Materiya və yaxud deyək cisim köməyə çatmır. İctimai varlıqda isə



Yüklə 7,54 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix01.12.2017
ölçüsü7,54 Kb.
#13222

background image
119 

 

materiya və yaxud deyək cisim köməyə çatmır. İctimai varlıqda isə 



mədəniyyət və məfkurə birliyi var. Hə onda bu ora gəlib çatır. Ona görə 

də mən orda deyək Ziya Göyalpın tərifində bir cümləsiynən razıyam. 

Orda cümlənin birində deyir ki, türk kimdir. Ola bilər ki, qan cəhətdən 

türk olsun, amma türkə düşmən olsun və başqa millətə xidmət eləsin 

məfkurə cəhətdən, mədəniyət cəhətdən o türk olmasın, heç türkcə də 

danışmasın, o türk deyil. Ama ola bilər ki, başqa xalqdan olsun türkcə 

danışsın, türk mədəniyətini daşısın, türk millətinə xidmət eləsin, ictimai 

varlıq kimi türk kimi fəaliyyət göstərsin o daha türkdür. Bu söhbətlər çox 

gedibdi, məsələn o suallar həmişə çıxıb ki, Puşkin kimdir rusdurmu 

yoxsa ərəbdir? Amma  bunun deyək qanını götürsəniz ərəb qanıdır, 

ancaq yaradıcılığında buna heç bir zaman buna ərəb şairi demillər. 

Yaradıcılığı bunun ruscadır, ictimai varlıq kimi bu olur rus şairi. Və yaxud 

Drayzerə heç bir zaman demək alman yazıçısı demillər. Drayzer 

milliyətcə almandır, ancaq Amerikan yazıçısıdır. Çünki Amerikada 

böyüyüb, yəni o Amerika mədəniyətinin daşıyıcısıdır. Ona görə də 

ictimai varlıq kimi olanda bu məsələni də nəzərə almaq lazımdır! Yəni 

ikisin də nəzərə almaq lazımdır. Birin o birisindən kənarda qoymaq 

olmaz. O qanı da yaddan kənarda qoymaq olmaz. Təbii olaraq insan, hər 

bir şey, bioloji varlıq kimi onu şey eliyirsən, çünki  ola bilsin məsələn 

deyək pələngi və yaxud tovuz quşunu və yaxud deyək göyərçini siz təlim 

edərsiniz o elə hərəkətlər eləyər ki, o ictimai bir varlıq ola bilər. Ama 

bunun adı göyərçindir da hər halda. Yəni o qanı yaddan çıxartmaq 

olmaz. Ancaq yeri gələndə nəyə üstünlük verəndə, mədəniyət 

daşıyıcılığının üstünlüyü daha çoxdur, ictimai varlıq olduğu üçün. Bu bir 

xəttdir. İkinci xətt budur ki, biz qanı əsas götürsək, hə biz onda 

materialist olacayıq. Yəni biz materialistik, yox ideyanı, məfkurəni əsas 

götürəriksə, biz idealistik. Mən nə materializmin də əleyhinə deyiləm

idealizmin də əleyhinə deyiləm. Ola bilsin ki, materializm hələ ki, öz 

yaxşı kökünü  tapmayıb, elə izahlar tapa bilər ki, daha biz 

materializminən də razılaşa bilərik. Ancaq hələ bu mübahisəli 

məsələlərdir deyin idealizmin də, materializmln də bizə verdiyi  müsbət 

və xoş nə varsa biz ondan istifadə eləməliyik. Xoş yerlərini, məsəl üçün 



Yüklə 7,54 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə