Microsoft PowerPoint muh 13. Genetik muh?ndislik v? onun ?sas anlay?slar?ppt [\320\345\346\350\354 \361\356\342\354\345\361\362\350\354\356\361\362\350]



Yüklə 38,95 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix29.04.2018
ölçüsü38,95 Kb.
#40383


AZƏRBAYCAN DÖVLƏT  QT SAD 

UN VERS TET

KAFEDRA: Q DA MƏHSULLARININ TEXNOLOG YASI

FƏNN: B OTEXNOLOG YANIN ƏSASLARI 


GENETIK MÜHƏNDISLIK  VƏ  ONUN ƏSAS 

GENETIK MÜHƏNDISLIK  VƏ  ONUN ƏSAS 

ANLAYIŞLARI

Tərtib etdi: Dos.,t.e.n. Qədimova Natəvan Səfər qızı


Plan

Genetik mühəndisliyin yaranma  tarixi. 

Genetik mühəndisliyin  metodları. 

DNT və RNT-nin ayrılması və təmizlənməsi. 

Rekombinat DNT molekullarının quraşdırılması.

Genlərin alınması.

Genlərin alınması.

Molekulyar klonlaşma vektorları. 

Klonlaşdırma. 



Ə

DƏB YYAT

Qənbərov X.Q., Abişov R.A.,.Ibrahimov A.Ş. “Biotexnologiyanın 

ə

sasları”, Bakı-1994,-284s.



Айала Ф., Кайгер Дж. Современная генетика: В 3-х т. – М.: Мир, 

1988


Бациллы. Генетика и биотехнология. Под ред. Хервуда К. М.: Мир, 

1992 г. 


1992 г. 

Бейли Дж., Омис Д. Основы биохимической инженерии (в двух 

частях). М.: Мир, 1989 г. 

Инге-Вечтомов С.Г. Генетика с основами селекции. – М.: Высш. 

школа, 1989.

Щелкунов С.Н. Генетическая инженерия: Новосибирск: Сиб унив. 

Изд-во, 2004.-496с.

Бекер М.Е., Лиепиньш Г.К., Райпулис Е.П. Биотехнология. – М.: 

Агропромиздат, 1990



Genetik mühəndisliyin inkişafının 1-ci 

mərhələsi

Birinci mərhələ 

rekombinat DNT molekulunun in vitro şəraitdə 

alınmasının sübut olunması ilə bağlıdır. Bu mərhələdə müxtəlif 

plazmidlər, plazmid və faqlardan ibarətdir hibridlərin alınması 

öyrənilmişdir. Belə hibridlərə başqa sözlə vektor molekulları da 

deyilir. 

deyilir. 

Birinci mərhələdə 

genetik mühəndisliyi aşağıdakı məsələləri 

həll olunmuşdur:

müxtəlif növ bakteriyaların DNT molekullarından istifadə 

edərək rekombinat molekul yaradılması;

rekombinat molekulun həyat qabillətinə malik olması;

rekombinat molekulun stabilliyi;

onun hüceyrə daxilində fəaliyyət göstərə bilməsi.




Genetik mühəndisliyin inkişafının 2-ci 

mərhələsi

kinci mərhələdə 

prokariot orqanzimlərin 

(bakteriyaların) xromosom genləri və müxtəlif 

plazmid DNT-lərinin hibridləşməsi ilə yeni 

rekombinat molekulların alınması sübut edilmişdir. 

rekombinat molekulların alınması sübut edilmişdir. 

Eyni zamanda bu molekulların həyat qabiliyyətinə 

malik olmaları və stabilliyi öyrənilmişdir.




Genetik mühəndisliyin inkişafının 3-cü 

mərhələsi

Üçüncü mərhələdə 

eukariot və eləcə də ali orqanizmlərin 

DNT-lərindəki genlərlə vektor molekullarını 

birləşdirməklə yeni rekombinat DNT alınması sübut 

edilmiş və prokariot hüceyrədə DNT molekulunun 

edilmiş və prokariot hüceyrədə DNT molekulunun 

transkripsiya olunması (DNT və RNT sintezi) da 

göstərilmişdir. Lakin DNT translyasiyası (metobolitin 

sintezi) isə öyrənilməmiş qalırdı. Ona görə də genetik 

mühəndisliyin sonrakı inkişaf dövrü heyvan genlərinin 

bakteriya hüceyrəsində klonlaşdırılması və ekspressiyası 

ilə bağlıdır.




Rekombinat  DNT  molekulların 

enzimologiyası

Rekombinat DNT molekulların quraşdırılmasında iştirak edən 

fermentlər 

beş qrupa 

bölünür:


DNT fraqmentlərinin alınmasında istifadə olunan fermentlər;

RNT matriksi əsasında DNT fraqmentini sintez edən 

RNT matriksi əsasında DNT fraqmentini sintez edən 

fermentlər;

DNT fraqmentlərin “tikən” fermentlər;

DNT fraqmentlərinin uclarının quruluşunu dəyişən fermentlər;

Hibridləşmiş nümunələrin hazırlanmasında istifadə olunan 

fermentlər.





Genlərin alınması

Genləri üç müxtəlif üsulla alırlar:

kimyəvi-fermentativ sintez yolu ilə;

geni təbii mənbələrdən bilavasitə ayırmaqla;

məlumat-RNT əsasında genlər sintez etməklə




VEKTORLAR

Qarşıya qoyulan məqsəddən asılı olaraq 



iki qrup vektorlar 

alınır:


adi klonlaşdırma vektorları. Onların köməyi ilə gen 

yığımından lazımi gen seçilir;

yığımından lazımi gen seçilir;

xüsusiləşdirilmiş vektorlar. Klonların alınması və genlərin 

ekspressiyası (üzə çıxması) bu vektorlar vasitəsilə həyata 

keçirilir.




Molekulyar klonlaşma vektorları.

Qarşıya qoyulan məqsəddən asılı olaraq iki qrup 

vektorlar alınır:

adi klonlaşdırma vektorları. Onların köməyi ilə gen 

yığımından lazımi gen seçilir;

yığımından lazımi gen seçilir;

xüsusiləşdirilmiş vektorlar. Klonların alınması və genlərin 

ekspressiyası (üzə çıxması) bu vektorlar vasitəsilə həyata 

keçirilir.



Molekulyar klonlaşma vektorları.

Klonlaşdırma və amplifikasiya üçün istifadə olunan

plazmid vektorları aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir:

plazmid çox kiçik ölçüyə və hüceyrənin zəifləşmiş

nəzarəti altında replikasiya xassəsinə malik olmalıdır;

nəzarəti altında replikasiya xassəsinə malik olmalıdır;

plazmiddə bir və ya bir neçə genetik marker olmalıdır ki,

onun bakteriya populyasiyasında qalması və seçmə

aparılmasını təmin etməlidir;

plazmidin replikasiyaya mane olmayan sahəsində bir və

ya bir neçə restriktaza fermenti üçün vahid sayt (fermentin

təsir edəcəyi nöqtə) olmalıdır.




D QQƏT N ZƏ GÖRƏ 

M NNƏTDARAM!

Yüklə 38,95 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə