Mavzu: O‘zbekistonda davlat mustaqilligining qo‘lga kiritilishi xuquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarini barpo etish borasidagi islohotlar. • Reja
Yüklə 34,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Mamadaliyeva Mohichexra Mavzu: O‘zbekistonda davlat mustaqilligining qo‘lga kiritilishi xuquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati asoslarini barpo etish borasidagi islohotlar. • Reja: • O‘zbekiston davlat mustaqilligining e’lon qilinishi va uning tarixiy ahamiyati. • O‘zbekiston Respublikasi davlat ramzlari va Konstitusiyasining qabul qilinishi. • Siyosiy islohotlar. Huquqiy demokratik davlat asoslarining barpo etilishi. • SSSR tanazzulga uchragach, O’zbekiston rahbariyati davlat mustaqilligini to’la o’z qo’liga olishga kirishdi.1991— yil 25-avgustda O’zbekiston Prezidentining farmoni e’lon qilindi. Farmonga binoan, Respublika ichki ishlar vazirligi va Davlat xavfsizligi Qo’mitasi O’zbekiston SSRning qonuniy tasarmfiga olindi. Respublika hududida joylashgan SSSR ichki ishlar vazirligining ichki qo’shinlari bevosita O’zbekiston Prezidentiga bo’ysundirildi. Respublika ichki ishlar vazirligi, Davlat xavfsizlik Qo’mitasi, prokuraturasi va adliya organlari, shuningdek, respublika hududida joylashgan ichki qo’sbinlar, Turkiston harbiy okrugi qismlari va qo’shilmalari partiyadan butunlay xalos qilindi. • O’zbekiston Prezidenti Islom Karimov Oliy Kengash Rayosa-tiga juda qisqa muddatda respublikaning davlat mustaqilligi to’g’risidagi qonun loyihasini tayyorlash va uni Oliy Kengashning navbatdan tashqari sessiyasi muhokamasiga taqdim etishni taklif qildi. Oliy Kengash 1991— yil 26-avgust kuni O’zbekistonning davlat mustaqilligi to’g’risida qonun loyihasini tayyorlash haqida va 31-avgustda Oliy Kengashning navbatdan tashqari VI sessiyasini cha-qirishga qaror qildi. 1991— yil 28-avgust kuni O’zbekiston Kompartiyasi MQ va Markaziy nazorat komissiyasining qo’shma plenumi bo’lib o’tdi. Plenumda Prezident I.Karimovning SSSRda 19-21-avgust kunlari sodir bo’lgan fojiali voqealar va respublika partiya tashkilotlarining vazifalari to’g’risidagi axboroti tinglandi va muhokama qilindi. Plenum Respublika Kompartiyasining KPSS MQ bilan har qanday aloqalarni to’xtatishga, KPSSning barcha tuzilmalaridan chiqishga, uning markaziy organlaridagi o’z vakillarini chaqirib olishga qaror qildi. 1991— yil 31-avgust kuni O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining navbatdan tashqari tarixiy oltinchi sessiyasi bo’lib o’tdi. Sessiyada O’zbekiston Prezidenti I.Karimov nutq so’zlab, sobiq Ittifoqda so’ngi paytlarda yuz bergan ijtimoiy-siyosiy voqealarni, davlat to’ntarishiga urinish oqibatlarini tahlil qilib, ular O’zbekiston taqdiriga, xalqimiz tarixiga bevosita daxldor ekanligini har tomonlama asoslab berdi. Vaziyatdan kelib chiqqan holda, O’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon qildi va uni mustaqillik to’g’risidagi qonun bilan mustahkamlashni taklif qildi. • Sessiyada «O’zbekiston Respublikasining Davlat mustaqilligi to’g’risidagi Oliy Kengash Bayonoti» qabul qilindi. Bayonotda bunday deyilgan edi: • «Mustaqillik deklaratsiyasini amalga oshira borib, O’zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashi O’zbekistonning Davlat mustaqilligini va ozod suveren davlat — O’zbekiston Respublikasi tashkil etilganligini tantanali ravishda e’lon qiladi». • Oliy Kengash sessiyasida «O’zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini e’lon qilish to’g’risida» qaror qabul qilindi. Davlat Ramzlaridan biri hisoblangan bayroq 1991-yil 18- noyabrda qabul qilingan va 407-XXI sonli qonun bilan tasdiqlangan hisoblanadi. • Davlat bayrog ʻ i to ʻ rt rangdan iborat ular: moviy, yashil, oq va qizil ranglardan iborat to ʻ g ʻ ri to ʻ rtburchak shaklidadir. Bayroqning eng yuqori qismida havorang bilan qoplangan bu esa yurt osmoni doimo tinch, osoyishta va mussaffo bo ʻ lishini bildiradi. Oq rang esa bayroqning o ʻ rta qismida joylashgan bo'lib, uning ma'nosi ko'ngil pokligi yurt obodligi nishonasidir. Bayroqning quyi qismida yashil rang hilpirab turadi. Bu degani yangilanish , shodumonlik , navqironlik ramzi hisoblanadi. Ikki qizil chiziq havorang va yashil ranglar o ʻ rtasida joylashgan bo ʻ lib bu tomirlarimizda oqayotgan ajdodlar qonini bildiradi. Bayroqning yuqori qismidagi yarim oy va o ʻ n ikki yulduz O ʻ zbek xalqining birdamliligi va qadimdan barpo bo ʻ lgan davlatchiligi ramzlaridan hisoblanadi. Bayroqning uzunligi 250 sm, kengligi 125 sm ga teng. O ʻ zbekiston Respublikasining Davlat Gerbi 1992-yil 2- iyulda Oliy kengashning o ʻ ninchi sessiyasida qabul qilingan. Gerbda oltin vodiy uzra charaqlab turgan quyosh va o ʻ ng tomonda ochilib turgan paxta chanoqlari chap tarafda esa bug ʻ doy boshoqlari tasvirlangan. Gerbning eng yuqori qismida davlat birdamliligini anglatuvchi sakkiz qirrali yuduz uni ichida esa yarim oy va yulduz tasviri bor.Ezgulik ,poklik ,tinchlik va barcha ezgu fazilatlarni o ʻ zida jo qilgan Humo qushi esa Gerbning markazida qanot yozib turadi shuni aytish joizki bularning hammasi O ʻ zbekiston xalqi madaniyati va ananalariga mos va hos tanlangan. Gerbning eng pastki qismida O ʻ zbekiston bayrog ʻ i ichga O ʻ zbekiston deb yozib qoyilgan. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining yaratilishi tarixi haqida so‘z yuritishdan oldin “Konstitutsiya nima?” degan savolga javob berish maqsadga muvofiqdir. Konstitutsiya (lotincha “Constitution” – tuzilish, tuzuk) – davlatning Asosiy qonuni. U davlat tuzilishini, hokimiyat va boshqaruv organlari tizimini, ularning vakolati hamda shakllantirilish tartibi, saylov tizimi, fuqarolarning huquq va erkinliklari, jamiyat va shaxsning o‘zaro munosabatlari, shuningdek, sud tizimini hamda davlat va jamiyatning o‘zaro munosabatlarini belgilab beradi. Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi birinchi huquqiy qadam – o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilishidir. “O‘z ona tilini bilmagan odam o‘zining shajarasini, o‘zining ildizini bilmaydigan, kelajagi yo‘q odam, kishi tilini bilmaydigan uning dilini ham bilmaydi, deb juda to‘g‘ri aytishadi”. “Har qaysi millat, katta yo kichikligidan qat’iy nazar, o‘z ona tilini hurmat qiladi”. “Davlat tili to‘g‘risida”gi qonunda mustahkamlangan muhim huquqiy qoidalar endilikda Asosiy Qonunimizning 4-moddasida quyidagicha muhrlab qo‘yildi: “O‘zbekiston Respublikasining davlat tili o‘zbek tilidir. O‘zbekiston Respublikasi o‘z hududida istiqomat qiluvchi barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an’analari hurmat qilinishini ta’minlaydi, ularning rivojlanishi uchun sharoit yaratadi”. Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi ikkinchi huquqiy qadam – Prezidentlik instituti ta’sis etilishi va yangi davlat ramzlarini tayyorlash bo‘yicha komissiya tuzilishi bilan bog‘liq. Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi uchinchi huquqiy qadam – “Mustaqillik deklaratsiyasi”ning e’lon qilinishidir. • O‘zbekiston Oliy Kengashi tomonidan 1990-yil 20-iyunda e’lon qilingan “Mustaqillik deklaratsiyasi”ning 8-bandida O‘zbekiston “o‘zining taraqqiyot yo‘lini, o‘z nomini belgilaydi va davlat belgilarini (gerb, bayroq, madhiya) o‘zi ta’sis etadi” degan qoida mustahkamlangan. • Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi to‘rtinchi huquqiy qadam – Konstitutsiyaviy komissiyaning tashkil etilishiga borib taqaladi. • Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi beshinchi huquqiy qadam – Birinchi Prezidentimizning Hindistonga 1991-yilgi tashrifi bilan chambarchas bog‘liq. • Bir so‘z bilan aytganda, istiqlol arafasida vujudga kelgan og‘ir sharoit, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy qiyinchiliklarga, turli to‘siqlarga qaramasdan, xalqimiz o‘zining asriy orzusi – O‘zbekistonning davlat suvereniteti va mustaqilligi sari qat’iyat bilan harakat qilishda davom etdi. O‘sha beorom davrda qabul qilingan Prezident farmoni va qarorlarida aks etgan muhim huquq va qoidalar keyinchalik Konstitutsiyamizning asosiy bo‘lim, bob va moddalari sifatida mustahkamlandi. • Konstitutsiyani yaratish yo‘lidagi oltinchi huquqiy qadam – Davlat mustaqilligining e’lon qilinishidir. • Mamlakatimiz rahbarining 1991-yil 31-avgustda, o‘n ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining navbatdan tashqari oltinchi sessiyasida so‘zlagan nutqi, ayniqsa, o‘sha nutqdagi: “Men shu bugundan e’tiboran 1-sentabrni respublikamizda Mustaqillik kuni, umumxalq bayrami deb e’lon qilishni taklif etaman”, degan otashin so‘zlari Vatanimiz tarixiga oltin harflar bilan manguga yozilgandir. Parlament deputatlari tomonidan loyiha moddama- modda muhokama qilinib, unga yana bir qator o‘zgartishlar kiritilgach, 1992 yil 8 dekabr kuni Bosh Qomusimiz qabul qilindi. Shu kundan e’tiboran, 8 dekabr – umumxalq bayrami deb e’lon qilindi. Yüklə 34,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|