  m ctr  hocm indo  q az  ehtiyatına 

m alikdir  ki,  bu  d a  d ü nyan ın   k arbohidrogen  rc- 

su rs la n n ın   15%-ııi  toşkil  cd ir  [36].  X ozər  höv- 

zosinin  A zorbaycan  R csp ublikasına  aid  bölgo-

XƏBƏRLƏR 

•  


TRANSACTIONS 

•  


ИЗВЕСТИЯ


Azərbaycan MEA-nın Xəberlərı  lctim ai elm lor senyası.  2016.  N91

7

sində  iso  3-5  m ityard  ton  ncft.  6.2  trilyon  kub- 



m clr  hocm indo  qaz  ehtiyatı  nıövcuddur  [25: 

33).  1991-2010-cu  illər  dö v rü n də  A zorbay- 

canda  ncft  vo  q az  hasilatının   dinam ikasını  aşa- 

ğıdakı  codvollordo  aydm   görm ək  olar.  B u  cod-

vollor  A R D N Ş  vo  BP  şirkətlori  tərəfındən  çap 

cdilm iş  illik  hcabatlardakı  m əlum atlar  v ə  ro- 

qəm lər  osasında  tərtib  olunm uşdur  (12,  s.2-4; 

34. s.9, 24;  35. s.9.  221.



C

ə

J

vp

I

 /

N c f t   h a s i l a t ı n ı n   d i n u n ı i k a s ı



lllər

1991


1992

1993


1994

1995


1996

1997


1998

1999


2000

Ncft. mln. ton

11.9

11.1


10.3

9,7


9.2

9,1


9,0

11,4


13,8

14,0


tlb r

2001


2002

2003


2004

2005


2006

2007


2008

2009


2010

Ncft. mln. ton

14.9

15.3


15,4

15.5


22.2

32,5


42,6

44,5


50,4

50,8


Cədvəl 2

Q a z   h a s i l a t ı n ı n   d i n a m i k a s t

tllər

1991


1992

1993


1994

1995


1996

1997


1998

1999


2000

Qaz. mlrd. nv‘

8.0

7,4


6.3

6.0


6,2

5.9


6,0

5,7


6,4

6,2


l l l ə r

2001


2002

2003


2004

2005


2006

2007


2008

2009


2010

Qaz, mlrd. m

5.8

5,4


5,5

5,3


6.9

9,1


16,9

23,4


23,8

26.3


O nu  da  qcyd  cdok  ki.  holo  1999-cu  ildo 

koşf olunm uş  “Ş ahdəniz- Г ’  q az  yatağm m   istis- 

m arı  A zorbavcanın  qaza  o lan   daxili  tolobatının 

tam   ödonilm osino  və  ilk  dofo  olaraq  ixracına 

im kan  verm işdir.  Yalaq  2006-cı  ildon  ciibaron 

Л /ərb a y ca n .  G ürcüslan  vo T ürkiyonin  m avi  ya- 

nacaqla tom inatında osas  rol  oynayır.

Ncft  chtiyatlarının  istism arından  ilk  golir- 

lorin  əlda  cdilm ayə  başlam ası  onların  sam ərəli 

istifadəsi  m cxanizm inin  yaradılm ası  zərurətini 

oriaya  çıxam ıışdır.  B ununla  əlaqodar.  A zərbay- 

can  R cspublikasında  h əyata  koçirilən  neft  stra- 

legiyasının  m əntiqi  davarm   olaraq.  ncft  golirlə- 

rinin  toplanm ası  və  m əqsədyönlü  şəkildə  isti- 

fadə  cdilm əsini  təm in  etm ok  m əqsədila  A zar- 

baycan  R cspublikasj  Prczidcn tin in   29  dckabr 

1999-cu  il  tarixli  240  sayh   Form anm a  əsason 

D övlət  N cft  Fondu  tosis  cdildi.  A zərbaycan 

R cspublik^sı  Prczidcntinin  29  dckabr 2000-ci  il 

tarixli  43 4  saylı  Form anıııa  əsason  A zarbaycan 

R cspublikasm ın  Dövlot  N cft  I'ondunun O sasna- 

m əsin in   təsdiq  cdilmosi  ilo  I'ondun  oməli  foa- 

liyyətə  başlanıasi  üçün  ilkin  nonnativ-hüquqi 

baza  yaradılm ış oldu.  A zərbaycan  Rcspublikası 

Prczidcntinin  29  dckabr  1999-cu  il  tarixli  240 

saylı  Form anm a  uyğun  olaraq.  2000-ci  ildnn 

ctibarən  ncft  sazişləri  çərçivosində  əldə  cdilon

g o lirb r  A R D N Ş-in  A zərbaycan  Bcynəlxalq 

Bankm dakı  xüsusi  hcsabında  toplanırdı.  2001- 

ci  ilin  yanvarın  4-də,  A zərbavcan  Rcspublikası 

Prczidcntinin  29  dckabr  2000-ci  il  tarixli  434 

sayli  Fim nanm a  uyğuıı  olaraq.  qcyd  cdilon  hc- 

sabdan  270  964,7  m in  AB Ş  dollari  vo  ya  homin 

dövro  olan  m übadilo  mozonnosi  ilo  1  241  018 

m ilyon  m anat  mobloğindo  vosait  Dövlot  Ncft 

Fondunun  Azorbaycan  R cspublikasm in  Milli 

Bankında  açılm ış  hcsabina  köçürülm üş  vo  Fon- 

dun  açılış  balansını  toşkil  ctm işdir.  Hom in  ilin 

sonuna  qodor  Fondun  vosaitinin  hocmi  491,5 

m ilyon  A BŞ  dollari  toşkil  ctm işdir  [8.  s.8.  21- 

22J.  2001 -ci  ildon  2010-cu  ilo  qodor  olan  dövr- 

do  N eft  Fondunun  vosaiti  46.3  dofo  artm ışdır. 

1  yanvar  2011 -ci  il  tarixino  Morkozi  Bankin 

valyuta  chtiyatları  daxil  olm aqla.  ölkonin  iimu- 

mi  valyuta  chtiyatlari  29.2  m ilyard  ABJ>  dollari 

toşkil  ctm işdir  [9,  s.8-9j.  N cft  Fondundan  döv- 

lot  biidcosino transfert cdilm iş  vosait dövlot  biid- 

cosinin golirlorinin  fom ıalaşm asında ohomiyyotli 

ycr  tutnuışdur.  l£yni  zam anda  N cft  Fondunun 

vosaiti  hcsabina  ölkodo  m ühüm   sosial  vo  infra- 

struktur  layiholori  hoyata  kcçirilm işdir.  Bclo- 

liklo,  osası  U lu öndor  Hcydor  Ə liycv  torofmdon 

qoyulan  Ycni  Ncft  Stratcgiyasim n  noticosi  o la ­

raq  R cspublikam iz  noinki  ö z   cncrji  m üstoqil-

XƏBƏRLƏR 

•  


TRANSACTIONS 

•  


ИЗВЕСТИЯ


8

Известия  НАН  Азербайджана.  Серия общ ественных н а у к.  2016,  N91

liyini  təm in   ctm iş.  eyni  zam an d a  q o n şu   döv- 

Iətlərin  və  A v ro p an m   cnerji  tohlükosizliyinin 

b aşlıca  tom in atçılarm d an   birinə  çev rilm işd ir. 

B u n u n   nəticəsi  kim i  ö lk o m izin   dü n ya  m iqya- 

sın d a  g cosiyasi  önom i  vo  b ey n əlx alq   n ü fuzu  da 

arlm ışd ır.  B ü lü n  bu   prosesdo  A R D N Ş -in   rolu 

və  foaliyyoti  x ü su si  qey d  o lu n m ah d ır.

2 01 0 -cu   ildo  A R D N Ş   ü zrə  işç ilə rin   o rta 

siyah ı  sayı  75502  nofor.  o rta   ay lıq   om okhaqqı 

iso  55 9 .38   m an at  təşkil  ctm işd ir.  2 0 0 9 -cu   il  ilə 

m iiqayisodo  işçilorin  o rla  siyahı  sayı  3 9 1 7   no- 

far.  o rta  a y h q   omok  haqqı  iso 25.72  m an at  m ob- 

lə ğ in d ə   a rtm ışd ır  [12,  s.47].  Şirkotdo  50-don 

ç o x   e lm lə r  d o k to ru .  400-do n   çox  clm lor  nam i- 

zəd i  clm i  dorocosino  m alik   m ü h ən d is,  tcx n ik  vo 

m üto x o ssis  çalışır.  A R D N Ş   resp u b lik an ın   ncft 

və  n eft  m əh su lla rm a   o lan   tolobatını  ödom ok. 

d axili  tolobdən  artıq  hissən i  iso  ixrac  ctm ok  im - 

k a n ın a   m alikd ir.  B unu  təm in  etm ok  ü çü n  

A R D N Ş   m ü v afıq   istchsal  güclorino.  in k iş a f 

c tm iş  xidm ot  sek toruna.  böyük  elm i  v ə   tex niki 

p o ten sia la   m alik dir.  A R D N Ş -do hom   quru .  hom  

do  do n iz  n cft  y a ta q la n n ın   koşfiyvatı.  işb n m o s i 

və  ab a d la şd ırılm ası  ilə  bağlı  bütün  m osololori 

holl  ctm ok  qabiliyyotino  m alik  vüksok  ix tisaslı 

m üho nd is.  lcxn ik  vo  fohlo  kadrları  vardır 

[4;  10.  s.8].

A zo rbay can  R espu b lik ası  D ö v lət  N cft  Şir- 

kəti  hiiquqi  şəx s  o lu b .  sah ib karlıq   fəaliy y ətini 

hovata  k cçirən   d ö v lət  k o m m ersiy a  o rq an ıd ır. 

2006-cı  ilin  y a n v a r  ay ın d a.  Bakı  N c ftin   E m ah 

Z a v o d u n u n   d irck to ru   vo  A zərb ay can  R cspub- 

lıkası  M illi  M oclisinin  ü zv ü  R övnoq  A b d ulla- 

y e v   A R D N Ş -in   p rezid cn tin in   p o stu n a  toyin 

e d ild i  (44J.  A R D N Ş -in   toşkilati  stru k tu ru n a 

“ A z n e ft”   Istehsalat  B irliyi.  “ G eo fizik a  və  G eo- 

lo g iy a”   Idarosi.  “ З о г т а у о Ь г ”  ld arəsi.  “ N cft  ko- 

m orlori”   Idarosi.  H .Ə liy e v   ad m a  Bakı  n eft 

cm aiı  zav o d u   v ə   “ A zo m efty ağ ”   neft  cm alı  za- 

v odu .  H.  Ə liy ev   ad ın a  B akı  D ərin   Ö z ü llə r  Z a ­

vo d u   (B D Ö Z ).  “ M arketinq   və  Iqtisadi  Ə m oliy- 

y a tl a f '  Idarosi.  “T ə h lü k əsizlik ”   İdarosi.  “ S osial 

I n k iş a f  ’  Idarosi.  “ E k o lo g iy a "  İdarosi.  “ Inform a- 

siya  T c x n o lo g iy a la n   vo  R abito”   İdarosi.  “ Q a z  

Ə m o liy y a tla rT   Idarosi.  X əzor  D oniz  N eft  Do- 

n an m ası 

(X D N D ). 

“ N c ftq a z tik in ti”  

T resti. 

“ K o m p lck s  Q azm a  lşlo ri"  T resti,  “ E lm i  T odqi- 

q a tla r"   İnstitu tu  və  “N e ftq a z la y ih ə ”   İnstitutu

d a x ild ir  [11.  s.7 -1 1 ].  A R D N Ş   vo  x arici  şirkot- 

lərin  işiirakı  i b   üm um ilikdo  47  b irgə  m ü əssisə. 

om oliyyat  şirkoti  vo  aly a n s  təsis  c d ilm işd ir  [11, 

s.1 2 -1 8 ].  O nu  da  xüsusi  vurğu lam aq  laz ım d ır 

ki.  A R D N Ş   istch salat  nailiyyotlori  ilo  yanaşı. 

sosial  v ə  ckoloji  layiholorin  hovata  keçirilm o - 

sini  do  d aim   d iqq ət  m orkozindo  saxlay ır.  habclo 

dövlol  büdcosi  q arşısm d a  öhdoliklorini  v ax tm d a 

y crino   yetirm oklo  ölkonin  üm um i  y üksolişino 

doyorli  töhfolor  vcrir.  Ə n   osası  isə  şirkot  ilbəil 

b ö y ü y ü r  v ə   g c n iş b n ir.  Şirkot  ö z   m öv qcy in i 

noinki  ölkom izdo.  cloco  do  q o n şu   d ö v lo tb rin  

ncft  vo  q az  sonaycsinin  təşkili  vo  in k iş a f ctdiril- 

m əsi  sahosindo  do  m öhkom londirir.  Ü m u m ilik - 

do,  h ə y a ta   kecirilon  ncft  vo q az siyasoti  d av am lı 

in k iş a f  vo  toroqqi  proscsini  süro ilo ndirir  vo 

A zorbay can ın   iqtisadi  cohotdon dah a d a  qüdrotli 

dövloto  çcvrilm osini  tom in  edir.  Bu  iso  ö z   növ- 

bosind ə  ölkom izin  n ü fuzunu   tokco  C onubi  Q af- 

q az  reg ion und a  d cyil.  bütün  dü n ya  d ö v lə tb r i 

ara sm d a   artırır.

İs tifa d o  o lu n m u ş   ə d a b iy y a t  siy a h ıs ı:

1.  A bbasboyli  A .N .  “ A zorbay cam n   goloco- 

yi  nam in o ” .  Bakı:  “ A z o m o ş r', 2 0 01 , 9 6  soh.

2.  A bbasov  Ç .M .  “ A zorbaycanın  d ü n v a   iq- 

tisad iy v atın a  intcq rasiy a  y o lla rT ,  B akı.  “ E lm ” , 

2 0 05 .  252  soh.

3.  A bd ullazad o   F.H .  “ H cy d o r  Ə liy cv .  Si- 

vasi  p o rtret ",  B akı.  «X X I»   -  Y cni  K ə şriy y a t 

E v i,  1998.  114  soh.

4.  A R D N Ş  

haqqın d a. 

S ay ta 


istinadon: 

h ttp  ://\v\vw. socar. g o v .a z /a b o u t-a z . h ım  1

5.  A R D N Ş -do  stru k tu r  isla h a tla n   m ö v zu - 

su n d a   H C Q

ü

Q I  T Ə D Q İQ A T .  A zo rb aycan ın  



N cft  Sonayesi  C z ro   tn fo rm asiy a  və  R csurs 

M orkəzi. 

Sayta  istinadon:  http ://h im ay ad ar- 

a z .o rg /te d q  iqai 1 ar/0 2  - H U Q  L'Q I/0 0 2 - A  R DN S - 

H T B .htm

6.  A R D N Ş -d o  s tn ık tu r  isla h a tla n   m ö vzu- 

su n d a  İQ T lS A D l  T Ə D Q İQ A T .  A zo rb aycan m  

N cft  Sonavcsi  Ü zro  İn fo rm asiy a  vo  R csurs 

M orkozi.  Sa>ia  istir.adon:  http ://h im ay ad ar- 

a z .o rg /tc d q iq a tla r/0 l-IQ T IS A D l/0 0 2 -A R D N S - 

IT B .htm

XƏBƏRLƏR 

•  

TRANSACTIONS 



•  

ИЗВЕСТИЯ



Azərbaycan  MEA-nm Xəbərlən.  Ictim ai elm lər senyası.  2016.  N91

9

7.  A tak işiy ev   M .C .  “ A zərb aycam n   ycni 



ncft  siyasəti  v ə   iqtisadi  yüksəliş'*.  Bakı.  “ A zər- 

baycan** n ə şriy y a tı, 2004.  26 4 səh.

8.  A z ə rb ay c a n   R csp ublik ası  D ö vlət  N cft 

Fondu.  F əaliy y əti  h aq q ın d a   H csabat  -  20 01 » , 

B akı. 2 0 0 2 . 6 2   səh.

9.  A zərb av can   R espublikası  D ö v lət  N eft 

Fondu.  F əaliy y əti  h aq q ın d a  H esabat  -  2 0 10 . 

B akı. 2 0 1 1 .1 1 8  səh .

10.A zərbaycan  R cspu b lik ası  D ö v lət  N cft 

Ş irkəti.  F əaliyyəti  h aq q ın d a   H csabal  -  2 0 0 6, 

B akı.  2007.  3 7  səh.

11. 


A zə rb ay c a n   R cspu b lik ası  D övlət  N cft 

Ş irkəti.  F əaliyvəti  h aq q ın d a   H esabat  -  2007. 

B akı, 2008. 7 6 s ə h .

12.A zərbavcan  R csp ubiik ası  D öv lət  N eft 

Ş irkəti.  F əaliyy əti  h aq q ın d a   H esab at  -  2010, 

B akı. 2011.  225 sə b .

13.Ə liyev 

H .O .  “ M ü stə q illiy im iz  əbədidir**, 

II  kitab   (M ay .  1994  -  D ekabr.  1994).  B akı, 

“ Azəməşr**,  1997.  604 səh.

14.Ə livcv  M .T.  « A z ərb ay can   iq tisad iy yatı- 

nm   form alaşm ası  v ə  in k iş a f p ro b le m b ri» .  B akı, 

«M O tərcim », 2 0 0 1 .7 6 4  səh.

15.Fətullavev  E.  “ N eft  m üq aviləsi  ətrafm d a 

d a n ışıq la r  p ro scsin in   tarixi-siv asi  təhlili"  // 

“ Qanun**  ju m alı,  1996, № 2 .  səh .30-32.

16.M üscynova  İ.M .  “ M ü stəq il  A zərbay can 

d ö v lətin in   qurucusu**.  B ak ı,  “ T əh sil’*.  2004. 47 2  

səh.

17.1brahim ov  H .  “ Ə srin   K ontraklı»  -  Ə sas 



İxrac  B oru  K əm ərinin   reallaşm asın a  gcd ən  у о Г  

//  “ Ə srin   M ü qav iləsi  -  10.  A zərbay can  b ö v ük  

in k iş a f  yollarında'*  (tarix i-siy asi  ləh lil),  B akı, 

« M in  b ir  M ahnı»  M M C , 2004.  səh.  174-176.

18.QafTarov  T .B .  “ A zərb ay can   R cspubli- 

kası.  Ə srə  b ə ra b ə r  on  il  (1 9 9 1 -2 0 0 1 )'’.  B akı. 

“ T u ral-Ə “ N əşriy y at-p o liq rafiy a  m ərkəzi.  2001. 

325  səh.

19.Q affarov  T.B .  “ A zərb ay can   tarix i.  X X  

osrin  80-90-cı  i l b r i ” .  B akı.  “ Mütərcim**.  1997. 

141  səh.

20 .M chdiyev  Ş .F ..  Z a v riy e v   V .Q .  “ A zər- 

b aycan   neft  xəzin əsid ir".  B akı.  “ A zərb ay can 

D ö v b t  N eft  v ə  E lm i-tcx n ik i  Ə dəb iy v at  N əşriy- 

yatı*\  1956.  157  səh.

21.N adirov A ..  Ə liy cv  Q.  “N e ft strateg iyası 

uğurla  d avam   etdirilir**  //  **DiçəIiş  -  X X I  əsr" 

ju rn a lı.  M art  2004. № 3  (73).  səh .51 -61.

22.N əsirov  H.X.  “ A zo rb aycan   ncfti  və  bcv- 

nəlxalq  m ü q a v i b b r ” .  B akı.  1999.  104  səh.

23.S ülcym anov  M .F.  “ E ş itd ik b rim .  O x u - 

d uqlarım ,  Gördükbrim **,  B akı,  “ A zərb aycan  

D ö v b t N ə ş r iy y a tr ,  1987.  32 0  səh.

24.T ahirzadə  Ə .  “ P rczidcn t  E lçib əy".  B akı, 

“ Ycni  M ü sav at" q əzctin in   nəşri.  2001. 4 2 0  soh.

25.Y usifzadə  X .B .  “A zərb ay can   ncft strate- 

giyası:  u ğ u rlar  v ə   p e rs p c k tiv b ri»   / /   3-6  iyun 

2008-ci  il  tarix in d ə  B akıda  k c ç ir ib n   15-ci  B ey- 

nəlxalq  “ X əzər  n c f i   q az.  n cftay ırm a  v ə   n cft 

kim vası’’  sərg i-k o n fran sın m   2-ci  scssiv asın d a 

(iyu n  4 )  A zərb ay can   R espu biik ası  D ö v b t  N cft 

Şirkətinin  B irinci  v itsc-p rezid cn ti.  M illi  E ln ıb r  

A k ad cm iv asın m   akadcm ik i  X oşboxt  Y usifzadə- 

nin  m əruzəsi.  Sayta  istinadən: 

h ttp ://so c a r.a z /112 4 -n cw s-v iew - az.htm l

2 6.Y usifzad ə  X .B .  “ A zərb ay can   ncft-q az 

sənaycsi  (T arix i.  m ö vcud  vəziyy ət.  p ro b lc m b ri 

vo  in k işa f perspcktivbri)**  //  « A zərb ay can   N eft 

Sənayesi  T a rix in ə  d a ir  I  B cy n əlx alq   K onfrans»- 

m m a tc ria lla n .  7  iyun  1996-cı  il.  Bakı  İdm an v ə  

Sərgi  K om plcksi.  A zərb av can   R esp ublikası, 

B akı,  1996.  səh .53 -6 1.

27.А б асо в 

3.M .  “ О сн о в н ы е  н ап равл ен и я 

ф о р м и р о в ан и я   вн еш н еэкон ом и ческой   п о л и ­

ти ки   А зербайдж ан а*',  Б аку.  “ С аб ах *,  1994. 

61  стр.

28.А л и е в   И.  Г.  “ К асп и й ская  н еф ть  А зе р ­

байджана**,  М .:  “ Известия*’, 2003.  712 стр.

29.Г асан ов  Л .М .  “С о в р ем ен н ы е  м еж д у ­

н ар од н ы е  о тн о ш ен и я   и  вн еш н яя  п о л и ти ка 

А зе р б а й д ж ан а ” ,  Баку.  “ Ş o rq -Q ərb ". 2007.  904 

стр.

30.И сто ри я  н еф ти   и  газа  / /   “ Н еф тегазо ­



вая  вертикаль**.  2006.  В ы п уск  №   8.  S av ta 

istinadon:

http://\v\v\v.ngv.rW articlc.aspx?articlcID   21658

31 .М урадал и сва  Э .Б.  “ К ро в  З ем н ая   - 

Н еф ть  А зе р б а й д ж ан а   и  И стори я  *.  К н и га  1., 

Баку. “ М у та р д ж и м ", 2005.  2 5 6  стр.

32.A liy ev  

N .A .  “ T h e   C o n tract  A n ticip atin g  

the  F u tu re " // “ A z e rb aija n   In ternational”  m a g a ­

zin e.  W in ter  1994  (2 .4 ).  page  25.  S ayta  istin a- 

dən:

XƏBƏRLƏR 



•  

TRANSACTIONS 

•  

ИЗВЕСТИЯ



10

Известия НАН Азербайджана 



Серия общественных н а у к ,  2016.  N91

http://w w w .azcr.com /aiw cb/categorics/m agazin 

e/24_foldcr/24  articlcs/24  oilcontract.htm l

33.A zerbaijan  Energy  D ata.  S tatistics  and 

A nalysis  -  O il,  G as.  E lectricity,  C oal.;  U.S. 

