Microsoft Word Az?rbaycanda su ehtiyatlar?n?n t?s?rrufat v? ekoloji ?h?miyy?t? dissertasiya doc docx



Yüklə 492,88 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/20
tarix04.02.2018
ölçüsü492,88 Kb.
#23460
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20


AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y  

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT  QT SAD UN VERS TET  

MAG STRATURA MƏRKƏZ  

Ə

lyazması hüququnda 



 

Ə

SGƏRZADƏ VEYSƏL RÖVŞƏN OĞLU 



“ AZƏRBAYCANDA SU EHT YATLARININ  TƏSƏRRÜFAT VƏ 

EKOLOJ  ƏHƏM YYƏT  ”                                                                                                 

mövzusunda 



MAG STR D SSERTAS YASI 

 

stiqamətin şifri və adı     060404                 qtisadiyyat 

           xtisasın adı                                                      Təbiətdən istifadənin 

iqtisadiyyatı 

                                                                      və proqnozlaşdırma 

Elmi rəhbər                                                  Magistr proqramının rəhbəri  

(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad)                     (A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad) 

f.r.е.n. dos. F.M.Novruzova  

Kafedra müdiri  

(A.S.A., elmi dərəcə və elmi ad)                              c.e.n. dos. Mehdiyeva V.Z. 



BAKI – 2016 


 

G R Ş...............................................................................................................3-5 

FƏS L I . Su yer üzərində həyatın əsasıdır................................................. 6-10 

FƏS L II. Suyun sənayedə və energetikada istifadə problemləri............11-13 

2.1. Suyun qlobal dövranı və əsas funksiyaları...............................14-17 

2.2. Su ehtiyatları,çay axımlarının nizamlanması.......................... 18-26 

FƏS L  III.  Azərbaycanda  su  ehtiyatları,  onların  istifadəsi  və  ekoloji  

vəziyyəti................................................................................27-50 

3.1. Azərbaycan Respublikası çaylarının ekoloji problemləri...... 51-60 

3.2.Dəniz sahillərinin və daxili dənizlərin ekoloji problemləri..... 61-81 

Nəticə və təkliflər......................................................................................... 82 

Ə

dəbiyyat siyahısı.......................................................................................83 



 

 

 

 

 

 

 

G R Ş 


 

Yerin su örtüyünün 94%-i okeanların,dənizlərin duzlu sularından və bütün 

ş

irin  suların  75%-ni  təşkil  edən  Arktika  və  Antarktidada  konservləşdirilmiş, 



içməli sular təşkil edir. 

Qədim  antik  dövrdə  ətraf  mühit  haqqında  təbii  elmi  anlayışlar  irəli 

sürərkən  yunan  filosofu  Fales  təbiətin  bütün  hadisələrini  suyun  hərəkəti  və 

çevrilməsi ilə aydınlaşdıraraq suyu hər şeyin ilk əsası sayırdı. 

Suyun dünyanın müxtəlif regionlarında istifadəsi müxtəlif şəkildə həyata 

keçirilir.Məlumata  görə  dünyada  kənd  təsərrüfatında  hər  il  3500-3600  km

3

  su 


işlədilir, bunun 70% suvarmaya sərf olunur. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan 

suyun miqdarı sənayedə istifadə olunan suyun miqdarından 3-4 dəfə çoxdur. 

Suyun istifadə sahələrindən biri də, kommunal və məişətdə suyun istifadə 

olunmasıdır. Yer kürəsi əhalisinin 4%-nin sudan kifayət qədər- yəni adambaşına 

sutkada 300-400 litr düşür, bunun da 10%-ni yüksək keyfiyyətli içməli su təşkil 

edir. 


Beynəlxalq  Rio-de-Janeyro  konfransının  məlumatına  görə  dünyada 

inkişaf etməkdə olan ölkələrin hər üç nəfərindən biri içməli su çatışmazlığından 

ə

ziyyət  çəkir.  Xəstəliklərin  80%-i,ölüm  hadisələrinin  1/3-i  içməli  suyun 



çatışmamazlığı və keyfiyyəti ilə bağlıdır. Ona görə də dünya əhalisinin yüksək 

keyfiyyətli  su  ilə  təmin  olunması  mühüm  problem  kimiqarşıda  duran  əsas 

məsələlərdən biridir. 

Sudan  sənayedə  həlledici  kimi  istifadə  olunduqda  o  hazır  məhsulun 

tərkibinə  daxil  olur,texnoloji  prosesdə  iştirak  edir.Sənayedə  sudan  qızmış 

aqreqat ,mexanizm,alətlərin və s-nin soyudulmasında istifadə olunur. 

Alimlərin  hesablamalarına  görə  XXI  əsrin    20-ci  illərinə  qədər  inkişaf 

etmiş ölkələrdə suqəbuledicilər 10-25% artacaqdır. 




XXI  əsrin  əvvəllərinə  dünyada  sənaye  və  energetikada  suyun  istifadə 

olunmasının vəziyyəti aşağıdakı cədvəldə göstərildiyi kimi proqnozlaşdırılır. 



Cədvəl 1 

Regionlar 

2000 ilin sonuna qədər olan 

vəziyyət 

XXI əsrin əvvəlinə vəziyyət 

Su 


qəbuledicilər 

Qayıtmaz 

su sərfi 

Çirkab 


sular 

Su 


qəbuledicilər 

Qayıtmaz 

su sərfi 

Çirkab 


sular 

Avropa 


193 

19 


174 

200-210 


30-37 

160-175 


Asiya 

118 


30 

88 


320-340 

65-70 


215-270 

Afrika 


6,5 

4,5 



30-35 

5-10 


25 

Ş

m.Amerika 



294 

29 


265 

363-370 


50-60 

310 


Cn.Amerika 

30 


24 


100-110 

20-25 


60-87 

Avstraliya 

1,5 

0,1 


1,5 

3,4-4 


2-3 


KeçmişSSR  

117 


11,9 

105 


140-150 

20-27 


120-130 

 

Təbii    suların  əsas  çirklənmə  mənbələri  sənaye  və  kommunal  çirkab 



suları,kənd təsərrüfatında istifadə olunan mineral,üzvi kübrələr və başqa zərərli 

kimyəvi  maddələr,radioaktiv  tullantılar,istilik  və  atom  elektrik  stansıyalarının 

isti suları və atmosferdir. 

Suyu  çirkləndirən  maddələri  və  onların  indikatorlarını  qruplara  bölmək 

olar: 

1)

  Mikrobioloji indikatorlar-insanın sağlamlığı ilə bağlı olur 



2)

  Asılı maddələr – çirklənmənin indikatorları 

3)

  Üzvi maddələr – çirklənmənin indikatorları 



4)

  Biogen maddələr- azot və fosfor birləşmələri 

5)

  Əsas ionlar – həll olunan maddələrin  ümumi miqdarı  



6)

  Qeyri-üzvi mikroçirkləndiricilər və s. 




Yüklə 492,88 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə