1
SS
S
Saaaaqq
q
qqq
q
qaaaallll\\\\ U
U
U
U]]]]aaaaqq
q
q
© Cwlil Mwmmwdquluzadw “Se[ilmi] Wswrlwri”
Bak\: Azwrbaycan SSR Elmlwr Akademiyas\ Nw]riyyat\, 1966
&[ cilddw
Birinci cild
Bu hekaywni na`\l elwmwmi]dwn qabaq bunu istwyirwm deywm ki, bir para u]aqlarda belw
bir pis xasiyywt olur ki, wllwrinw karanda] d^]wn kimi ba]lay\rlar evin divarlar\n\ yazma`a.
Hwlw [oxusu k=m^rnwn dw, twba]irnwn dw yaz\r. Hwlw swn k=m^r^ vw twba]iri deyirswn,
mwn elw pis u]aq g=rm^]wm ki, wlinw mismar\, ya p\[a`\ al\b, divarlar\ c\z\b xarab elwyir.
Nwdwnsw, divar yazan u]aqlarnan mwnim aram yoxdu; ondan =tr^ ki, hwyw swn yax]\
u]aqsan vw k=nl^n mw]q elwmwk istwyir, g=t^r ka`\z\-qwlwmi, bir yerdw otur vw nw qwdwr
kefindir, yaz.
Indi ke[wk na`\l\m\za.
Mwn elw bilirdim ki, bizim u]aqlar =zgw u]aqlar kimi o qwdwr dw divar yazan deyillwr;
[^nki [ox nwsihwt elwmi]dim vw onlar da mwnw s=z vermi]dilwr ki, divarlar\
yazmayacaqlar. Amma ax\r vaxtlarda g=rd^m ki, balkonun divar\nda, qap\n\n dal\nda bir
xwlvwt yerdw bir belw ]wkil [wkilib; deywswn, bir heyvan ba]\d\r, qulaqlar\ da deywswn var,
bir-iki aya`\ da var, alt\nda be] dwfw wlif yaz\l\b vw bundan savay\ be]-alt\ yumru ]ey
[wkilib. Bunlar\n ham\s\ karanda] ilw yaz\l\b, elw na]\ kobud yaz\l\b ki, bunu u]aqdan
savay\ he[ kws yaza bilmwz.
Xo]uma gwlmwdi, [a`\rd\m u]aqlar\.
—Wdw, genw divarlar\ yaz\rs\n\z?
&[^ dw gwldi durdu yaz\n\n qaba`\nda.
—Hans\n\z yazm\s\n\z?
&[^ dw dayand\.
—Elwdw pws ]eytan yaz\b?
—Dwdw, vallah mwn yazmam\]am.
Balaca Qurban da “mwn yazmam\]am” deyw-deyw wllwrini ^z^nw qoyub ba]lad\ a`lama`\.
Mwn deyinw-deyinw bir wski tap\b yaz\n\ twmizlwdim getdim. Amma bunu e]idirdim ki,
Heydwr Teymura deyirdi: —Swn yazm\san.
Teymur da Heydwrw deyirdi: —Swn =z^n yazm\san.
Burada a`layan o`lum Qurban qa[a-qa[a gwldi yan\ma, guya ki, bir b=y^k xwbwr gwtirib.
2
—Dwdw, o yaz\n\ Heydwr yaz\b; vallah, dwdw, Heydwr yaz\b.
Heydwr dw ac\ql\-ac\ql\ gwldi durdu Qurban\n qaba`\nda vw wllwrini ata-ata elw hirsnwn
cavab verdi ki, az qal\rd\ wllwrini soxa u]a`\n g=z^nw. Mwn ac\qland\m vw ^[^ dw sakit
olub istwdilwr gedwlwr, mwn onlar\ saxlad\m vw bunu dedim:
—Mwn sizdwn o qwdwr divar\ yazma`\n\zdan =tr^ incimirwm, nw qwdwr ki, sizin
danma`\n\za inciyirwm; sizin qorxudan yalan dan\]ma`\n\za inciyirwm. Ona inciyirwm ki,
s=z yox, divar\ yazan ^[^n^zdwn birinizdi; amma ^[^n^z dw and-aman elwyirsiniz ki, siz
yazmam\s\n\z. Pws sizdwn savay\ bu evdw u]aq ki, yoxdu.
Genw u]aqlar\m ba]lad\lar and-aman\, bir-biri ilw deyi]mwyi.
Ardan be]-on g^n ke[mi]di. Haman divarda, qap\n\n dal\nda, haman daval\ c\zma-qara
pozulan yerdw g=rd^m genw haman yaz\: heyvan kimi bir ]eyw ox]ay\r, alt\nda bir ne[w
wlif yaz\l\b, yan\nda bir ne[w yumru maz\ya ox]ar bir ]ey [wkilib.
Hirslwndim. U]aqlar\ [a`\rd\m. Genw haman and vw qwswm, genw bir-birinin ^st^nw
atmaq, genw g=z ya]\…
Mwn bu dwfw qwfw o qwdwr incidim ki, o g^n^ bidama` oldum vw [=rwk yeyw bilmwdim.
^rwyim ona s\x\l\rd\ ki, ^[ u]a`\m\z\n biri ba]lay\b naxwlwflik g=stwrmwyw; hwmin mwnim
twrbiywmi pozub divar\ xarab edir, hwmi and-aman ilw mwnw bu qwdwr bwrk-bwrk yalan
sat\r vw belwliklw =z qorxaql\`\n\ a[\q-a[\`\na bildirir.
Bu da ke[di vw bir iki aydan sonra bu giley-g^zar ba]lad\ yaddan [\xma`a.
Amma bir g^n mwn gecw bwrk dilxor oldum. Balkondan ke[irdim, g=rd^m divarda genw
haman c\zma-qara, haman heyvana ox]ar bir ]ey, alt\nda bir ne[w wlif, yan\nda bir ne[w
yumru-yumru yaz\lar. Bu dwfw u]aqlara bir s=z dwxi demwdim; =z-=z^mw fikir elwdim ki,
wgwr mwnim u]aqlar\m\n biri inada d^]^b mwni qwsd ilw incitmwk istwyir qoy burda bir s=z
demwyim, bwlkw =z-=z^nw d^]^nw ki, bu i] =z^ hwr babwtdwn pis i]dir.
Digwr twrwfdwn dw mwni mw]`ul edwn twrbiyw mwswlwsi idi ki, aya, g=rwk mwn u]aqlar\ma
verdiyim twrbiywnin hans\ bir twrwfi yanl\] yola d^]^b; aya g=rwk mwn kimi bir qoca
m^rwbbinin swhvi harada olub vw bundan sonra u]aqlar\m barwsindw bwslwdiyim rwftar\n
hans\ twrwfinw tw`yir vermwliywm.
B=yuk ]whwrdw ya]amaq [ox babwtdwn rahat[\l\qd\r. X^suswn bazar-d^kanda cwm olan
d^nyan\n hwr bir nemwti - yemwli vw i[mwli qwbilindwn - ham\s\ hwmwvwqt ]whwr whli ^[^n
m^hwyyad\r. Vw bazar-d^kandan wlavw he[ bir mwtah yoxdur ki, onu wllwrdw gwzdirmwsin
vw swnin =z qap\na gwtirib satmas\nlar: meyvw, pwncwr, ya` pendir vw qeyrilwri.
3
Bizim dw bir m^]twrimiz var ki, ayda bir, hwftwdw bir, sa` wlindw bir vedrw ya`, sol wlindw
bir swbwt yumurta, [iynindw twrwzi, h\qq\na-h\qq\na pillwkwnlwri [\xar yuxar\ vw bizw salam
verwndwn sonra hwmi]w belw deywr:
—Qab gwtirin.
Ev adam\ vw u]aqlar vw gahdan bir mwn =z^m dw hwmwvwqt [\xar\q bunun qaba`\na,
salam\n\ alar\q, kefini soru]ar\q vw sonra gwtirdiyi w]yaya tama]a edib qiymwtini xwbwr
alar\q. Bu da hwmi]w belw cavab verwr:
—A ki]i, qiymwtini bilirsiniz, qab gwtirin.
Vw bu n=v sual-cavab\n nwticwsindw m^]twrimiz bir bir ne[w girvwnkw ya` [wkib verwr, bir
qwdwr yumurta say\b verwr; pulumuz olanda alar, olmayanda da nisyw qoyar gedwr ki, bir
dw yolu d^]wndw gwlsin.
Bu ki]inin ad\ Kwblw Wzimdir vw ya]\ q\rx-q\rx be], uca boy, bir kas\b vw fa`\r Iran whlidir.
D^nwn Kwblw Wzim yenw ya` yumurta gwtirmi]di. Ya`\ [ox twriflwdi ki, Dwrbwnd ya`\d\r,
[\xar\ [ox az olacaq, =z^ dw kwhrwba kimi, yeywndw wtrindwn doymaq olmayacaq;
yumurtalar\ da guya Qurna]\n kwndindwn gwtirib, oran\n toyuqlar\ guya [wmwnlwrin
otundan vw [i[wyindwn ba]qa bir ]ey yemirlwr.
Ya`dan be]-alt\ manat, yumurtadan da genw bir qwdwr borcumuz qald\. {^nki o g^n^
x\rda pulumuz olmad\ (ywni b=y^k pulumuz da yox idi). Kwblw Wzim ]ey-]^y^n^ g=t^rd^
vw [\xd\ dalana ki, getsin; mwn dw girdim ota`a . Birdwn yad\ma d^]d^ ki, Kwblw Wzimw
tap]\ra idim Wrdwbildwn twzwlikdw gwlwn olsa, mwnw xwbwr versin; Wrdwbil fazili Mirzw
Wlwkbwr a`a barwsindw whval bilmwk istwyirdim ([^nki Kwblw Wzim =z^ wrdwbilli idi).
Tez [\xd\m dalana vw g=rd^m ki, ki]i ya`\ vw yumurtan\ qoyub yerw, ke[ib qap\n\n dal\na
vw bir g^dwk karanda]\n ucunu a`z\na soxub fikrw gedib. Divarda heyvana ox]ar bir
c\zma-qara [wkilib, alt\ndan bir ne[w wlif, yan\nda bir ne[w girdw ]ey. Mwn [ox twwcc^b
elwdim vw whval\m da birdwn nwdwnsw dwyi]ildi. Kwblw Wzim mwtlwbi duydu vw mwn
soru]mam\] dedi:
—Molla wmi, do`rusu mwnim dwrsim-zad\m yoxdu bu bir yadda]d\, yazd\m ki, hesablar
dola]mas\n.
Mwn qwh-qwh [wkib g^ld^m. Ki]i dw bir az g^l^ms^nd^. Mwn bircw bunu soru]dum ki,
divara yazd\`\n\n mwnas\ nwdir?
Mwnas\ bu imi]: Kwblw Wzim istwyirmi] bir inwk [wkw vw inwyin alt\nda yazd\`\ be] c\z\`\n
mwnas\ bu imi] ki, mwn ona be] manata inwk ya`\ndan borclu qald\m. Girdw yaz\lar da
yumurtadan qalan borcumun hesab\ imi].
Mwn genw g^ld^m vw u]aqlar\m\ [a`\rd\m vw onlara belw dedim:
—U]aqlar\m, u]aqlar\m, gwlin, bura gwlin!
U]aqlar dolu]dular vw g=zlwri divara sata]an kimi [ox-[ox twwcc^b elwdilwr vw mwndwn
soru]ma`a ba]lad\lar:
4
—Dwdw, bunu kim yaz\b?
Dedim:
—Balalar\m, bu yaz\n\ yazan da sizin kimi u]aq idi; ancaq bircw twfav^t^n^z oradad\r ki,
onun saqqal\ var, sizin hwlw saqqal\n\z yoxdur.
U]aqlar [ox g^l^]d^lwr vw mwlum ki, bunlar\n g^l^]^b ]ad olmalar\na b=y^k bir swbwb
var idi ki, hwr bir oxucuya a]ikar olsun gwrwk.
______
Mwtni y\`d\: Nwrgiz Abadi
Veb ^[^n haz\rlad\: Aynurw H^seynova
AZERI.orga qoyuldu: Iyul, 2003
Dostları ilə paylaş: |