Macahel’deki Projelerin Toplumsal Yansımaları ve Sürecin Getirdiği Riskler tema vakfi projeleri

Macahel’deki Projelerin Toplumsal Yansımaları ve Sürecin Getirdiği Riskler

• TEMA VAKFI PROJELERİ

• GEF-II/BİYOSFER PROJESİ

• HES PROJELERİ

TEMA VAKFI PROJELERİ

• Vakfın yörede toplumsal yansıma ve risk değerlendirmesine konu olabilecek faaliyetleri

• Arıcılık (Macahel Arıcılık A.Ş.)
• Turizm (Biyotematur/Konaklama merkezi)

TEMA VAKFI PROJELERİ

• TOPLUMSAL YANSIMALARI

• Doğrudan Katılım ve Destek

• - Arıcılık ve turizm faaliyetlerine katılarak gelir elde etme

• - Sivil toplum kuruluşlarının desteği

• Dolaylı Yansımalar

• - Arıcılık şirket ya da işletmelerinin açılması

• - Pansiyon evlerinin açılması

• Olumsuz Tepki ve Eleştiriler

• - Muhtarlıkların tepkileri (Dilekçeler, imza kampanyası)

• * Asli ihtiyaçların dikkate alınmaması, fon dağılımının adil olmaması, fonların belirli kişilere veya tek bir şirkete aktarılması

• * Arıcılığın uzun vadeli, sürekli bir geçim kaynağı olamayacağı düşüncesi

• * Vakfın doğa koruma amacıyla ekonomik kalkınma projelerinin bağdaştırılmamasına bağlı şüpheler

• * Vakfın yöresel yaşamı kısıtlayıcı ve asli sorunların çözümünü engelleyici girişimlerde bulunduğu düşüncesi

• * Halk arasında “Temacı” - “Temacı olmayan” ayrışmasına sebep olma tepkisi

• - Macahel Bizimdir İnisiyatifi (www.macahelbizimdir.org sitesi yayınları)

• * Yöresel tepki ve eleştirilerin organize ve profesyonel olarak yansıtılması ve geliştirilmesi

TEMA VAKFI PROJELERİ

• RİSKLER

• Arıcılık

• - Tekel oluşturma, yöresel işletmelerin rekabet edememe riski

• - Geleneksel kara kovan arıcılığının yok olma riski

• Turizm

• - Çevresel ve yapısal kirlilik riski

• - Yerel kültürün yozlaşma riski

GEF-II/BİYOSFER PROJESİ

• GEF-II/BİYOSFER GELİŞİM SÜRECİ

• - 1998: Efeler ve Gorgit TKA. İlanı (Süresiz)

• - 1999-2000: GEF-II Projesi Pilot Bölge İlanı (7 yıl)

• - 2005: UNESCO Biyosfer Rezerv Alanı İlanı (Süresiz)

• PROJE VE İLANLARIN AMACI

• Efeler ve Gorgit TKA.: Milli Parklar Kanunu’ndaki yasaklamaları içeren koruma anlayışı
• GEF-II Projesi: Katılımcı yaklaşımla etkili ve sürdürülebilir koruma alanı ve yönetimi tesis etmek
• Biyosfer Rezervi: Koruma, kalkınmayı destekleme, bilgilenme

GEF-II/BİYOSFER PROJESİ

• TOPLUMSAL YANSIMALARI

• Genel Yansıma

• - Macahel’in koruma sorununun olmadığı ve geleneksel yaşam tarzının bu konuda yeterli olduğu

• - Bunun dışındaki koruma statülerinin, yaşam tarzına sınırlama getireceği düşüncesi

• Efeler ve Gorgit TKA.

• - Statünün henüz fiilen uygulamaya geçirilmemiş olması

• - Yapılan işlemin kamu yararı bakımından eleştirilmesi

• GEF-II Projesi

• - Katılımcı yaklaşım yerine klasik memur-vatandaş yaklaşımının etkisi

• - Projenin yörenin asli sorunlarına çözüm getireceği beklentisine bağlı yansımalar: “Çiçek, böcek, ayı, ağaç var, insan yok”

• - Geleneksel yaşamı kısıtlayacağı düşüncesi ve somut yansımalar

• - Hibe fonların harcanma biçiminin sebep olduğu tartışmalar

• Biyosfer Rezervi

• - Statünün GEF-II Projesi kapsamında, ona bağlı olarak ortaya çıkmasına bağlı yansımalar

• - Bölgelemenin (zonlamanın) içeriğine dair eleştiriler

GEF-II/BİYOSFER PROJESİ

• RİSKLER

• Efeler ve Gorgit TKA.

• - Statünün fiilen uygulanmaya başlaması ve Milli Parklar Kanunu’ndaki yasaklar (avlanma, otlatma vs.) ve aynı Kanundaki yapı ve tesis yapımı riski

• GEF-II Projesi

• - Projesi süresi 2007 yılında dolmuş ve sona ermiştir. Geride risk olarak Biyosfer statüsünü bırakmıştır.

• Biyosfer Rezerv Alanı

• - Yörenin tümünü kapsayan statünün uygulanmasında geleneksel yaşam alanlarını kısıtlayıcı, kalkınmayı engelleyici düzenleme ve yaklaşımların benimsenmesi riski

HES PROJELERİ

• HİDRO-ELEKTRİK SANTRALİ PROJELERİ

• Yenilenebilir enerji ve HES

• - Hidrolik (su), rüzgâr, güneş, jeotermal, biokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarından elde edilen enerji

• 2005 yılında çıkarılan 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun
• DSİ (su kullanım hakkı) ve EPDK (üretim lisansı)
• Nehir tipi veya barajlı santraller
• Çevre dostu, temiz enerji (AB ve UNESCO desteği)

• Macahel’de HES Projeleri

• - 6 adet nehir tipi santral projesi (su kullanım hakkı başvurusu)

• - Gülkar Enerji Üretim ve Ticaret AŞ. (Düzenli HES – üretim lisansı)

HES PROJELERİ

• TOPLUMSAL YANSIMALARI VE RİSKLER

• Olumlu yansımalar

• - Projelerin yöreye ücretsiz elektrik sağlayacağına dair hatalı yansımalar

• - Projelerin dolaylı olarak (istihdam, elektrik kesintilerinin olmaması vs) yöreye katkı sağlayacağı beklentisi ve göçü durduracağı düşüncesi

• Olumsuz-eleştirel yansımalar ve riskler

• - Yöresel zenginliklerden olan derelerin yöre dışı kuruluşlarca ekonomik olarak değerlendirilmesinden kaynaklanan rahatsızlık

• - Projelerin çokluğuna ve denetimin etkinliğine bağlı çevresel endişe ve riskler

• * Dere yatağının değiştirilmesine bağlı çevresel riskler

• * Santral-yol inşasına ve faaliyetine bağlı çevresel riskler

SONUÇ VE ÖNERİLER

• TEMA VAKFI PROJELERİ

• Arıcılık

• - Arıcılıkla ilgili Tarım Bakanlığı’na bağlı bir üretme istasyonunun kurulması, böylece yöresel zenginliğin adil paylaşımının temini

• - Bakanlık tarafından yöre arıcılarının ücretsiz eğitilmesi ve devamında kredi desteğinin sağlanması

• Turizm

• - Turizmin kota konularak kontrol altına alınması

• - Yerel kültüre ve yaşam tarzına saygının vurgulanması

• - Camili Köyler Birliği’ne pay verilerek, gelirin paylaşılması

• GEF-II/BİYOSFER PROJESİ

• Biyosfer rezerv alanı bölgelemesinin, yörenin geleneksel arazi kullanımına göre yeniden belirlenmesi (örneğin Efeler-Gorgit yerine dağların uç kısımlarının mutlak koruma zonu olarak saptanması)

• Yöresel yaşamı kısıtlayıcı girişimler yerine, yöre dışı gelişmelerin yöre doğasına-kültürüne zarar vermesini önleyici mekanizmaların öne çıkarılması

• HES PROJELERİ

• Projelerin, yörenin özgün yapısı dikkate alınarak sayısal olarak sınırlanması

• Camili Köyler Birliği adına bir proje yapılması, böylece Birliğin ekonomik bir güç elde etmesi, aynı zamanda yöresel zenginliklerden yararlanmanın yöre halkı geneline yayılması