«Magistratura Mərkəzi» Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlyazması hüququnda İsrafilov Rəşad Ənvər oğlu
- Elmi rəhbər: prof. Hacıyev R.Ş. Kafedra müdiri
- BAKI – 2015 2 MÜNDƏRİCAT
| 1
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ
«Magistratura Mərkəzi» Əlyazması hüququnda İsrafilov Rəşad Ənvər oğlu
«Auditdə və idarəetmə təhlildən istifadə olunması və onun təkmilləşdirilməsi yolları» mövzusunda MAGİSTR DİSSERTASİYASI
İxtisasın şifri və adı İİM-060402 «Mühasibat uçotu və audit» Magistr proqramının rəhbəri: prof. Daşdəmirov Ə.İ. Elmi rəhbər: prof. Hacıyev R.Ş.
prof. Səbzəliyev S.M. BAKI – 2015 2
GİRİŞ 3 I FƏSİL AUDİTDƏ İSTİFADƏ EDİLƏN ANALİTİK PROSEDURALARIN NƏZƏRİ VƏ PRAKTİKİ ƏSASLARI 6 1.1 Analitik proseduralar-auditor yoxlamalarının təşkilinin mühəm elementi kimi
1.2. Auditdə istifadə edilən analitik proseduraların növləri
1.3. Auditor yoxlamaları zamanı istifadə olunan analitik proseduraların tətbiqi alqoritmi
2.1. Biznes-plan mərhələsində istifadə olunan analitik proseduralar və onların təkmilləşdirilməsi istiqamətləri
2.2. Auditin yekun mərhələsində tətbiq edilən analitik proseduralar və onların yaxşılaşdırılması problemləri
2.3. Analitik prosedurların tətbiqi əsasında rentabelliyin təhlili və qiymətləndirilməsi
NƏTİCƏ 73 ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 76
3
olaraq təsərrüfat subyektlərinin istehsal və kommersiya fəaliyyətinin idarə edilməsində yeni iqtisadi kateqoriya və terminlərdən istifadə olunur, köhnə anlayışlar başqa məzmun daşıyır. Belə bir şəraitdə idarəetmənin mühüm funksiyalarından biri sayılan nəzarət bazar iqtisadiyyatının əsas elementi kimi öz rolunu saxlayır və menecmentin bütün səviyyələrini zəruri informasiya ilə təmin etməyə imkan verən dövlət və auditor nəzarət formalarından istifadə edilir. Aydındır ki, maliyyə informasiyalarından düzgün və səmərəli istifadə kapital bazarının fəaliyyətinin effektliyini yüksəltməyə, müxtəlif iqtisadi qərarların nəticələrini qiymətləndirməyə və proqnozlaşdırmağa imkan verir. Məhz bu məqsədlə həyata keçirilən auditor nəzarəti təsərrüfat subyektlərinin istehsal və kommersiya fəaliyyətinin məzmunu və məqsədi haqqında məlumat əldə etmək üçün iqtisadi təhlilin müxtəlif metodikalarından və alqoritmlərindən istifadəni nəzərdə tutur. Xarici ölkələrdə və respublikamızda auditin inkişaf təcrübəsi göstərir ki, müasir bazar münasibətləri şəraitində auditor firmalarının fəaliyyətində analitik işlərin rolu artır və kompleks xarakter daşıyır. Aydırdır ki, təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyətinin idarə olunmasında ödəmə qabiliyyəti, dövriyyə kapitalının dövr sürəti, sahibkarlıq subyektlərinin işgüzar fəallığı, maliyyə sabitliyi və s. haqqında ətraflı informasiyaya obyektiv zərurət yaranır. Bundan başqa, müasir dövrdə sahibkarları və investorları yalnız müəssisənin cari və perspektiv maliyyə vəziyyəti deyil, eləcə də qəbul edilmiş idarəetmə qərarlarının gözlənilən nəticələri və strateji məqsədlərə çatmaq imkanları maraqlandırır. Məhz buna görə də, təsərrüfat təcrübəsində auditor yoxlamalarının aparılması zamanı iqtisadi təhlilin bir növü kimi maliyyə təhlilindən geniş istifadə olunur. Məlumdur ki, auditdə maliyyə təhlili dedikdə təsərrüfat subyektlərinin maliyyə mexanizminin dərk edilməsi, onun operativ və investisiya fəaliyyəti üçün resursların yaradılması və istifadəsi metodu başa düşülür. Praktikada, auditin təşkilinin planlaşdırma, auditor yoxlamalarının aparılması və onun nəticələrinin rəsmiyyətə salınması kimi müxtəlif mərhələlərində maliyyə təhlili həyata keçirilir. 4 Qeyd etmək lazımdır ki, bazar münasibətləri şəraitində Azərbaycan Respublikasında auditin təşkilinin hüquqi və normativ bazası tam formalaşdırılmışdır. Ona görə də müasir dövrdə respublika ərazisində fəaliyyət göstərən daha böyük auditor təşkilatları özlərinin firmadaxili standartlarının tətbiq
edilməsini məqsədəuyğun sayır. Nəzəriyyə və praktikada həmin standartlardan bəziləri maliyyə təhlilinin analitik proseduralarını əhatə edir. Xüsusi vurğulamaq yerinə düşər ki, dissertasiya işində öyrənilər bir sıra nəzəri və praktiki problemlər indiyə qədər ölkəmizin xüsusi ədəbiyyatlarında və elmi-tədqiqat işlərində geniş müzakirə olunmamışdır. Bununla yanaşı
iqtisadi ədəbiyyatlarda maliyyə təhlilinin metodikasının yüksək səviyyədə işlənib hazırlanmasına baxmayaraq onun auditor fəaliyyəti ilə əlaqəsinin xarakterinin açılması metodoloji və praktiki problem olaraq qalır. Məlumdur ki, maliyyə təhlilinin nəzəri və praktiki problemləri Bakanov M.İ., Efimova O.V., Kreynina M.N., Novruzov V.T., Neqaşev E.V., Mahmudov İ.M., Paliy V.F., Sayfulin R.S., Səbzəliyev S.M., Stoyanov E.A., Stoyanova E.S., Şeremet A.D., İsmayılov N.M. kimi iqtisadçı alimlərin tədqiqat predmetini təşkil edir. Bundan başqa auditin təşkilinin metodologiyası və metodikası Arens E.A., Karmaykl D.R., Lobbek, Robertson K.R. və digər xarici ölkə müəlliflərinin əsərlərində geniş şərh edilmişdir. Ölkəmizin və Rusiyanın tanınmış iqtisadçılarından Novruzov V.T., Şeremen A.D., Aedreyev V.D., Danilevski Y.A., Stukov S.A. və başqalarının əsərlərini buna misal göstərmək olar. Yuxarıda adları sadalanan müəlliflərin audit və iqtisadi təhlilin problemlərini birgə tədqiq etmiş və bir qayda olaraq buna auditor işinin yekunu və ya əlavə xidmət kimi baxılması məqsədəuyğun sayılmışdır. Bundan başqa əksər iqtisadi ədəbiyyatlarda maliyyə iqtisadi təhlilin nəticələri yalnız son mərhələ kimi deyil, eləcə də auditor yoxlamalarının planlaşdırılması üçün vasitə kimi nəzərdən keçirilir. Yuxarıda sadalanan problemlər magistr buraxılış dissertasiya işi mövzusunun seçilməsini şərtləndirmiş, onun aktuallığını və tədqiqatın əsas istiqamətlərini müəyyən etmişdir. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|