Energy  Inform ation  A dm inistration.  Last  U pdat­

ed:  N ovem ber  2007.  14  pages.  Sayta  istinadon: 

h 11 p ://w w w . с ia .doe. gov/c m e u/cabs/A zc rba ij an/ 

pdf. p d f

34.BP 


Statistical  R eview   o f   W orld  Energy 

June 2008.  BP  p.l.c.  2008. 45  pages.

35.BP  Statistical  R eview   o f   W orld  Energy 

June  2011,  BP p.l.c.  2011. 45  pages.

36.Caspian  Sea  E nergy  D ata.  S tatistics  and 

A nalysis  -  O il,  G as,  E lectricity,  C oal.;  U.S. 

Energy  Inform ation  A dm inistration.  Last  U p ­

dated:  January  2007.  17  pages.  Sayta  istinadon: 

h ttp ://w w w .eia.doc.gov/em cu/cabs/C aspian/pdf 

.pd f


37.C hronology  o f   A IO C   Oil  C ontract  // 

“ A zerbaijan  International"  m agazine.  W inter 

1994  (2.4).  page 66.  Sayta istinadən: 

http://w w w .azcr.com /aiw cb/categorics/m agazin 

e/24  folder/24  articles/24  oilchronology.htm l

38.K.ressler 

A .  “ T railb lazer  in  Pursuit  o f 

O il,  T he  R e-O pening  o f   A zerbaijan  to  the 

W est”  //  “ A zerbaijan  International"  m agazine. 

W inter  1994  (2.4),  pages  34-35.  Sayta  isti­

nadon:

http://www.azer.com/aiweb/categoriGS/magazin 



c/24  folder/24_articlcs/24_rem p.htm l

39.M ajidov  A .,  Isgandarova  N .  “ A Z E R ­

BA IJA N:  T H E   LA N D   O F   H O PE.  M odem  

Political  H istory  o f  A zerb aijan” ,  C anada,  2004. 

p p .l 14.

40.M ir-B abayev  M .Y.  “ A zerbaijan’s  Oil 

H istory.  A   C hronology  Leading  up  to  the  So­

viet  Era”  //  “ A zerbaijan  International”  m aga­

zine.  Sum m er  2002  (10.2),  Pages  34-40.  Sayta 

istinadon:

http://w w w .azer.com /aiw eb/categorics/m agazin 

c /a i l 02  fo ld e r/102  articles/102  oil  chronolog 

y.htm l

41.M ir-B abayev  M .Y.  “ A zerbaijan’s  Oil 



History.  B rief Oil  C hronology  since  1920,  Part 

2”  //  “ A zerbaijan  international"  m agazine. 

Sum m er  2003  (11.2),  Pages  56-63.  Sayta 

istinadon:

http://w w w .azer.com /aiw cb/catcgorics/m agazin 

c /a il 12  fo ld er/112_articles/l 12_chronology.ht 

ml

42.Nassibli



 

N ., 


Daneshgar 

Sh. 


“ The 

Inde­


pendent  Azerbaijan's 

Oil 


P olicy” .  Lecture at the 

U niversity  o f  

C alifornia 

at 


Berkeley, 

A p ril 


15, 

1998. 


A rtic le   from   the  forthcom ing 

“Oil 


and 

G eopolitics  in  the  Caucasus  and 

Central 

Asia" 


book. 

Sayta 


istinadon:

http://w w w .zcrbaijan.com /azeri/nasibzade 

.him  I


43.Sagheb  N ..  Javadi  M.  “ A zerbaijan's 

"C ontract  o f   the  Century "  finally  Signed  with 

W estern  Oil  C onsortium ”  //  “ A zerbaijan  lntcr- 

nationl”  m agazine.  W inter  1994  (2.4),  Pages 

26-28. 65.  Sayta  istinadon: 

http://w w w .azer.com /aiw eb/categorics/m agazin 

c/24  folder/24  articles/24  aioc.htm l

44.State  Oil  C om pany  o f   A zerbaijan  Re­

public.  Sayta  istinadon:

