1
Konu: Kadim Diller ve Yazılar
Yazı: 88
İskit Kültürü
Doç. Dr. Haluk BERKMEN
İskitler veya Saka toplulukları M.Ö. binlerce yıldan M.Ö. 3. yüzyıla kadar Asya kıtasının
en doğu ve kuzeydoğusundan en batı bölgelerine kadar yayılmışlardı. Bu konuda 52 sayılı
Saka Halkı ve Kültürü başlıklı yazıma bakınız (1). Bu yazımda onların batı kolları olan
kuzey Karadeniz İskitlerinden söz etmek istiyorum. İskitler hem günümüzün Ukrayna
ülkesinde hem de Sinop şehri civarında yerleşmişlerdi. Yunan tarihçisi Herodot Karadeniz’in
kıyı şehirlerini ziyaret etmiş ve tarihle ilgili 4. kitabında İskitlerin Yunan halkı ile komşu
olduklarından ayrıntılı olarak söz etmiştir. Onların Yunancadan farklı bir dile sahip olduklarını
ve at sütünü fermente ederek
kımız
imal edip içtiklerini de yazmıştır.
İskitler yarı göçerdiler. Onlar gibi yarı göçer olan Sarmatlar M.Ö. 3. Yüzyılda İskitleri
yerlerinden edip bölgelerine yerleştiler ve M.S. 4. Yüzyıla kadar varlıklarını sürdürdüler.
İskitler’in ve Sarmatlar’ın hangi dili konuştukları hakkında elimizde bilgi yok. Fakat yazılarının
Orhun harflerinden oluştuğunu ve tüm Asya halkları gibi kurganlara ölülerini gömdüklerini
biliyoruz. Altta 62 adet İskit ve Sarmat kurganının bulunduğu yerleri görüyoruz (2).
Asya kurganlarından ve at kurban etme geleneğinden
yazımda söz ettim (3). Ayrıca
Tur ve Ok halklarının devamı olduklarını belirttim (4
adalarına yerleşmiş olan Amazon kadınlarının
yılda bir kere buluştuklarını Herodot’un
Kadim Asya toplumlarının ortak inanç sisteminde şamanlık
göre ölen kişi ne kadar önemli bir liderse
odasının etrafına ve üstüne gömülüyo
ayrılarak gökyüzüne yükselmesi ve
yeraltında yaşayan canavar yaratıklar insanın ruhuna saldırıp parçalamak için bekliyorlardı. Bu
konudaki 57 sayılı Kadim Yer
Bol sayıda atın kurban edil
insan ruhunun geçişine izin vermeleri içindi. Böylece insan ruhu parçalanmadan yeraltından
geçip göğe yükselebilecek ve m
bir ölmüş liderin ruhu görülüyor.
kurganda bir sadak üzerine kakılı olarak bulunmuştur (7
Aynı kurganda bulunmuş altın göğüs süsü özellikle dikkate değer. Son derece ince ve
üstün bir sanat yeteneğini belirten bu göğüslük yarım ay şeklindedir ve iki ayrı bölgeyi
betimler. Üst sırada gündelik yaşamlarını sürdüren insanları görüyoruz. Kimi koyun
geriyor, kimi süt sağıyor. Üst sırada insanlarla birlikte atlar, inekler, koyunlar ve keçiler
görüyoruz.
2
Asya kurganlarından ve at kurban etme geleneğinden 30 sayılı Ad, At ve Ata
). Ayrıca 17 sayılı Tarkandemos Parası başlıklı yazımda Sarmatların
devamı olduklarını belirttim (4). İskitlerle yakın akraba olan ve
Amazon kadınlarının İskitlerle aynı dili konuştuklarını ve
larını Herodot’un tarih kitaplarından öğreniyoruz (5).
Kadim Asya toplumlarının ortak inanç sisteminde şamanlık vardır. Şaman inancına
göre ölen kişi ne kadar önemli bir liderse, onunla birlikte o kadar çok at kurban edili
odasının etrafına ve üstüne gömülüyordu. Bu inanca göre ölen kişinin ruhu
ayrılarak gökyüzüne yükselmesi ve Gök Tengri katına ulaşması gereki
yeraltında yaşayan canavar yaratıklar insanın ruhuna saldırıp parçalamak için bekliyorlardı. Bu
Kadim Yer altı Canavarları başlıklı yazıma bakınız (6).
Bol sayıda atın kurban ediliş nedeni ise, bu canavarların at ruhlarına saldırmaları ve
insan ruhunun geçişine izin vermeleri içindi. Böylece insan ruhu parçalanmadan yeraltından
geçip göğe yükselebilecek ve melek olabilecekti. Altta birkaç kanat edinip
görülüyor. Bu altın plaka, üstteki haritada 14 numara
ine kakılı olarak bulunmuştur (7).
Aynı kurganda bulunmuş altın göğüs süsü özellikle dikkate değer. Son derece ince ve
üstün bir sanat yeteneğini belirten bu göğüslük yarım ay şeklindedir ve iki ayrı bölgeyi
betimler. Üst sırada gündelik yaşamlarını sürdüren insanları görüyoruz. Kimi koyun
Üst sırada insanlarla birlikte atlar, inekler, koyunlar ve keçiler
Alt sıra ise yer altı canavarlarının yaşadığı
bölgedir. Bu bölgede yaşayan canavarlar kartal
gagalı, sivri kulaklı, aslan bedenli
Bölgede ayrıca aslanlar ve parslar da bulunmaktadır.
Hepsi
de
gelen
ruhları
parçala
beklemektedirler.
Asya
halklarının
şaman
inançlarından kaynaklanan bu mitolojik yırtıcı, önce
yunan kültürüne ve oradan
griffin
kültürüne geçmiştir. Yanda bir griffin çizimi
altın göğüslüğü görüyoruz.
Ad, At ve Ata başlıklı
başlıklı yazımda Sarmatların
le yakın akraba olan ve Ege
aynı dili konuştuklarını ve Sinop’ta
.
dır. Şaman inancına
kurban edilip kurgan
Bu inanca göre ölen kişinin ruhu yeraltından
katına ulaşması gerekiyordu. Ancak
yeraltında yaşayan canavar yaratıklar insanın ruhuna saldırıp parçalamak için bekliyorlardı. Bu
).
iş nedeni ise, bu canavarların at ruhlarına saldırmaları ve
insan ruhunun geçişine izin vermeleri içindi. Böylece insan ruhu parçalanmadan yeraltından
p meleğe dönüşmüş
haritada 14 numara ile belirtilen
Aynı kurganda bulunmuş altın göğüs süsü özellikle dikkate değer. Son derece ince ve
üstün bir sanat yeteneğini belirten bu göğüslük yarım ay şeklindedir ve iki ayrı bölgeyi
betimler. Üst sırada gündelik yaşamlarını sürdüren insanları görüyoruz. Kimi koyun postu
Üst sırada insanlarla birlikte atlar, inekler, koyunlar ve keçiler
sıra ise yer altı canavarlarının yaşadığı
bölgedir. Bu bölgede yaşayan canavarlar kartal
bedenli ve kanatlıdırlar.
yrıca aslanlar ve parslar da bulunmaktadır.
Hepsi
de
gelen
ruhları
parçalamak
için
Asya
halklarının
şaman
inançlarından kaynaklanan bu mitolojik yırtıcı, önce
griffin
adıyla batı
Yanda bir griffin çizimini ve altta
3
Yanda iki adet altın yeraltı canavarı
görülüyor. Bu İskit süslerinin M.Ö. 7.
Yüzyılda yapıldıkları biliniyor. Başlarının
üzerindeki yuvarlak dikkate değer. Zira
ruhsal bilgelik belirten başın üzerindeki
ışıklı halka, tüm kadim ruhsal insan
resimlerde
bulunmaktadır.
Acaba
bu
halkalar başın üzerindeki “
aura
” denen
enerji halkasına işaret ediyor olabilir mi?
Altta solda altın göğüslüğü ve sağında göğüslüğün bir bölümünden büyütülmüş, atı
parçalayan yeraltı canavarlarını görüyoruz (Kaynak 2, sayfa 326).
Kaynaklar:
(1)
http://www.halukberkmen.net/pdf/240.pdf
(2)
Scythian Gold, Ellen D. Reeder, Harry N. Abrams Publishers, 1999, ABD.
(3)
http://www.halukberkmen.net/pdf/36.pdf
(4)
http://www.halukberkmen.net/pdf/88.pdf
(5)
http://www.halukberkmen.net/pdf/185.pdf
(6)
http://www.halukberkmen.net/pdf/270.pdf
(7)
2 no.lu kaynak, sayfa 300.