Microsoft PowerPoint Hidrobiologija ppt [Compatibility Mode]
Yüklə 61,36 Kb. Pdf görüntüsü
|
| HIDROBIOLOGIJA Predavanje 1 Osnove hidrobilogije. Karakteristike vodenog okruženja. Cirkulacija vode u prirodi i podela vodenih basena po različitim kriterijumima. Upoznavanje sa ekološkim pojmovima u hidrobiologiji. Različitost vodenih objekata, sa posebnim osvrtom na Srbiju. Hidrobiologija je deo ekologije koji se bavi proučavanjem vodenih ekosistema Sredina devetnaestog veka - razvija se hidrobiologija na naučnoj osnovi Forel - prvi naučni rad iz limnologije Francois-Alphonse Forel (1841-1912) Siniša Stanković – rodonačelnik naše hidrobiološke škole Makedonska jezera ispituje i Karaman, Protić jezera u Bosni i Hercegovini, a jezera u Hrvatskoj Krmpotić. Siniša Stanković (1892-1974) Zadaci hidrobiologije su brojni Hidrobiologija ispituje: delovanje ekoloških faktora na organizme odnos organizama prema spoljašnjoj sredini adaptacije koje se javljaju kao odgovor na ove uticaje rezultate uzajamnih odnosa organizama biološku produktivnost vode na osnovu produktivnosti planktonske zajednice i zajednice ostalih zona probleme zagađenja voda, rešava pitanja korišćenja vode u industriji i predlaže mere protiv zagađenja niz medicinskih i veterinarskih problema vezanih za različite vrste bolesti čiji prenosioci žive u vodi Podela hidrobiologije: okeanografija limnologija potamologija Voda kao ekološki faktor specifični uslovi koji su prvenstveno povezani sa vodom kao životnom sredinom kopnene vode znatno su manje konstantna životna sredina nego more slatkovodni organizmi poseduju mehanizme za izbacivanje viška vode iz tela razviće kod slatkovodnih formi je unutar jajeta pa po pravilu izostaje stadijum larve koji je čest kod morskih biljke u tekućim vodama retko oslobađaju ženske polne ćelije već se zigot oplođuje i dalje razvija u matičnoj ćeliji oogonija kopnene biljke imaju kutikulu, većina vodenih je nema kod kopnenih životinja unutar tela se razvija respiratorna površina koja uvek mora biti vlažna, a kod vodenih organizama ona je po pravilu spolja Ostaci metabolizma kod vodenih organizama se izbacuju u obliku amonijaka koji je otrovan pa ga treba što pre izbaciti iz tela Kopnene životinje imaju malu količinu vode pa izlučuju ostatke u obliku mokraće i mokraćne kiseline koje su manje otrovne za organizam voda za živi svet može biti primarni ili sekundarni biotop ( u zavisnosti da li u staništima nalazimo prave hidrobionte ili su oni doseljenici iz drugih staništa) Sve organizme možemo podeliti na •higrobionte – razvijaju se samo na staništima sa mnogo
•hidrobionte – trajno žive u ili na vodi Fontinalis antipyretica hidrobiont Calliergon giganteum higrobiont Fizičke osobine vode Hidrostatički pritisak odnos između mase stuba tečnosti i površine na koju ona deluje stenobatni organizmi euribatni organizmi ( bathus=dubina)
Gustina vode zavisi od rastvorenih supstanci i temperature nepravilnost vode – najgušća od 0 do +4
kod morske vode nema anomalija – skuplja se i posle +4 o C, sve do nule. U momentu zamrzavanja ona se širi i postaje lakša Viskoznost otpor koji se javlja pri relativnom kretanju čestica ili slojeva tečnosti (veća je ako je gustina vode veća) sposobnost savladavanja otpora kod životinja zavisi od površine tela, oblika, snage mišića Pokreti vode izazivaju ih vetar, Zemljina gravitacija, razlike u visini zemljišta talasi, struje, plima i oseka Liponeura spp, larva sa pijavkama za pričvršćivanje mlatna zona Providnost vode zavisi od: ugla pod kojim zraci padaju na površinu vode, od oblačnosti, gustine suspendovanih čestica i sl. vode se dele na bistre, skoro bistre, slabo zamućene, zamućene, veoma mutne, neprozirne Argiropelecus sp Temperatura vode zavisi od geografske širine, godišnjeg doba, od dubine, kretanja vode i dr. cirkulatorna kretanja stratifikacija
Hemijske osobine vode Rastvorene materije i njihov promet Poreklo materija u vodama: na putu kroz atmosferu nakuplja gasove iz vazduha: kiseonik, ugljen četiri oksid, vodoniksulfid, sumporvodonik prolaskom kroz slojeve zemlje rastvara mineralne materije Po količini soli rastvorenih u vodi razlikujemo : morske kopnene vode (slatkovodne vode) Morska voda je gorka, svrstava se u sulfatni tip voda Kopnene vode sadrže manje soli i više rastvorenog kalcijum bikarbonata pa ih ubrajamo u hidrokarbonatni tip BIOLOŠKA POTROŠNJA KISEONIKA – količina kiseonika koja se utroši za razlaganje organskih materija pod uticajem aerobnih bakterija Podzemne vode su sve vode koje se nalaze u zemljinoj kori, ispod površine mogu se javiti kao •slobodne – koje se kreću po šupljinama i drugim
•vezane – ako su adhezionim i drugim silama vezane za pojedine čestice pa nemogu da se kreću slobodne podzemne vode se nalaze u tečnom ali i čvrstom i gasovitom stanju u čvrstom stanju – mrzlota geografskim širinama iznad 55 o geografske širine (od 50cm do 500m) u gasovitom stanju – na velikim dubinama gde vlada veliki pritisak i velika temperatura prema poreklu dele se na •vadozne podzemne vode (vadosus=plitak) •juvenilne podzemne vode (juvenilus=mladalački) •konatne podzemne vode (conatus =zajedno rođen) vadozne
juvenilne – nastaju sintezom vodonika i kiseonika. Nastaju u procesu hlađenja i diferenciranja žitke magme u zoni kontakta između magme i litosfere konatne – javljaju se u sedimentnim stenama sa kojima su istovremeno nastale Živi svet podzemnih voda Organizmi moraju biti prilagođeni specifičnim uslovima: nedostatku svetlosti, nižim temperaturama, malim količinama kiseonika i hrane TROGLOBIONTI – organizmi koji su se potpuno adaptirali i žive isključivo u podzemnim vodama TROGLOFILI – organizmi koji mogu naseljavati i površinske biotope a mogu se naći i u podzemnim vodama od biljnih vrsta u podzemnim vodama žive samo neke gljive i bakterije životinje koje ovde žive spadaju u različite grupe, od praživotinja do kičmenjaka Niphargus sp Proteus anguinus Površinske vode javile su se tek posle nastanka kopna nastale su od atmosferskih padavina ili
često se označavaju kao slatke vode, ali nisu sve kopnene vode slatke kopnene vode su međusobno izolovane i prolaznog su karaktera prema tome da li se kreću dele se na tekuće i stajaće Cirkulacija vode u prirodi celokupni živi svet je uključen u kruženje vode u biosferi kruženje obuhvata niz zbivanja, od faze vodene pare u atmosferi, preko njene kondenzacije i prelaska u tečnu i čvrstu fazu, do isparavanja za vodni režim kopnenih biotopa nije važna samo količina vodenih taloga i njihov sezonski raspored nego i intenzitet gubitka vode oticanjem i isparavanjem biljke i životinje se uključuju u proces kruženja vode, ona kroz njih prolazi u tečnoj fazi primanje i odavanje vode je bitan oblik odnosa organizma sa spoljašnjom sredinom – kroz taj odnos živi svet, pre svega vegetacija znatno utiče na vodni režim kopnenih biotopa Vodena staništa Srbije na osnovu analize fitocenoloških, ekoloških i biogeografskih podataka, kao i drugih relevantnih podataka o prirodi Srbije formiran je prvi integralni PREGLED STANIŠTA SRBIJE (Lakušić et al. 2005) sistem klasifikacije staništa Srbije baziran je na EUNIS sistemu klasifikacije staništa u okviru ove podele, naš kurs se interesuje za dve velike grupe staništa: •kopnena površinska vodena staništa •močvarna, tresavska i ritska staništa
kopnena površinska vodena staništa površinske stajaće vode Ne obalne nadzemne otvorene vodene mase slatke i brakične stajaće vode, uključujući i dinske lokve sa prirodnim ili polu -prirodnim bentosnim, submerznim, flotantnim i planktonskim zajednicama. Ova staništa mogu da budu sezonski suva (privremene ili povremene bare i jezera) s tim da period suše traje manje od šest meseci stalna oligotrofna jezera, bare i lokve stalna mezotrofna jezera, bare i lokve stalna eutrofna jezera, bare i lokve stalna distrofna jezera, bare i lokve stalna kopnena slana i brakična jezera, bare i lokve privremena jezera, bare i lokve (vlažne faze) površinske tekuće vode Neobalne nadzemne otvorene vodene mase slatke i brakične tekuće vode, sa prirodnim ili poluprirodnim bentosnim, submerznim, flotantnim i planktonskim zajednicama. Ova staništa mogu da budu i sezonski suva (privremene i povremene reke i potoci), s tim da period suše traje manje od šest meseci izvori, vrulje i gejziri stalni, brzi i turbulentni vodeni tokovi čiji nivo vode se ne menja stalni, spori, mirni vodotokovi čiji nivo vode se ne menja rečni tokovi sa variranjem nivoa vode, uzvodno od estuara privremeno tekuća voda (vlažna faza) litoralna zona kopnenih površinskih voda Litoralna zona predstavlja obalni deo vodenog basena koji se direktno naslanja na staništa otvorene površinske vode s jedne, i kopnena staništa s druge strane. Visoka vlaga u litoralnoj zoni je primarno posledica dugotrajnog periodičnog plavljenja ili raspršivanja vode usled brzine vodenog toka. Obale su po pravilu obrasle uzanim (manje od 5m širokim) pojasevima sa stalnom vodenom emerznom vegetacijom grupacije helofita bogate vrstama grupacije trske i drugih visokih helofita na rubovima vodenih basena grupacije visokih ševara na rubovima vodenih basena grupacije siromašne vrstama na niskim obalama ili amfibijska vegetacija pionirska i efemerna vegetacija periodično plavljenih obala obale od mekanih i mobilnih sedimenata bez ili sa raštrkanom vegetacijom obale od nepokretnog supstrata bez ili sa raštrkanom vegetacijom kopnena staništa zavisna od raspršavanja ili toka vode Močvarna, tresavska i ritska staništa izdignute i ravne močvare vlažna staništa kod kojih je izvor snabdevanja vode: potpuno ili primarno ombrogen (kišnica). Na površini podloge se formiraju izražene tresetne naslage koje se ne nalaze pod direktnim uticajem podzemnih ili površinskih voda. Treset nastaje u aeričnim uslovima. dolinske, siromašne i prelazne močvare vlažna staništa kod kojih je izvor snabdevanja vode kombinacija ombrogenig, soligenih (površinske vode) i topogenih (podzemne vode) procesa, s tim da je snabdevanje ombrogenom vodom male važnosti. Na površini podloge se formiraju izražene tresetne naslage, po pravilu izražene kiselew reakcije, koje se nalaze pod direktnim uticajem podzemnih ili površinskih voda.Treset nastaje u subhidričnim uslovima. Ponekad treset formira plutajuće splavove na vodenoj površini. Formiranje i održavanje ovih močvara nije kompletno zavisno od dejstva mraza i leda. siromašne močvare prelazne močvare i tresave močvare bogate bazama vlažna staništa kod kojih je izvor snabdevanja vode kombinacija ombrogenig, soligenih (površinske vode) i topogenih (podzemne vode) procesa, s tim da je snabdevanje ombrogenom vodom male važnosti. Na površini podloge se formira treset, ili su tresetne naslage veoma slabo razvijene. Voda bogata bazama. Na staništima dominira nisko rastuća, tipično močvarna vegetacija na plitkim organskim ili mineralnim supstratima bogate močvare, uključujući eutrofne močvare sa visokim zeljastim biljkama bazične planinske naplavine i obale potoka sa bogatom arktičkom montanom florom ševari, tršćaci, obično bez slobodne stajaće vode topogena i soligena staništa, bez otvorene slobodne vode, u kojima dominira nekoliko vrsta visokih helofita (biljke ukorenjene ispod vodene površine ali sa emerznim vazdušnim izdancima). Staništa tipično siromašna vrstama. Važno je da su tršćaci i vlažni busenjaci litoralne zone (pojasevi obično uži od 5m širine) koji su ukorenjeni u otvorenoj vodi u zajednici sa drugim akvatičnim vrstama. tršćaci obično bez slobodne stajaće vode grupacije visokih šaševa obično bez slobodne stajaće vode ritovi u kojima dominira Juncus effusus ili druge visoke site Juncus spp. kopneni slani i brakični ritovi i tršćaci topogena i soligena staništa koja se snabdevaju slanom i brakičnom vodom (manje od 0,5 delova na tonu soli), bez otvorene slobodne vode, u kojima dominira nekoliko vrsta visokih helofita (biljke ukorenjene ispod vodene površine ali sa emerznim vazdušnim izdancima). Važno je da su tršćaci i vlažni busenjaci litoralne zone (pojasevi obično uži od 5m đirine) koji su ukorenjeni u otvorenoj slanoj vodi u zajednici sa drugim akvatičnim vrstama kopneni slani ritovi kopnene slane i brakične siromašne grupacije helofita obično bez slobodno stajaće vode Yüklə 61,36 Kb. Dostları ilə paylaş:
|