O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Islom Karimov nomidagi
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
TAQDIMOT ISHI
Mavzu:__________________________________________
________________________________________________
Bajardi:_______________
Tekshirdi:______________
TOSHKENT - 2021
Kasblar va ularning klassifikatsiyasi,
professiografiyaning mohiyati
Habibullayev N
Yulchiyeva Z.
Mavzu : Kasblar va
ularning klassifikatsiyasi,
professiografiyaning
mohiyati.
Bajardi: Hamidullayev N
Reja:
1. Kasblarvaularning klassifikatsiyasi. Kasblarni psixologik tizimlash.
2. Shaxs qiziqishlari va kasb.
3. Professiografiyaning mohiyati va uning tamoyillari.
4. " Kasb pasporti " va mutaxassisliklar nomining klassifikashiyasi.
5. Kasbiy yo'nalish, kasb maqsadi, ta'lim darajasi, “ Kasbning asosiy ob'ekti
(sohasi) va kasb tipi.
Kasb - hunar to'g'risida har xil
munosabatlar hosil bo'lishning
asosiy sabablaridan biri bu
maktab o'quvchilarida kasb
tanlash jarayonida turli xil
motivlarning namoyon
bo
ʻ
lishidir Motivlar o'rtasidagi
kurash ularning u yoki bu
qarorga kelishlariga sabab
bo'ladi . Bizningcha ,
voqelikka ongli munosabatda
bo'lish ob'ektiv va qat'iy
qarorni keltirib chiqaradi
Kasb tayorgarligini talab etadi
Kasb qonuniylikni talab etadi
Kasb uning egasiga foyda keltirishi zarur
Kasb ixtiyoriylikni talab etadi
Bir Kasbga kiritilgan (alohida) faoliyat
turi boshqasidan farq qilishi zarur
Kasb tushunchasining asosiy tamoyillari
KASB
Professiografiyaning mohiyati va uning
tamoyillari.
Professiografiya - deganda kasblar va ularning bir - biridan
farqlanuvchi ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo'yiladigan talablarni
bayon qilish majmuasi tushuniladi. E.A.Klimov qarashlariga binon
professiogramma bu:
1. sensor kanallarni yuklamash ustivor signallarning turlari faoliyat
jarayonidagi axborotlar ko'lami va umumiy xususiyati (ko'rish, eshitish
va boshqalar): 2.axborotlarni saqlash va qayta ishlash bilan bog'liq
aqliy faoliyatning xususiyati: 3. xotira , tafakkur vanutqning
qatnashuvi ayrim xarakatlarning tavsifi:
Bizningcha yuqoridagi muloxzalardan tashqari professiogramma oldiga
qo
ʻ
yidagi talabalarni qo'yish maqsadga muvofiq.
Adabiyotlarni o'rganib chiqish
shaxs va kasb
muvaffaqiyatligini, ya'ni kasbiy
layoqatni hisobga oluvchi
belgilarga to'xtalib o'tish
imkonini beradi. Kasblar
tizimlashni muhim muammosi -
bu kasbni tavsiflovchi
ma'lumotlar to'plash usullaridir
Bularga kuzatish faoliyatini
mustaqil bajarishi (mehnat
usuli) ishchilar bilan savol javob
, ish joyidan kuzatuvchi savol
javob
Kasblar psixologik tizimlashi kasbga
yo'naltirish ishlari uchun
mo'ljallangan. Qayt etilganidek,
kasblar olami juda keng bo'lib ,
unda 20 mingdan oritq kasb va 40
minga yaqin mutaxassisliklar
mavjud. Ularning turli belgilariga
ko
ʻ
ra tizimlash mumkin. Psixologik
tizimlashning xususiyati shuki,
bunda ijtimoiy iqtisodiy va
texnologik belgilardan vos
kechiladi.
Shaxs qiziqishlari va kasb.
SHaxs tushunchasi keng va ko
ʻ
p qirralidir. Mehnat qila olisha
ko'nikmasining mavjudligi, insonlar bilan birgalikda faoliyat
munosabatni amalga oshirayotgan kishi asta - sekin shaxsga aylanib
boradi. Bevosita moddiy dunyoni, jamiyatni va xususan o'zini o
ʻ
rganish
va faol tarzda qayta o
ʻ
zgartirish jarayonining sub'ektga aylanmoqda.
Shu o'rinda haqli bir savol tug'iladi, ya'ni shaxs, individ, individuallik
tushunchasining o'zaro bog'liqlik jihatlari mavjudmi? Buning uchun
mazkur tushunchalarning mazmunini tahlil qilish samarali hisoblanadi.
Keltirilgan ta'riflardan shuni xulosa qilish mumkinki shaxs deb
muayyan jamiyatda yashovchi faoliyatning biror turi bilan
shug'ullanuvchi, kishilar bilan normal til orqali munosabatga
kirishuvchi ongli individga aytiladi.
Individuallik deganda insonning shaxsiy psixologik
xususiyatlarining betakror birikmasi tushuniladi .
