Manuductio ad Latinam linguam nec non de originibus Latinae linguae, Hanau 1619, f. *6r–v



Yüklə 462 b.
tarix01.12.2017
ölçüsü462 b.
#13253


Manuductio ad Latinam linguam nec non de originibus Latinae linguae, Hanau 1619, f. *6r–v):

  • Manuductio ad Latinam linguam nec non de originibus Latinae linguae, Hanau 1619, f. *6r–v):

  • Persia toto quasi caelo a nobis distat, et tamen quis credat ibi quoque esse qui Latine sciant? Recens adhuc et calidum est quod Rodolphus II Imperator Romanus anno 1602 eo legatum miserit Stephanum Kakasch, virum nobilem e Transylvania. Atque is orationem ad Regem Persiae habendam Latine concepit, quae publice exstat, hoc antelogio: „Serenissime, potentissime ac magnanime Princeps Abas, Rex Persarum, Medorum atque Armeniae, etc.“ Cumque legatus ille Kakasch in via moreretur et omnes iuxta comites praeter unum fato haut dubie servatum, hic in aula Persica nactus quendam Latinae linguae non ignarum, interpretem („Renegat“ ibi vocant) omnia Latine nec infeliciter nomine Caesaris Romani expedivit.


Cum tot natorum casto sociata cubili Musa sit ex nobis Gallica facta parens Miraris Latiam sic nos ardere puellam, Et ueteris, lector, rumpere iura tori. Gallica Musa mihi est, fateor, quod nupta marito: Pro Domina colitur Musa Latina mihi. Sic igitur (dices) praefertur adultera nuptae? Illa quidem bella est, sed magis ista placet. (Poematum libri quatuor, Paris 1558, ad lectorem)

  • Cum tot natorum casto sociata cubili Musa sit ex nobis Gallica facta parens Miraris Latiam sic nos ardere puellam, Et ueteris, lector, rumpere iura tori. Gallica Musa mihi est, fateor, quod nupta marito: Pro Domina colitur Musa Latina mihi. Sic igitur (dices) praefertur adultera nuptae? Illa quidem bella est, sed magis ista placet. (Poematum libri quatuor, Paris 1558, ad lectorem)



Ludwig Braun, Ancilla Calliopeae: Ein Repertorium der neulateinischen Epik Frankreichs (1500–1700), Leiden 2007 (Mittellateinische Studien und Texte 38).

  • Ludwig Braun, Ancilla Calliopeae: Ein Repertorium der neulateinischen Epik Frankreichs (1500–1700), Leiden 2007 (Mittellateinische Studien und Texte 38).

  • Heinz M. Werhahn (Hg.), „Theresias“. Szenen aus dem Österreichischen Erbfolgekrieg 1741–1745. Epos eines unbekannten Lothringers in neun Büchern, lateinisch und deutsch, Neuß 1995.

  • Heinz Hofmann u.a. (Hg.), Julius Caesar Stella: Columbeidos libri priores duo, Groningen 1993.



Karl Borinski, ‘Das Epos der Renaissance’, Vierteljahrsschrift für Kultur und Litteratur der Renaissance 1 (1886), 187–205.

  • Karl Borinski, ‘Das Epos der Renaissance’, Vierteljahrsschrift für Kultur und Litteratur der Renaissance 1 (1886), 187–205.

  • Vladimiro Zabughin, Virgilio nel rinascimento italiano da Dante a Torquato Tasso, 2 Bde., Bologna 1921/23.

  • Heinz Hofmann, ‘Von Africa über Betlehem nach America: Das Epos in der neulateinischen Literatur’, in: Jörg Rüpke (Hg.), Von Göttern und Menschen erzählen: Formkonstanzen und Funktionswandel vormoderner Epik, Stuttgart 2001, 130–82.