h ttp ://en .w ikip cdia.org /w ik i/S tatcO il_ C o m p an 

у  o f   A zerbaijan  Republic

XƏBƏRLƏR 

•  

TRANSACTIONS  •  



ИЗВЕСТИЯ


Azərbaycan  MEA-nın  Xəbərlərı  lctimaı elm lər seriyası,  2016.  №1

11

S U M M A R Y



J a b i   B a h ra m o v ,  R a su l  A g tıay c v  

T h e  o il s tr a te g y   a n d   S ta te  O il C o m p a n y   o f  A z e r b a ija n   R e p u b lic   (S O C A R )  in  1992-2010  y e a rs



Key words

:  S O C A R ,  th e   C o n tr a c t  o f  t h e   C e n tu r y ,  o il c o n tr a c ts ,  th e   C a s p ia n   S e a .  o il a n d  g a s   in 

A z e r b a ija n .  S t a t e   O il F u n d

T h is article  deals  w ith  th e   history  o f  the  State  Oil  C o m p an y   o f  A zerbaijan  R epu blic  (S O C A R ) 

and  its  o p eration   in  1992-201 Os.  T h e  article  d escrib es  the  history   o f  the  co m p an y ,  created  o n   S e p ­

tem ber 9,  1992  by d e c re e  o f  the  President  o f  A zerbaijan  R epublic  on   th e  d ev elo p m en t o f  oil  d e p o s ­

its.  th eir m ining  and  p ro cessin g , o n   the o u tp u t o f  the  A zerbaijani  oil  to  the  w o rld   m arket.  It also  d e ­

scrib es  the  im portance  o f  the  neg otiation s  co n ducted  w ith  m ajo r  foreign  oil  c o m p an ies,  a s  a   result 

o f  w hich  on  S eptem ber  2 0,  1994  w as signed  th e " C o n tra c t o f  the C e n tu ry ’*.  F urther,  in  the a rticle  it 

is spoken on th e im p lem entatio n o f  the p ro v ision s o f  the “ C o n tract o f  the Century'”  until  2010.

Р Е З Ю М Е

Д ж а б и   Ь а х р а м о в ,  Р а с у л   А г а е в  

Н с ф гя п а м   с т р а т е г и и   и  Г о с у д а р с т в е н н а я   Н е ф т я н а я   К о м п а н и я  

А з е р б а й д ж а н с к о й   Р е с п у б л и к и   (Г Н К А Р )  в  1992-2010 

i t

.

Ключевые  слова 



Г Н К А Р .  К о н т р а к т   В е к а ,  н е ф т я н ы е   к о н т р а к т ы .  К а с п и й с к о е   м о р е , 

н е ф т ь   и  г а з  А з е р б а й д ж а н а .  Г о с у д а р с т в е н н ы й   Н е ф т я н о й   Ф о н д

Д а н н а я  статья  п о свящ ен а  истории  со зд ан и я  Г о суд ар ствен н о й   н еф тян о й   ком пании  А зе р ­

б ай дж ан ской   Р еспублики  (Г Н К А Р )  и  ее д еятел ьн о сти   в  1992-2010  гг.  В  с татье  р ассказы вает­

ся  об   истории  ком пании,  со зд ан н о й   9 сен тяб ря  1992  г.  указом   П р ези д ен та  А зер б ай д ж ан ско й  

Р еспублики  «О   р азр аб о тке  н еф тян ы х  м есто р о ж д ен и й ,  их  д о б ы ч е  и  п ерераб отке,  о  вы ходе 

азербай д ж ан ской   нсф ги   на  м ировой   ры нок».  З д есь  такж е  рассказы вается   о  важ ности  п р о ве­

д ен н ы х   п ер еговоров  с  круп н ы м и   зар у б еж н ы м и   н еф тян ы м и   к о м п ан и ям и ,  в  результате  к о т о ­

ры х  20 сен тяб ря  1994  г.  б ы т   заклю чен   « К о н тракт  века».

XƏBƏRLƏR 

•  


TRANSACTIONS 

•  


ИЗВЕСТИЯ

Yüklə 335,29 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə