Materializm był typowym systemem Oświecenia. Najwięcej zwolenników miał w gronie encyklopedystów, jednak pierwszym I najoryginalniejszym był La Mettrie

Materializm był typowym systemem Oświecenia. Najwięcej zwolenników miał w gronie encyklopedystów, jednak pierwszym i najoryginalniejszym był La Mettrie.

• Materializm był typowym systemem Oświecenia. Najwięcej zwolenników miał w gronie encyklopedystów, jednak pierwszym i najoryginalniejszym był La Mettrie.

• Julien Offray de La Mettrie (1709- 1751) był lekarzem. Pierwsza książka filozoficzna, głosząca jaskrawy materializm, oraz satyry, wydrwiwające kolegów, uniemożliwiły mu pozostawanie w kraju, zbiegł do Holandii, potem znalazł schronienie w Berlinie, na dworze Fryderyka II.

La Mettrie lubił popisywać się swoimi radykalnymi poglądami i prowokować opinię, przez co ściągał na siebie powszechne oburzenie.

• La Mettrie lubił popisywać się swoimi radykalnymi poglądami i prowokować opinię, przez co ściągał na siebie powszechne oburzenie.

• Na orientację jego filozofii wyraźnie oddziałał jego zawód lekarza. Spostrzeżenie zależności myślenia od gorączki, jakiego dokonał na samym sobie w czasie choroby, miało zdecydować o tym, żę zajął stanowisko materialistyczne.

• Jego główne dzieło filozoficzne

• to "Człowiek-maszyna"

• (L’homme-machine) z roku 1748.

• Mechanistyczny materializm La Mettrie'ego, traktujący istoty żywe jako maszyny, wywodził się z nowożytnej filozofii, z poglądów Kartezjusza i Spinozy.

System La Mettrie'ego był, jak sam twierdził, krótki i prosty: wszystkie przedmioty są materialne.

• System La Mettrie'ego był, jak sam twierdził, krótki i prosty: wszystkie przedmioty są materialne.

• Z materialnych przedmiotów interesował go tylko jeden, będący przedmiotem sporu między materialistami a ich przeciwnikami:

• człowiek.

• Tu trzeba było obalić powszechne mniemanie i dowieść, że dusza ludzka jest materialna.

Głównym argumentem za tym, że dusza ludzka jest materialna La Mettrie'ego była zależność duszy od ciała.

• Głównym argumentem za tym, że dusza ludzka jest materialna La Mettrie'ego była zależność duszy od ciała.

• Popierał ją mnóstwem spostrzeżeń. Gdy ciało zasypia, zasypia również dusza, zapada w bezwład wraz ze zwolnieniem obiegu krwi. Jak obieg krwi staje się zbyt szybki, dusza nie może spać. Gdy ciało nie otrzymuje pokarmu, dusza słabnie, a gdy zostaje nakarmione, życie wchodzi w duszę, choroba ciała wprowadza zaburzenia do duszy.

• Zależność duszy od ciała bywa często widoczna gołym okiem, ale nieraz zmiany cielesne, które wpływają na duszę, są tak subtelne, że usuwają się spod obserwacji, maleńkie włókienko, którego nie zdoła wykryć żadna najdrobiazgowsza sekcja, zdolne jest z geniusza uczynić głupca.

• Stany duszy zależą też od obcych ciał, a nie tylko od własnego. Cała treść duszy pochodzi ze zmysłów, zależy więc od ciał, które przez narządy zmysłowe działają na nią.

• Do spostrzeżeń dotyczących zależności zjawisk psychicznych od cielesnych La Mettrie dodawał przesłankę, że - aby móc być zależną od ciała - dusza sama musi być ciałem.

• Zwykła, nieorganiczna materia jest bezwładna, skoro więc istoty organiczne poruszają się same z siebie, to muszą zawierać jakiś inny, szczególny rodzaj materii. Ten czynny rodzaj materii w istotach organicznych to nic innego niż to, co powszechnie bywa nazywane duszą.

• La Mettrie odstąpiwszy od czysto psychologicznego pojęcia duszy powrócił do starożytnego biologicznego. Dla niego funkcją duszy było nie tylko samo myślenie, ale ożywianie i poruszanie ciała. Jeśli dusza ma poruszać ciało, to musi sama być ciałem.

Według niego myślenie jest nie tylko własnością materii, ale samo jest procesem materialnym.

• Według niego myślenie jest nie tylko własnością materii, ale samo jest procesem materialnym.

• La Mettrie uważał duszę nie za własność materii, lecz za odrębny rodzaj materii, za substancję materialną, która znajduje się w najdrobniejszej cząstce istot organicznych.

• Zebrał wiele spostrzeżeń dowodzących, że najdrobniejsza cząstka organizmu może poruszać się samorzutnie: serce niektórych zwierząt bije po wyjęciu z ciała, odcięte muskuły kurczą się przy podrażnieniu, części rozciętych polipów wyrastają po pewnym czasie na całkowite zwierzęta.

Każda, nawet najdrobniejsza cząstka materii organicznej ma własności psychiczne.

• Każda, nawet najdrobniejsza cząstka materii organicznej ma własności psychiczne.

• Jak to się dzieje, że materia może posiadać własności psychiczne, na to pytanie La Mettrie nie odpowiadał, bo nie wierzył w możność poznania natury związku, jaki zachodzi między materią a świadomością.

• Stwierdzamy ten związek jako fakt, ale go nie rozumiemy, jak zresztą tylu innych uznanych faktów.

Własnością materii jest działanie mechaniczne: zmiany dokonują się w niej według stałych praw ruchu, bez interwencji wolnych i nie dających się obliczyć czynników. A ponieważ istnieje tylko materia, więc we wszechświecie zachodzą tylko przebiegi mechaniczne. Taki pogląd La Mettrie'ego był w zgodzie z ogólną tendencją nowożytnej filozofii.

• Własnością materii jest działanie mechaniczne: zmiany dokonują się w niej według stałych praw ruchu, bez interwencji wolnych i nie dających się obliczyć czynników. A ponieważ istnieje tylko materia, więc we wszechświecie zachodzą tylko przebiegi mechaniczne. Taki pogląd La Mettrie'ego był w zgodzie z ogólną tendencją nowożytnej filozofii.

Już Kartezjusz traktował zwierzęta jak maszyny, La Mettrie rozszerzył to twierdzenie na człowieka.

• Już Kartezjusz traktował zwierzęta jak maszyny, La Mettrie rozszerzył to twierdzenie na człowieka.

• Uważał to za rzecz naturalną, podejrzewał, że Kartezjusz, nie zrobił tego tylko z obawy przed opinią publiczną.

• La Mettrie chciał wykazać pokrewieństwo człowieka ze zwierzętami, i pragnienie to uczynił ośrodek swojej filozofii.

• Usiłował przekonać, że człowiek jest tak samo maszyną, jak zwierzęta, tylko lepiej skonstruowaną i wyróżniającą się wyjątkową własnością: mową.

Spodziewał się, że doczeka się chwili, w której małpy nauczą się mówić i będą wytwarzać kulturę nieustępującą ludzkiej. W przeciwieństwie do hierarchicznych poglądów na świat, materializm był poglądem niwelującym: nie ma istot i rzeczy wyższych lub niższych, wszystko jest tylko materią i maszyną.

• Spodziewał się, że doczeka się chwili, w której małpy nauczą się mówić i będą wytwarzać kulturę nieustępującą ludzkiej. W przeciwieństwie do hierarchicznych poglądów na świat, materializm był poglądem niwelującym: nie ma istot i rzeczy wyższych lub niższych, wszystko jest tylko materią i maszyną.

Konsekwencje materializmu obejmują religię, metafizykę, etykę:

• Konsekwencje materializmu obejmują religię, metafizykę, etykę:

• jeśli istnieje tylko materia, to nie ma Boga ani duszy wolnej i nieśmiertelnej.

• La Mettrie, a za nim cały materializm francuski, kładł nacisk na negatywne konsekwencje doktryny. Przejęty zagadnieniami praktycznymi i usposobiony polemicznie, zajmował się walką z teologią.

• Na tym tle wytworzyło się negatywne pojęcie materializmu - materializm to doktryna, która zaprzecza istnieniu Boga i duszy. Chociaż La Mettrie podawał swoje antyreligijne wnioski w bardziej umiarkowanej postaci, niż to czynili jego następcy.

La Mettrie twierdził, że jeśli nawet Bóg istnieje, to nie wynika stąd obowiązek kultu ani jakiegoś szczególnego trybu życia. Podobnie też traktował kwestię nieśmiertelności.

• La Mettrie twierdził, że jeśli nawet Bóg istnieje, to nie wynika stąd obowiązek kultu ani jakiegoś szczególnego trybu życia. Podobnie też traktował kwestię nieśmiertelności.

• Ludzkość nie będzie szczęśliwa, póki nie wyzbędzie się religii. Społeczeństwo złożone z ateistów jest nie tylko możliwe, ale jest ideałem, do którego należy dążyć dla dobra ludzkiego.

Filozoficzna doktryna materializmu przetrwała we Francji aż do XIX wieku.

• Filozoficzna doktryna materializmu przetrwała we Francji aż do XIX wieku.

• Wpływ polityczny i społeczny materializmu był silniejszy niż jego wpływ filozoficzny.

• La Mettrie żądał reform: ze swojej mechanistycznej filozofii wyprowadzał wniosek, że światem rządzi konieczność, gdzie zaś jest konieczność, tam nie ma winy, nie ma przestępców, są tylko chorzy, należy oddawać ich nie sądom, lecz lekarzom. Z tego stanowiska domagał się reform w ustroju społecznym, a zwłaszcza prawnym.

Materializm pociągnął za sobą jednostki niezadowolone, przez wiele stuleci idealizm był ideologią społecznego przewrotu, teraz stał się nią materializm.

• Materializm pociągnął za sobą jednostki niezadowolone, przez wiele stuleci idealizm był ideologią społecznego przewrotu, teraz stał się nią materializm.

• Wyniki nie dały na siebie długo czekać: materializm był jednym z czynników Wielkiej Rewolucji, radykalność jej czynów odpowiadała radykalności jego doktryny.

• Krajewski W., Główne zagadnienia kierunki filozofii, Cz. II, Warszawa 1963,

• Kuderowicz Z., Filozofia nowożytnej Europy, Warszawa 1989,

• La Mettrie J., O., Człowiek-maszyna, Warszawa 1984,

• Tatarkiewicz W., Historia Filozofii, T. 2, Warszawa 2002.