Die ps.-vergilischen Verse am Beginn der Aeneis

  • Die ps.-vergilischen Verse am Beginn der Aeneis

  • Ille ego, qui quondam gracili modulatus avena carmen et egressus silvis vicina coegi, ut quamvis avido parerent arva colono, gratum opus agricolis, at nunc horrentia Martis, arma virumque cano …

  • Vergils “Grabepigramm”

  • Mantua me genuit, Calabri rapuere, tenet nunc Parthenope; cecini pascua, rura duces.

  • Ecl. 10,6: incipe, sollicitos Galli dicamus amores



Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris Italiam fato profugus Laviniaque uenit litora, multum ille et terris iactatus et alto vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram, multa quoque et bello passus, dum conderet urbem inferretque deos Latio; genus unde Latinum Albanique patres atque altae moenia Romae. Musa, mihi causas memora, quo numine laeso quidve dolens regina deum tot volvere casus insignem pietate virum, tot adire labores impulerit. tantaene animis caelestibus irae?

  • Arma virumque cano, Troiae qui primus ab oris Italiam fato profugus Laviniaque uenit litora, multum ille et terris iactatus et alto vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram, multa quoque et bello passus, dum conderet urbem inferretque deos Latio; genus unde Latinum Albanique patres atque altae moenia Romae. Musa, mihi causas memora, quo numine laeso quidve dolens regina deum tot volvere casus insignem pietate virum, tot adire labores impulerit. tantaene animis caelestibus irae?



  • Georg Roellenbleck, Das epische Lehrgedicht Italiens im fünfzehnten und sechzehnten Jahrhundert. Ein Beitrag zur Literaturgeschichte des Humanismus und der Renaissance, München 1975.

  • Yasmin A. Haskell, Loyola’s Bees: Ideology and Industry in Jesuit Latin Didactic Poetry, Oxford 2003.





„Einer freieren Weltansicht, die der Deutsche sich zu verkümmern auf dem Weg ist, würde ferner sehr zustatten kommen wenn ein junger geistreicher Gelehrter das wahrhaft poetische Verdienst zu würdigen unternähme, welches deutsche Dichter in der lateinischen Sprache seit drey Jahrhunderten an den Tag gegeben. [...] Wir dürfen nur des Johannes Secundus und Balde’s gedenken ... Zugleich würde er beachten wie auch andere gebildete Nationen zu der Zeit, als Lateinisch die Weltsprache war, in ihr gedichtet und sich auf eine Weise unter einanderverständigt, die uns jetzo verloren geht.“

  • „Einer freieren Weltansicht, die der Deutsche sich zu verkümmern auf dem Weg ist, würde ferner sehr zustatten kommen wenn ein junger geistreicher Gelehrter das wahrhaft poetische Verdienst zu würdigen unternähme, welches deutsche Dichter in der lateinischen Sprache seit drey Jahrhunderten an den Tag gegeben. [...] Wir dürfen nur des Johannes Secundus und Balde’s gedenken ... Zugleich würde er beachten wie auch andere gebildete Nationen zu der Zeit, als Lateinisch die Weltsprache war, in ihr gedichtet und sich auf eine Weise unter einanderverständigt, die uns jetzo verloren geht.“



Bukolik

  • Bukolik

  • W. Leonard Grant, Neo-Latin Literature and the Pastoral, Chapel Hill 1965.

  • Versepistel

  • Heinrich Dörrie, Der heroische Brief: Bestandsaufnahme, Geschichte, Kritik einer humanistisch-barocken Literaturgattung, Berlin 1968.



Sequitur Horatius prudens et discretus, Vitiorum aemulus, firmus et mansuetus, Qui tres libros fecit principales, Duosque dictaverat minus usuales: Epodon videlicet et librum Odarum, Quos nostris temporibus credo valere parum Hinc poetrie veteris titulum ponamus, Sermones cum epistolis dehinc adiciamus.

  • Sequitur Horatius prudens et discretus, Vitiorum aemulus, firmus et mansuetus, Qui tres libros fecit principales, Duosque dictaverat minus usuales: Epodon videlicet et librum Odarum, Quos nostris temporibus credo valere parum Hinc poetrie veteris titulum ponamus, Sermones cum epistolis dehinc adiciamus.

