AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ
MAGİSTRATURA MƏRKƏZİ
Əlyazması hüququnda
Zeynalov Anar Abbas oğlu
―İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafında dövlətin iqtisadi rolu‖
mövzusunda
MAGİSTR DİSSERTASİYASI
İxtisasın şifri və adı: 060404 ―İqtisadiyyat‖
İxtisaslaşma: İqtisadi nəzəriyyə
Elmi rəhbər: Magistr proqramının rəhbəri:
i.e.d., prof.Ə.P.Babayev
i.e.d., prof.Ə.P.Babayev
Kafedra müdiri : i.e.d., prof.Ə.P.Babayev
BAKI - 2016
2
Mündəricat
Giriş .............................................................................................................................. 3
I FƏSİL. İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşmasının nəzəri və metodoloji əsasları. 8
1.1 İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşdırılmasının obyektiv zəruriliyi və səciyyəvi
xüsusiyyətləri .............................................................................................................. 8
1.2 Elmi, texniki innovasiyaların yeni iqtisadiyyatdakı rolu .................................... 20
II FƏSİL. İnnovasiyalı iqtisadiyyatın perspektiv inkişaf istiqamətləri və dövlətin
investisiya-innovasiya siyasəti ................................................................................... 33
2.1 Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti və onun formaları ............................... 33
2.2 İnnovativ inkişaf strategiyası və onun işlənib hazırlanmasında dövlətin rolu .... 41
III FƏSİL. Müasir dövrdə cəmiyyətin innovasiyalı inkişafının səmərəliliyi ............ 55
3.1 İnnovasiya iqtisadi rəqabətin və inkişafın əsasıdır .............................................. 55
3.2 İnsan kapitalı innovasiyalı iqtisadiyyatın əsas amili kimi ................................... 63
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR ....................................................................................... 73
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT ........................................................................ 76
РЕЗЮМЕ ................................................................................................................... 80
SUMMARY ............................................................................................................... 81
3
Giriş
Tədqiqat mövzusunun aktuallığı. İnnovasiya fəaliyyəti deyərkən istehsal,
kommersiya, idarə etmə və sosial proseslərin səmərəliyini artıran elmi tədqiqatların və
təcrübi-konstruktor işlərinin (ETTKİ) nəticələrinin praktiki tətbiqi nəzərdə tutulur.
İnnovasiya prosesi nəticəsində yeni və ya təkmilləşmiş məhsul, xidmət təklif olunur.
Eyni zamanda innovasiya texnoloji prosesləri, idarə və təşkil etmə proseslərində
tətbiq oluna bilər. İnnovasiya fəaliyyəti cəmiyyətin intellektual fəaliyyətinin
təkmilləşdirilməsinə yönələn nəticədir.
İnnovasiya – layihənin hazırlanmasında, planlaşdırılmasında, istifadəsində
keyfiyyət üstünlüklərinə malik olan yeni məhsul, xidmət və texnologiyalar və ya yeni
təşkilati - iqtisadi forma şəklində ifadə olunan, əvvəlki məhsul və ya təşkilati
formalarla müqayisədə əlavə iqtisadi və ya ictimai mənfəəti təmin edən innovasiya
fəaliyyətinin nəticəsidir.
Bir ölkənin iqtisadi inkişafı, istehsalda istifadə faktorların qədərliyi və
xarakterindən asılıdır. Bu səbəblə əmək, sərmayə və təbii qaynaq miqdarı ilə bərabər
texnoloji inkişaf, təşkilati faktorlar və bəşəri sərmayə təcrübəsi kimi məhsuldarlığı
artıran amillərində nəzərə alınması lazımdır. Ən inkişaf etmiş ictimai səviyyənin
"İnformasiya Cəmiyyəti" olaraq adlandırılmasının arxasında əsas səbəb, məlumatın
strateji üstünlüyündən qaynaqlanmaqdadır. Digər istehsal faktorlarına görə böyük
üstünlüklər təmin edən məlumat faktoru, iqtisadi inkişafın ən fundamental itələyici
gücünü təşkil edir.
İnnovasiya proseslərinin tənzimlənməsi Azərbaycan Respublikasında dövlətin
sosialiqtisadi siyasətinin əsas tərkib hissəsi olan innovasiya siyasəti vasitəsilə həyata
keçirilir. Bu siyasətə uyğun olaraq ölkədə investisiya mühitinin daha da
yaxşılaşdırılması üçün müvafiq innovasiya strukturlarının, başqa sözlə innovasiya
mərkəzlərinin, texnoloji biznes-inkubatorların, texnoparkların yaradılması nəzərdə