Microsoft Word beyn?L umumi huquq docx



Yüklə 1,18 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/63
tarix26.08.2018
ölçüsü1,18 Mb.
#64613
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63


Mövzu 1. Beynəlxalq ümumi hüquq anlayışı, tənzimetmə predmeti 
Plan: 
1. Beynəlxalq hüququn anlayışı 
2.Beynəlxalq hüququn xüsusiyyətləri 
3.Beynəlxalq ümumi hüquq və beynəlxalq xüsusi hüquq 
4.Müasir beynəlxalq hüququn əsas cəhətləri 
 
Ə
DƏB YYAT S YAHISI 
Василенко В.А. Основы теории Международного праваКиев, 1988. 
  Евинтов  В.И.  Международное  сообщество  и  правопорядок  (анализ  современных 
концепций). Киев, 1990. 
  Мовчан
 А.П. Международный правопорядокМ.., 1996. 
  Мюллерсон  Р.А.  Международное  публичное  и  международное  частное  право: 
соотношение  и  взаимодействие  //  Сов.  Ежегодниг  международного  права,  1985.  М.., 
1986. 
  Тункин
 Г.И. Теория международного праваМ.., 1970. 
  Ушаков Н.А. Проблемы теории международного праваМ.., 1988. 
  Черниченко С.В. МеждународноеправоСовременные теоретические проблемыМ.., 
1993. 
  Шестаков  Л.Н.  Понятие  международного  права.  //  Вестник  Московского 
университетаСер. 11. Право1997. № 6. 
  Franck T.M. The Power of Legitimacy Among Nations. Oxford, 1990. 
  Ragazzi M. The Concept of Intenational Obligations ErgaOmnes. Oxford. 1997/ 
  Schachter O. International Law in Theory and Practice.Dordrecht, 1991. 


 
 
1.  Beynəlxalq  hüququn  anlayışı.  Ümumi  hüquq  nəzəriyyəsindən  bizə  məlumdur  ki,  hər  bir 
cəmiyyətin  normal      fəalliyəti  üçün  hüququn,  hüquqi  nizamasalmanın  mövcudluğu  obyektiv, 
zəruri bir haldır, başqa sözlə desək, cəmiyyət olan yerdəhüquq da olmalıdır.Əgər dünyada olan 
dövlətləri  bir  cəmiyyət  kimi,  əgər  belə  demək  mümkünsə,  dünya  dövlətlərinin  ailəsi  kimi 
təsəvvür etsək, onda belə bir məntiqi nəticəyə gələ bilərik ki, bu cəmiyyətin özündə də hüquqa 
obyektiv  ehtiyac  vardır.  Bu  hüquq  beynəlxalq  hüquq  adlanır.  Beynəlxalq  hüquq  ayrı-ayrı 
dövlətlərin  milli  hüquq  sistemlərindən  fərqli  olan  və  onlardan  asılı  olmayaraq  mövcud  olan 
hüquqi  normalar  sistemidir.  O,  məhz  dövlətlər  arasındakı  müxtəlif  xarakterli  münasibətləri 
hüquqi  çərçivəyə  salmaq  üçün  yaranmışdır.  Beynəlxalq  hüquq  normaları  dövlətlərarası 
münasibətlər  sisteminin,  demək  olar  ki,  hər  bir  aspektini  əhatə  edir.  Bu  normalar  vasitəsilə 
dənizdən  hava,  məkanından  bə  kosmik  fəzadan  istifadə  olunması,  beynəlxalq 
telekommunikasiyalar,  poçt  xidmətləri,  mal  və  sərnişinlərin  hava  vasitəsilə  daşınması  və  pul 
köçürülməsi nizama salınır; 
beynəlxalq  ticarət  həyata  keçirilir;  ətraf  mühitin  mühafizəsi,  insan  hüquqlarının  beynəlxalq 
müdafiəsi,  cinayətkarların  təhvil  verilməsi  və  s.  kimi  dövlətlərin  ümumi  mənafeyində  olan  
məsələlər  həll  olunur.  Bununla  əlaqədar  demək  lazımdır  ki, beynəlxalq  hüquq  diplomatiya  və 
xarici siyasətlə üzvi surətdə bağlıdır.
 Xarici siyasətin həyata keçirilməsi və diplomatik təcrübə 
beynəlxalq  hüquqa  uyğun  olmalıdır.  Digər  tərəfdən,  diplomatiya  beynəlxalq  hüquq 
normalarının yaradılmasının ən mühüm vasitəsi kimi çıxış edir. 
Qeyd etmək lazımdır ki, “ beynəlxalq hüquq” termini onun ifadə etdiyi anlamın təbiətini heç 
də  düzgün  əks  etdirmir.  Öz  mənşəyini  hələ  Roma  hüququnda  təşəkkül  tapmış  “jus  gentium” 
(“xalqların  hüququ”)  ifadəsindən  götürdüyünə  görə,  bu  termin  dünyanın  əksər  dillərində  də 
məhz  “xalqlar  arasındakı  hüquq”  mənasında  işlədilir  (məsələn,  ingilis  dilində  -  international 
iaw, fransız dilində - droit international, ispan dilində - derecho international, alman dilində - 
Völkerrecht,  türk  dilində  -  milletlerarası  hukuk,  rus  dilində  -  международное  право  və  s.  ). 
Əslində isə beynəlxalq hüquq anlamı məhz dövlətlərarasıhüquq kimi başa düşülməlidir, çünki 
beynəlxalq hüquq bilavəsitə xalqlar tərəfindən yaradılmır və xalq üçün deyil, mahiyyət etibarilə 
dövlətlər üçün, dövlətlərarası əlaqələrin tənzimlənməsi üçündür. Doğrudur, mövcud beynəlxalq 
hüquq  normalarına  görə,  xalqlar  bilavasitə  beynəlxalq  hüquqdan  irəli  gələn  bəzi  hüquqlara 


malikdirlər,  məsələn,  özünümüəyyənetmə  hüququ  (öz  müqəddaratını  təyyin  etmək  hüququ), 
inkişaf hüququ, sülh hüququ bə s. Digər tərəfdən, sonrakı mövzulardan bizə məlum olacaqdır 
ki,  beynəlxalq  hüquq,  dövlətlərin  müvafiq  razılaşmasından  sonra,  digər  subyektlər  üçün  də, 
məsələn,  beynəlxalq təşkilatlar, transmilli korporasiyalar, fərdlər üçün də beynəlxalq  hüquq və 
vəzifələr  nəzərdə  tuta  bilər.  Bununla  belə,  öz  təbiətinə  görə,  beynəlxalq  hüquq  dövlətlə
tərəfindən yaradılan, əsasən, dövlətlərə yönəlmiş və yerinə yetirilməsi dövlətlərin öz tərəfində
təmin edilən hüquq sistemi olaraq qalır.
 
Beynəlxalq hüquqa onun təbiətini əks etdirən belə bir qısaca tərif vermək olar: 
Beynəlxalq hüquq dövlətlər arasınıdakı münasibətləri nizama salmaq üçün onların qarşılıqlı 
razılığı əsasında yaradılan hüquqi normalar sistemidir. 
          2.Beynəlxalq  hüququn  xüsusiyyətləri.  Təbii  ki,  obyektiv  mənada  hüquqa  xas  olan 
əlamətlər beynəlxalq hüquq normaları üçün də səciyyəvidir. Ən əsası, bu normalar da müvafiq 
subyeklər  üçün  hüquqi  ümumməcburi  xarakter  daşıyır  və  onların  yerinə  yetirilməsi  müəyyən 
sanksiya  ilə  təmin  edilir.  Lakin  beynəlxalq  hüquq  onu  dövlətdaxili  (milli)  hüquqdan 
fərqləndirən  bir  sıra  xüsusiyyətlərə  malikdir.  Bu  xüsusiyyələr,  hər  şeydən  öncə,  beynəlxalq 
hüququn  mövcud  olduğu  və  faliyyət  göstərdiyi  dövlətlərarası  mühitlə  və  suveren,  formal 
baxımdan  bir-birindən  asılı  olmayan  dövlətlərin  olması  ilə  əlaqədardır.  Birincisi,  fiziki  və 
hüquqi şəxslər və dövlət orqanları arasıdakı münasibətləri nizama salan dövlətdaxili hüquqdan 
fərqli olaraq, beynəlxalq hüquq dövlətlər və beynəlxalq hüququn digər subyektləri (beynəlxalq 
təşkilatlar  və  s.)  arasıda  yaranan  münasibətləri  nizama  salır.  kincisi,  beynəlxalq  sistemdə 
qanunverici  orqan  yoxdur.  Heç  bir  beynəlxalq  təşkilat  və  ya  orqan,  o  cümlədən  Birləşmiş 
Millətlər  Təşkilatı  dövlətlər  üçün  hüquqi  cəhətdən  məcburi  olan  normalar  yaratmaq 
səlahiyyətinə malik deyildir. Beynəlxalq təşkilatların orqanlarından biri kimi fəaliyyət göstərən 
parlametlər də (məsələn, Avropa  ttifaqıda - Avropa parlamenti, Avropa Şurasıda – Parlament 
Assambleyası  və  s.)  milli  parlamentlərə  xas  olan  bəzi  əlamətlərə  malik  olsalar  da, 
“qanunvericilik”  səlahiyyətindən  məhrumdurlar.  Üçüncüsü,  beynəlxalq  sistemdə,  dövlətin 


Yüklə 1,18 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   63




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə