AZƏRBAYCAN RESPUBLĠKASI TƏHSĠL NAZĠRLĠYĠ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT ĠQTĠSAD UNĠVERSĠTETĠ
MAGĠSTRATURA MƏRKƏZĠ
Əlyazması hüququnda
HƏSƏNOV ELVĠN MEHMAN OĞLU
«VENÇUR FONDLARIN FƏALĠYYƏTĠNĠN XARĠCĠ TƏCRÜBƏSĠ VƏ
ONLARDAN AZƏRBYCANDA ĠSTĠFADƏ ĠMKANLARI»
MÖVZUSUNDA
MAGĠSTR DĠSSERTASĠYASI
Ġstiqamətin Ģifri və adı 060404 Ġqtisadiyyat
ĠxtisaslaĢma «Ġqtisadiyyatın tənzimlənməsi»
Elmi rəhbər
Magistr proqramının rəhbəri
(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad)
(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad)
i.e.n., b/m. Hüseynov A.M. i.e.n., dos. Mahmudova İ.M.
___________________________ ___________________________
Kafedra müdiri
(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad) i.e.d., prof. Əhmədov M.A.
__________________________________________________________________
BАKI - 2016
2
MÜNDƏRĠCAT
GĠRĠġ............................................................................................................... 3
I FƏSĠL. VENÇUR MALĠYYƏLƏġDĠRMƏNĠN TƏNZĠMLƏNMƏSĠNĠN
NƏZƏRĠ ƏSASLARI............................................................................................. 7
1.1
. İqtisadiyyatın innovasiya inkişafı: nəzəri aspektlər.................................. 7
1.2. Vençur fondların innovasiya inkişafında rolu......................................... 18
1.3. Vençur fondların fəaliyyətinin tənzimlənməsi........................................ 30
II FƏSĠL. VENÇUR FONDLARIN FƏALĠYYƏTĠNĠN XARĠCĠ
TƏCRÜBƏSĠ........................................................................................................ 40
2.1. Vençur fondların fəaliyyətinin ABŞ təcrübəsi........................................ 40
2.2. Vençur fondların fəaliyyətinin Avropa təcrübəsi.................................... 50
2.3. Vençur fondların fəaliyyətinin Şərqi Asiya təcrübəsi............................. 59
III FƏSĠL. VENÇUR MALĠYYƏLƏġDĠRMƏNĠN AZƏRBAYCANDA
TƏTBĠQĠ ĠMKANLARI...................................................................................... 66
3.1. Azərbaycanda innovasiya fondlarının fəaliyyəti..................................... 66
3.2. Azərbaycanda vençur fondların fəaliyyətinin yüksəldilməsi
perspektivləri.......................................................................................................... 74
NƏTĠCƏ VƏ TƏKLĠFLƏR........................................................................ 84
ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYAT SĠYAHISI................................... 86
РЕЗЮМЕ...................................................................................................... 89
SUMMARY................................................................................................... 90
3
GĠRĠġ
Mövzunun aktuallığı. XX əsrin sonlarında dünyada iqtisadi inkişafın
xarakteri və şərtlərini dəyişdirən informasiya-texnologiya inqilabı baş vermişdir.
Bunun nəticəsində sənayedə texnika və texnologiyanın tətbiqi ictimai tərəqqinin
aparıcı qüvvəsinə çevrilmişdir.
İqtisadi inkişaf strategiyası məhdud təsərrüfat resurslarının, ilk növbədə,
investisiya ehtiyatlarının iqtisadiyyatın, o cümlədən milli sənayenin rəqabət
qabiliyyətinin yüksəldilməsinə yönəldilməsini təmin etməlidir. Çünki ölkəmizdə
bir çox sənaye sahələrində tətbiq edilən texnologiyanın və müvafiq olaraq
məhsuldarlıq və rəqabət qabiliyyətinin səviyyəsi hələ də aşağı səviyyədədir.
Sənayenin inkişafında yeni mərhələ bütün istehsal aparatının modernləşməsinə və
onun yenilənməsi üçün investisiyaların artırılmasına əsaslanmalıdır.
İnvestisiyanın yönəldilməsi istiqamətlərindən biri kimi innovasiya yönümlü
investisiyalar müasir dövrdə xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Biliyə əsaslanan
cəmiyyətin əsas potensialı insan kapitalıdır. İnsanların yeni bilik yaratmaq və
ondan səmərəli istifadə etmək qabiliyyəti xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Bu
səbəbdən də investisiyalar əsasən insan resurslarının inkişafına yönəldilir.
İstehsalda səmərəlilik əldə edilməsi məqsədilə son zamanlar insan amili mərkəzə
çəkilərək digər resurslar onunla əlaqələndirilir və bu ikili qarşılaşdırmalar
nəticəsində yeni kombinasiyalar meydana çıxır ki, nəticədə məhsuldar qüvvələrin
yeniləşmiş gücü ortaya çıxır. Bu baxımdan da mövzumuzda toxunulması qarşıya
qoyduğumuz problemin mərkəzində insan və kapital faktoru qarşılaşdırılır ki,
bunun da nəticəsində bənzəri olmayan yeni məhsul, spontan inkişaf və daha çox
gəlir gətirən vençur maliyyələşdirmə modeli ortaya çıxır.
Azərbaycanda elmi-texniki və innovasiya sferalarının gələcək inkişafı üçün
vençur maliyyələşdirmə sisteminin formalaşması aktual məsələlərdən biridir.
Müasir mərhələdə kifayət miqdarda cəlbedici şirkətlərin və ya innovasiya
təşəbbüskarlarının olmaması ölkəmizdə vençur fondların fəaliyyəti ləngidən əsas
amillərdən biri hesab olunur. Ancaq son zamanlar vençur maliyyələşdirmə