Individuallik kishining o'ziga xosligini, uning boshqa odamlardan farqini
aks ettiruvchi psixologik fazilatlar birikmasidir. Individuallik tarkibiga
xarakter, temperament, psixik jarayonlar, holatlar, hodisalar, hukmron
xususiyatlar yig'indisi, iroda, faoliyat motivlari, inson maslagi,
dunyoqarashi, iqtidori, har xil shakldagi reaksiyalar, qobiliyatlari va shu
kabilar kiradi. Individuallik individning boshqalardan farqlaydigan
ijtimoiy xususiyatlari va psixikasining o'ziga xosligi hamda uning
qaytarilmasligidir. Zikr etilgan psixologik xususiyatlarning bir xildagi
birikmasini o
ʻ
zida mujassamlashtirgan odam yo'q, inson shaxsi o
ʻ
z
individualligi jihatidan betakrordir.
Individ sifatida dunyoga kelgan odam ijtimoiy muhit
ta'sirida keyinchalik shaxsga aylanadi, shuning uchun
bu jarayon ijtimoiy - tarixiy xususiyatga egadir.
Dunyoga kelayotgan chaqaloqning gavda tuzilishi unda tik
yurish uchun imkoniyatining mavjudligini taqozo etsa,
miyasining tuzilishi aql - hushining rivojlanishi uchun
imkoniyat tug'diradi, qo
ʻ
llarining shakli shamoyili mehnat
qurollaridan foydalanish istiqbollarining mavjud - ligini
ko'rsatadi. Yuqorida aytilganlarning barchasida
chaqaloqning inson zotiga mansubligini ta'kidlanadi va bu
fakt individ tushunchasida qayd etiladi. SHaxsning eng
muhim xususiyatli jihatlaridan biri - bu uning
individualligidir.
Qiziqish insonlarning dunyoqarashi , e'tiqodlari , ideallari ya'ni
uning oliy maqsadlari , orzu niyatlari , orzu umidlari bilan
bevosita muhim rol o
ʻ
ynaydi hamda ularning muvaffaqiyatli
kechishini ta'minlash uchun xizmat qiladi
Motiv - ma'lum ehtiyojlarni qondirish bilan bog'liq bo'lgan
qandaydir faoliyatga moyillikdir. Agar ehtiyojlar inson
shaxsi faolligining mohiyatini tashkil etsa motivlar bu
mohiyatning namoyon bo'lishidan iboratdir. SHaxsning
ehtiyojlari motivlar bilan bog'liqd. SHuning uchun motivlar
bir - biridan ehtiyoj turlariga qarab farqlanadi. Masalan,
moddiy ehtiyojning qondirilishi bilan bog'liq bo
ʻ
lgan
motivlar yoki ma'naviy ehtiyojlarning qondirilishi bilan
bog'liq bo
ʻ
lgan motivlar bo
ʻ
lishi mumkin.
Foydalanilgan Adabiyotlar:
Z.N.Yulchiyeva, N.A.Mirashirova, Sh.D.Usmanova, G.G.Kuvondiqova,
I.N.Mustafaeva, D.F.Hamroqulova Kasbiy psixologiya darslik –T.; - 2020 yil.
Turg`unov A.A. Kasb-hunarga yunaltirish.-M.,2019
Muhammetov R.G. Kasbga yo’naltirishning tarbiyaviy ahamiyati G’G’ Maktab
va hayot. – 2007, № 2. – B. 2
Xulosa
Men bunda Kasb - hunar to'g'risida har xil munosabatlar hosil bo'lishi, kasb
tanlash jarayonida turli xil motivlarning namoyon bo
ʻ
lishini tushundim. Motivlar
o'rtasidagi kurash ularning u yoki bu qarorga kelishlariga va voqelikka ongli
munosabatda bo'lish, ob'ektiv va qat'iy qarorni qabul qilish haqida tushunchaga
ega bo’ldim. Professiografiya deganda nimani tushunishimiz yani kasblar va
ularning bir - biridan farqlanuvchi ixtisoslar tomonidan inson oldiga qo'yiladigan
talablarni bayon qilish majmuasi tushunilar ekan. Men yana Kasblar psixologik
tizimlashi kasbga yo'naltirish ishlari uchun mo'ljallanganligi va kasblar olamida
20 mingdan oritq kasb va 40 minga yaqin mutaxassisliklar mavjudligini bilib
oldim. Ularning turli belgilariga ko
ʻ
ra tizimlash mumkingi va Psixologik
tizimlashning xususiyati, ijtimoiy iqtisodiy va texnologik belgilardan vos
kechilishi haqida tushunchaga ega bo’ldm. Men Individuallik deganda insonning
shaxsiy psixologik xususiyatlarining betakror birikmasi ekanligini tushundim
yani Individuallik kishining o'ziga xosligini, uning boshqa odamlardan farqini aks
ettiruvchi psixologik fazilatlar birikmasi ekan. Individuallik tarkibiga xarakter,
temperament, psixik jarayonlar, holatlar, hodisalar, hukmron xususiyatlar
yig'indisi, iroda, faoliyat motivlari, inson maslagi, dunyoqarashi, iqtidori, har xil
shakldagi reaksiyalar, qobiliyatlari va shu kabilar kirishi haqida malumotga ega
bo’ldim.
Dostları ilə paylaş: |