Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakı – 2009
- Azərbaycan Cümhuriyyətinin (1918-1920) 91-ci ildönümünə ərmağandır EY GƏNCLĠK!
- MƏHƏMMƏD ƏMĠN RƏSULZADƏ 4 AZƏRBAYCANIN SƏSĠ
- Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
| 2 Tərtibçi və elmi redaktor: Yadigar Türkel Ərəb dili məsləhətçisi: Əmir Teymuroğlu filologiya elmləri namizədi Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Milli Birlik. Bakı. “Çıraq” nəĢriyyatı, 2009. 176 səh. A 4800000000 2009. 067 © “Çıraq” nəĢriyyatı, 2009. 3 Azərbaycan Cümhuriyyətinin (1918-1920) 91-ci ildönümünə ərmağandır EY GƏNCLĠK! Sənin öhdəndə böyük bir vəzifə var. Səndən əvvəlki nəsil yoxdan bir bayraq, müqəddəs bir ideal rəmzi yaratdı, onu min müĢkülatla ucaldaraq dedi ki: - Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz! Əlbəttə ki, sən onun bu ümidini qırmayacaqsan, bu gün parlament binası üzərində Azərbaycan türklərinin yanıq ürəklərinə enmiĢ bu bayrağı təkrar o bina üzərinə dikəcək və bu yolda - Ya qazi və ya Ģəhid olacaqsan! MƏHƏMMƏD ƏMĠN RƏSULZADƏ 4 AZƏRBAYCANIN SƏSĠ (Tərtibçi və elmi redaktordan açıqlama) Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycan türklərinin XX yüzillikdə yetirdiyi ən böyük dövlət qurucusu və milli ideoloqudur. O, 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Cümhuriyyətini elan edən Azərbaycan Milli ġurasının sədri, Milli Azadlıq Hərəkatının öncülü idi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə arxadaĢları ilə yüz il çar Rusiyasının əsarətində qalıb var-yoxu talanmıĢ «Tarixi-coğrafi Azərbaycan»ın quzeyində Azərbaycan Cümhuriyyətini quraraq milli kimliyi dolaĢdırılmıĢ Azərbaycan türklərini XX yüzillikdə ilk dəfə siyasi millət halına gətirmiĢdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə deyirdi: «Azərbaycan Milli ġurası «Ġstiqlal Bəyannaməsi»ni elan etməklə sözün siyasi mənası ilə bir Azərbaycan millətinin varlığını təsbit etmiĢdir». Məhəmməd Əmin gənc yaĢlarından tükənməz bir sevgi ilə «Azərbaycan davası»na qalxmıĢ və son nəfəsinədək andına bağlı qalmıĢdır. O deyirdi: «Rusiya idarəsindəki müsəlmanlara türk dedirtmək qazanılmıĢ bir davadır. Yalnız türk kəlməsi yox, Azərbaycan adı da qazanılmıĢdır». Azərbaycan Cümhuriyyətində «türkçülük, vətənçilik, milli dövlətçilik, inqilabçılıq, xalqçılıq, cümhuriyyətçilik» siyasi millətçilik - azərbaycançılıq səviyyəsinə qaldırılmıĢdı. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1918-ci il dekabrın 10-da Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin 2-ci iclasında demiĢdir: «Bizim yaxın məqsədlərimizdən biri olan Azərbaycan muxtariyyətini tələb edərkən həm sağdan, həm də soldan hücumlara düçar olurduq. Sağdakılar bir nöqtədən, soldakılar da baĢqa bir nöqtədən Azərbaycan muxtariyyətini inkar edirdilər. Sağdan deyirdilər ki, Azərbaycan, Azərbaycan deyə-deyə müsəlmanları parçalayır, türklük bayrağı qalxızarkən - nəuzu billah (allah eləməsin) - islama xətər vurursunuz. Soldan da iddia edirdilər ki, Azərbaycan davası bizi inqilabçı, hürriyyətpərvər Rusiya demokratiyasından ayırır, xan, bəy hökuməti düzəltməyə səbəb olur... daim Azərbaycan məfkurəsinin (rusca mətnində: azerbaydcanizm - azərbaycançılıq) müdafiəçisi olan firqəmiz üçün bu gün o böyük məqsəd hasil olmuĢdur. Çünki artıq gərək sağlar, gərəksə sollar Azərbaycanı inkar deyil, var qənaətlərilə isbat edirlər. Çünki artıq Azərbaycan fikri üzərində müsəlman firqələri arasında ixtilafı- nəzər yoxdur. Çünki artıq cəmiyyətimizin zehnində Azərbaycan istiqlalının fikri yer tutmuĢ, yerləĢmiĢdir. Çünki üçrəngli o məğrur bayraq artıq siyasətən hamımızı birləĢdirmiĢdir» (Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918-1920). Parlament (stenoqrafik hesabatlar). I c, B., 1998, s.50). 5 Azərbaycanın millətçi, dövlətçi, azərbaycançı aydınları Azərbaycan Cümhuriyyətinin 23 aylıq qısa dönəmində millət üçün on illərlə də edilməsi çətin olan böyük siyasi-ideoloji, iqtisadi, milli-mənəvi iĢlər görmüĢlər. Ġnsanlığın, daha çox da türk millətinin baĢına bəla olmuĢ rus-mason bolĢevizmi Azərbaycan Cümhuriyyətini dağıdandan sonra yurdundan getməyə məcbur olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Türkiyə və Avropada açdığı qəzet və jurnallarda yazdığı siyasi məqalələri, çap etdirdiyi dəyərli kitabları ilə «Azərbaycan davası»nı davam etdirmiĢ, millətinə düzgün ideoloji yol göstərməyə çalıĢmıĢdır. «Mühacirət həyatının çəkilməz Ģərtləri içərisində» etdiyi bu davanın geniĢliyi heyrətləndirici olub bugünkü millətçi, dövlətçi, azərbaycançı gənclərə örnəkdir. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin oxucuları görüĢdürdüyümüz «Milli birlik» kitabındakı Azərbaycan bağı ilə bağlanmıĢ «Millət olmaq əzmi», «Millətçilik- patriotizm», «Milli birlik», «Milli əxlaq», «Əski və yeni nəsil», «YanlıĢ termin qullanmayaq», «Qısılmayan bir səs», «Demokratiya və Sovetlər», «Ortaqlı bir gün», «Qorxudan siyasət», «Rusiya köləliyində», «Azərbaycanda rus müstəmləkəçilik siyasəti» və baĢqa məqalə və araĢdırmaları onun Azərbaycan istiqlalçılığı fikrini, milli dövlətin bərpası uğrunda «Azərbaycan davası»nı bir an belə kəsmədiyini göstərir. M.Ə.Rəsulzadə bolĢevizm dövründə Azərbaycanda yeridilən ideyaların türk millətinin, azərbaycanlıların həyatına, milli ruhuna yad olduğunu göstərmək üçün «Milli təsanüd» adlı ideologiya yaratmıĢdır. O, ərəb sözü «təsanüd»ü Avropa deyimincə «solidarizm» kimi vermiĢdir. Ġndi daha çox həmrəylik sözü iĢlənir. Sözün «birlik» anlamı isə çağdaĢ milli-mənəvi, siyasi düĢüncəyə və dilimizə daha uyğundur. Kitabda Məhəmməd Əmin bəyin «Milli birlik» adlı məqaləsi də vardır. Biz də Azərbaycanın çağdaĢ gənclərinin millətçi, dövlətçi, azərbaycançı düĢüncəsini və yurdumuzdakı ideya-siyasi, milli-mənəvi, sosial-psixoloji durumu gözə alaraq, kitabın adını «Milli birlik» qoyduq. «Milli təsanüd» ideologiyasının əsasları bolĢeviklərin Azərbaycanda qırğınlar, sürgünlər, repressiyalarkı «kommunizm» qurduqları illərdə yaradılmıĢdır. Milli ideoloq kimi borcunu bilən Məhəmməd Əmin bəy Avropada yayılan liberalizm, kommunizm və baĢqa nəzəriyyələri araĢdıraraq, Azərbaycanda yağıların yeritdiyi, milli ruha yad ideyaların yox, ancaq «Milli təsanüd» ideologiyasının yayılmasını düzgün saymıĢdır: «Madam ki, milliyyətçiyik, deyirik; madam ki, milli dövlət istiqlalını müdafiə edirik, o halda bizim üçün nə kosmopolit liberalizmə və nə də kommunizmə təhəmmül (yönəlmə) caiz (düzgün, uyğun) ola bilməz. Bizcə, müdafiə ediləcək yeganə sosial sistem milli təsanüd sistemidir». «Nə fərdi hürriyyətlə Ģəxsi mülkiyyətin mütləqiyyətindən doğan kapitalist anarxiyası ilə sərmayə istibdadı, nə də insanları mənliyindən çıxararaq bir kölə və maĢın halına gətirən kommunizm əsarəti! Nə mütləq liberalizm, nə də mütləq kollektivizm! O halda: Ġkisini təlif (uzlaĢdıran) edən solidarizm = təsanüd. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|