  • Neulateinischer Horaz: Eckart Schäfer, Deutscher Horaz – Conrad Celtis, Georg Fabricius, Paul Melissus, Jacob Balde: Die Nachwirkung des Horaz in der neulateinischen Dichtung Deutschlands, Wiesbaden 1976.



Horaz, Oden 1,2

  • Horaz, Oden 1,2

  • Iam satis terris nivis atque dirae grandinis misit Pater et rubente dextera sacras iaculatus arces      terruit Urbem,

  • terruit gentis, grave ne rediret         saeculum Pyrrhae nova monstra questae, omne cum Proteus pecus egit altos visere montis ...





VIVAMUS mea Lesbia, atque amemus, rumoresque senum seueriorum omnes unius aestimemus assis! soles occidere et redire possunt: nobis cum semel occidit breuis lux, nox est perpetua una dormienda. da mi basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum, deinde usque altera mille, deinde centum. dein, cum milia multa fecerimus, conturbabimus illa, ne sciamus, aut ne quis malus inuidere possit, cum tantum sciat esse basiorum.

  • VIVAMUS mea Lesbia, atque amemus, rumoresque senum seueriorum omnes unius aestimemus assis! soles occidere et redire possunt: nobis cum semel occidit breuis lux, nox est perpetua una dormienda. da mi basia mille, deinde centum, dein mille altera, dein secunda centum, deinde usque altera mille, deinde centum. dein, cum milia multa fecerimus, conturbabimus illa, ne sciamus, aut ne quis malus inuidere possit, cum tantum sciat esse basiorum.



QVAERIS, quot mihi basiationes tuae, Lesbia, sint satis superque. quam magnus numerus Libyssae harenae lasarpiciferis iacet Cyrenis oraclum Iouis inter aestuosi et Batti ueteris sacrum sepulcrum; aut quam sidera multa, cum tacet nox, furtiuos hominum uident amores: tam te basia multa basiare uesano satis et super Catullo est, quae nec pernumerare curiosi possint nec mala fascinare lingua.

  • QVAERIS, quot mihi basiationes tuae, Lesbia, sint satis superque. quam magnus numerus Libyssae harenae lasarpiciferis iacet Cyrenis oraclum Iouis inter aestuosi et Batti ueteris sacrum sepulcrum; aut quam sidera multa, cum tacet nox, furtiuos hominum uident amores: tam te basia multa basiare uesano satis et super Catullo est, quae nec pernumerare curiosi possint nec mala fascinare lingua.



Lieber, heiliger, großer Küsser, Der du mir's in lechzend atmender Glückseligkeit fast vorgetan hast! Wem soll ich's klagen, klagt' ich dir's nicht! Dir, dessen Lieder wie ein warmes Kissen Heilender Kräuter mir unters Herz sich legten, Daß es wieder aus dem krampfigen Starren Erdetreibens klopfend sich erholte. Ach, wie klag' ich dir's, daß meine Lippe blutet, Mir gespalten ist und erbärmlich schmerzet, Meine Lippe, die so viel gewohnt ist Von der Liebe süßem Glück zu schwellen Und, wie eine goldne Himmelspforte, Lallende Seligkeit aus- und einzustammeln. Gesprungen ist sie! Nicht vom Biß der Holden, Die, in voller ringsumfangender Liebe, Mehr möcht' haben von mir, und möchte mich Ganzen

        • Lieber, heiliger, großer Küsser, Der du mir's in lechzend atmender Glückseligkeit fast vorgetan hast! Wem soll ich's klagen, klagt' ich dir's nicht! Dir, dessen Lieder wie ein warmes Kissen Heilender Kräuter mir unters Herz sich legten, Daß es wieder aus dem krampfigen Starren Erdetreibens klopfend sich erholte. Ach, wie klag' ich dir's, daß meine Lippe blutet, Mir gespalten ist und erbärmlich schmerzet, Meine Lippe, die so viel gewohnt ist Von der Liebe süßem Glück zu schwellen Und, wie eine goldne Himmelspforte, Lallende Seligkeit aus- und einzustammeln. Gesprungen ist sie! Nicht vom Biß der Holden, Die, in voller ringsumfangender Liebe, Mehr möcht' haben von mir, und möchte mich Ganzen


Julia Haig Gaisser, Catullus and his Renaissance Readers, Oxford 1993.

  • Julia Haig Gaisser, Catullus and his Renaissance Readers, Oxford 1993.

  • Georg Ellinger, ‘Goethe und Johannes Secundus’, Goethe-Jahrbuch 13 (1892), 199–210.



Nos itaque huic rei sedulam operam navavimus, ut iussu Nostro aliquot eruditi et sapientes viri suam serio curam contulerint, quorum diligentia studioque perfectum opus est, quod gratum omnibus, Deoque et Sanctae Ecclesiae honorificum fore speramus. Siquidem in eo Hymni (paucis exceptis) qui non metro, sed soluta oratione, aut etiam rythmo constant, vel emendatioribus codicibus adhibitis, vel aliqua facta mutatione ad carminis et latinitatis leges, ubi fieri potuit, revocati; ubi vero non potuit, de integro conditi sunt, eadem tamen, quoad licuit, servata sententia.

  • Nos itaque huic rei sedulam operam navavimus, ut iussu Nostro aliquot eruditi et sapientes viri suam serio curam contulerint, quorum diligentia studioque perfectum opus est, quod gratum omnibus, Deoque et Sanctae Ecclesiae honorificum fore speramus. Siquidem in eo Hymni (paucis exceptis) qui non metro, sed soluta oratione, aut etiam rythmo constant, vel emendatioribus codicibus adhibitis, vel aliqua facta mutatione ad carminis et latinitatis leges, ubi fieri potuit, revocati; ubi vero non potuit, de integro conditi sunt, eadem tamen, quoad licuit, servata sententia.





Lovato Lovati (1241–1309)

  • Lovato Lovati (1241–1309)

  • Albertino Mussato (1261–1329), Ecerinis (1315)



potest enim haec nostra, ut Amphitruonem suum Plautus appellat, Tragicocomoedia nuncupari, quod personarum dignitas & Regiae maiestatis impia illa violatio ad Tragoediam, iucundus vero exitus rerum ad Comoediam pertinere videantur.

  • potest enim haec nostra, ut Amphitruonem suum Plautus appellat, Tragicocomoedia nuncupari, quod personarum dignitas & Regiae maiestatis impia illa violatio ad Tragoediam, iucundus vero exitus rerum ad Comoediam pertinere videantur.



Jean-Marie Valentin, Le Théâtre des Jésuites dans les pays de langue allemande. Répertoire chronologique des pièces représentées et des documents conservés (1555–1773), 2 Bde., Stuttgart 1983/84 (Hiersemanns bibliographische Handbücher 3).

  • Jean-Marie Valentin, Le Théâtre des Jésuites dans les pays de langue allemande. Répertoire chronologique des pièces représentées et des documents conservés (1555–1773), 2 Bde., Stuttgart 1983/84 (Hiersemanns bibliographische Handbücher 3).

  • Elida M. Szarota, Das Jesuitendrama im deutschen Sprachgebiet. Eine Periochen-Edition: Texte und Kommentare, 4 Bde., München 1979–1987.

  • Ruprecht Wimmer, Jesuitentheater: Didaktik und Fest. Das Exemplum des ägyptischen Joseph auf den deutschen Bühnen der Gesellschaft Jesu, Frankfurt a.M. 1982.

  • Fröhler, Josef: Das Linzer Jesuitendrama 1608-1773. Stoffe und Motive. In: Historisches Jahrbuch der Stadt Linz 1997, S. 11–72.









Yüklə 462 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə