Microsoft Word Conference speech cbar doc
Yüklə 42,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hörmətli konfrans iştirakçıları! Hörmtəli qonaqlar! Xanımlar və cənablar!
- Qlobal böhran və Azərbaycan
- Milli valyutanın sabitliyi
- Bank sisteminin maliyyə sabitliyini qorumaq
- ipoteka kreditləşməsinin aktivləşməsi
- “Azərbaycan iqtisadiyyatı qlobal maliyyə böhranının təsirlərindən yaxşı qorunmuş, ölkənin rəsmi orqanları
- Azərbaycanın bank sistemi regional inteqrasiya kontekstində
- Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm! Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının Sədr
| 1
Azərbaycan Banklar Asossiasiyası və Avropa Banklar Federasiyasının 27 May 2010 –cu il tarixində birgə keçirdiyi “Bankçılıq sahəsində regionlararası əməkdaşlıq: Dayanıqlı maliyyə gələcəyi” adlı beynəlxalq konfransda Mərkəzi Bank sədrinin müavini Aftandil Babayevin ÇIXIŞI
2
Hörmtəli qonaqlar! Xanımlar və cənablar! Sizi Azərbaycan Banklar Assosiasiyası ilə Avropa Banklar Federasiyasının birgə təşkil etdikləri bu mötəbər konfransda Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı adından salamlayıram və təşkilatçılara təşəkkürümü bildirirəm. Yaranmış qlobal şəraitdə beynəlxalq bank-maliyyə elitasının nümayəndələrinin bir yerə toplanmasına həmişə olduğundan daha böyük ehtiyac vardır. Qlobal maliyyə sisteminin postböhran transformasiyasının astanasında bu cür tədbirlərin keçirilməsi olduqca zəruri və faydalıdır.
Qlobal böhran dünya təsərrüfatına əhəmiyyətli inteqrasiya olunmuş Azərbaycanı ciddi sınağa çəksə də, milli iqtisadiyyat, o cümlədən bank sektoru bu böhrana qarşı dayanıqlıq göstərmişdir. Ölkə iqtisadiyyatında yaradılmış “təhlükəsizlik yastığı” və xarici borcdan minimal asılılıq bu dayanıqlığı şərtləndirən əsas faktorlar olmuşdur. Böhranın ən ağır ili olan 2009-cu ildə ölkədə iqtisadi artım tempi 9%- dən çox olmuşdur. Qlobal böhran Azərbaycan iqtisadiyyatına bir neçə kanalla təsir göstərmişdir. Belə ki, qlobal böhranın təsiri ilə 2009-cu ildə:
3 o Ölkənin əsas ixrac xammalı olan neftin orta illik qiyməti təxminən 1.5 dəfə ucuzlaşdı. Tədiyə balansının profisiti 16 mlrd.$-an 10 mlrd.$-a endi;
Qlobal maliyyə-pul bazarlarının sıxılması şəraitində milli şirkətlərin, bankların nəinki xarici borclarının təkrar maliyyələşməsi imkanları məhdudlaşdı, hətta bu borcların əhəmiyyətli bir hissəsi geri çağırıldı. Məsələn, təkcə Azərbaycan bank sisteminin 2009-cu il üzrə xarici ödənişləri təxminən 1.2 mlrd. ABŞ dolları təşkil etmişdir. Bu isə bank sisteminin öhdəliklərinin 10%-dən çoxdur.; o İqtisadi artımın digər maliyyə mənbələri də sıxıldı, məsələn, çox sayda insanların gəlir mənbələrini formalaşdıran xarici pul baratları 20%-dək azaldı. Belə bir şəraitdə ölkə 3 təhlükəli risklə üzləşmişdi: 1) Makroiqtisadi sabitliyin pozulması riski, o cümlədən milli valyutanın devalvasiyası və yüksək inflyasiya riski. 2) Maliyyə sabitliyinin pozulması riski, o cümlədən banklarda və sistem əhəmiyyətli dövlət şirkətlərində maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi riski. 3) İqtisadi ressesiyanın baş verməsi riski, o cümlədən yaradılmış iş yerlərinin itirilməsi və staqflyasiya riski. Ona görə də krizis dövründə Mərkəzi Bank öz siyasətini Makroiqtisadi sabitliyin, Bankların və sistem əhəmiyyətli müəssisələrin maliyyə sabitliyinin qorunmasına, habelə İqtisadi artımın dəstəklənməsinə yönəltmişdir. Milli valyutanın sabitliyinin təmin edilməsi Mərkəzi Bankın antiböhran siyasətinin aparıcı elementi oldu. Sabit manat həm istehlak, 4 həm də istehsal təyinatlı idxalın kəskin bahalaşmasının qarşısını aldı. Bu, həmçinin əhalinin əmanətlərinin kəskin dəyərdən düşməsi, valyutada olan xarici borc yükünün artması, manata ictimai inamın aşağı düşməsi kimi təhlükələri neytrallaşdırdı. Manatın sabitliyi müəyyən resurslar tələb etsə də, ölkənin strateji valyuta ehtiyatları 20 mlrd.$-ı keçərək ÜDM-in 47% həddində olmuşdur. Eyni zamanda manatın sabitliyini qorumaq, xüsusilə də onun ABŞ dollarına nisbətən məsənnəsinin volatilliyinə yol verməmək üçün manatın məzənnəsinin səbət üzrə hədəflənməsində dəyişiklik edildi. Səbətdə ABŞ dollarının payı 70%-dən 90%-ə qaldırıldı. Orta illik inflyasiya cəmi 1.5% olmuş, deflyasiyaya yol verilməmişdir. Manatın sabitliyi və aşağı inflyasiya böhran ilində əhalinin real gəlirlərinin artım tempinin 6% səviyyəsində saxlanmasını təmin etdi. Bu, iqtisadiyyatın rəqabət qabiliyyətinə də müsbət təsir göstərdi – manatın real effektiv məzənnəsi 2009-cu ildə 3.5% aşağı düşmüşdür. Makroiqtisadi tənzimləmə potensialını və siyasətin çevikliyini artırmaq üçün Mərkəzi Bank haqqında qanuna dəyişikliklər edildi. Edilən dəyişikliklər əsasında Mərkəzi Bank sistem əhəmiyyətli müəssisələr və
Ümumi Daxili Məhsulun təxminən 5%-in səviyyəsində likvidlik inyeksiyası həyata keçirdi. Bu yardım onların xarici borclarının restrukturizasiyasına və maliyyə vəziyyətinin stabilləşməsinə imkan verdi. Nəticədə pul kütləsinin azalmasının qarşısı alındı. Mərkəzi Bankın
azaldıldı ki, bu da kredit faizlərinin artmasının qarşısını almaqla iqtisadi artımı və maliyyə sabitliyini dəstəklədi.
5
təsirləri hiss olunmamışdan öncə bir sıra qabaqlayıcı immunizasiya tədbirləri görülmüşdü. Yəni belə demək mümkündürsə iqtisadi və kredit bumu dövründə kontrtsiklik prudensial tənzimləmə tədbirləri görülmüşdür. Belə ki, bank aktivlərinin yüksək templərlə artdığı bum illərində Mərkəzi Bank aktiv dialoq şəraitində bankları 1) ehtiyatlı kredit siyasətinə dəvət etmiş, 2) kapitallaşma və ehtiyatlanma səviyyəsinin artırılmasını təmin etmiş, 3) prudensial tənzimləmə normativlərini sərtləşdirmiş, 4) xarici borclar üzrə məcburi ehtiyatlar tətbiq etmişdir. Nəticədə bəzi oxşar region ölkələrindən fərqli olaraq Azərbaycanda xarici borclar bankların öhdəliklərinin cəmi 20%-i səviyyəsində məhdudlaşdırılmışdır. Ona görə də, bank sistemi qlobal krizisi hazırlıqlı qarşılamışdır. Böhran dövründə isə əlavə tədbirlər həyata keçirildi: o banklara və sığorta təşkilatlarına kapitalizasiya məqsədilə vergi güzəştləri tətbiq olundu; o sığortalanan əmanətlərin məbləği 5 dəfə artırıldı (30 min manatadək), nəticədə banklara etibar gücləndi; o bankların xarici borcları Mərkəzi Bank tərəfindən idarəetməyə götürüldü və banklara zəruri likvidlik dəstəyi verildi; o mümkün itkilər üzrə bankların maliyyə ehtiyatlanması daha da artırıldı.
Ölkədə ipoteka kreditləşməsinin aktivləşməsi Mərkəzi Bankın antiböhran proqramının mühüm alətlərindən biri olmuş, tikinti sektoru və daşınmaz əmlak bazarına stabilləşdirici təsir göstərmişdir. 6 Bütün bu tədbirlərin nəticəsində bank sisteminin yüksək maliyyə immuniteti təmin edildi – ötən il sektorun ani likvidliyi təxminən 80% səviyyəsində olmuş, kapitalın adekvatlığı göstəricisi 18% təşkil etmişdir. Nəticədə krizisə baxmayaraq, sektorun artımı davam etmişdir – 2009-cu ildə kreditlər 17%, müddətli əmanətlər isə 30% artmışdır. 2009-ci ildə müşahidə edilmiş müsbət proseslər cari ilin ötən dövründə də davam etməkdədir. Beləliklə, bütün bunlar onu göstərir ki, Azərbaycan maliyyə yardımı üçün heç kimə müraciət etmədən, öz resursları hesabına böhranın öhdəsindən gələ bilmişdir. Nəticədə, ölkə iqtisadiyyatı qlobal krizisdən daha da güclənmiş şəkildə çıxmışdır. Təsadüfi deyildir ki, bu günlərdə “Fitch” rating” beynəlxalq agentliyi ölkənin xarici valyuta reytinqini “BB+”-dan “BBB-”-a qaldırmışdır.
Aparılmış antiböhran siyasətinin qiymətləndirilməsinin bençmarkı olaraq onu qeyd etmək olar ki, bu siyasət Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dunya Bankı kimi nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən də müsbət qiymətləndirilmişdir. Belə ki, BVF-nun Bakıda olan son missiyasının bəyanatında deyilir ki, “Azərbaycan iqtisadiyyatı qlobal maliyyə böhranının təsirlərindən yaxşı qorunmuş, ölkənin rəsmi orqanları krizisə uğurlu reaksiya vermişlər. Azərbaycan Mərkəzi Bankı mübadilə məzənnəsini sabit saxlamaqla və bank sisteminə likvidlik inyeksiya etməklə maliyyə sabitliyini uğurla qorumuşdur. Məzənnənin sabitliyi inflyasiya səviyyəsini azalmağa, 7
bankların balanslarına neqativ təsirlərin qarşısını almağa imkan vermişdir.” Azərbaycanın bank sistemi regional inteqrasiya kontekstində Azərbaycan bu gün dünya iqtisadiyyatına sürətlə inteqrasiya olunmaqla yanaşı eyni zamanda regional iqtisadi güc mərkəzinə çevrilməkdədir. Cənubi Qafqaz ölkələrinin (Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan) ümumi ÜDM-ində Azərbaycanın payı son 5 ildə 16 faiz bəndi artaraq 70%-ə çatmışdır. Son 5 ildə Cənubi Qafqazda baş vermiş iqtisadi artıma Azərbaycanın töhfəsi 72% təşkil etmişdir. Bu gün Cənubi Qafqazda valyuta ehtiyatlarının 88%-i, bank aktivlərinin isə 68%-i Azərbaycanın payına düşür. Ölkəmizin regional iqtisadiyyatdakı rolunun artması həm də onun bank-maliyyə mərkəzinə çevrilməsində, bank kapitalı idxalı və ixracında özünü büruzə verir. Bu gün Azərbaycanın bank sistemində xarici kapitalın iştirakına heç bir məhdudiyyət qoyulmamış, xarici kapitallı bankların fəaliyyəti üçün əlverişli şərait yaradılmışdır. Bunun nəticəsidir ki, bu gün ölkəmizdə 23 xarici kapitallı bank fəaliyyət göstərir. Onlardan 5-i 100%-lik xarici kapitala malikdir. Ümumi bank kapitalında xarici kapitalın payı 18.2% təşkil edir. Təsadüfi deyildir ki, qlobal maliyyə böhranının ən aktiv fazasında belə Azərbaycanın bank sisteminə xarici kapitalın axını dayanmamışdır. Azərbaycanın yerli bankları da aktiv surətdə xarici bazarlara çıxmaqdadırlar. Bu gün Azərbaycan banklarının xarici ölkələrdə 2 törəmə bankı, 1 filialı, 6 nümayəndəliyi fəaliyyət göstərir. Bankların xarici maliyyə bazarlarında fəaliyyətinin aktivləşməsi və nüfuzunun artması onların beynəlxalq reytinqin alınmasına marağını artırmışdır. Belə ki, təkcə ötən il 8 9 bank beynəlxalq reytinqə malik olmuş və qlobal böhran şəraitində həmin banklar reytinq səviyyələrini qoruyub saxlamışlar. Bütün bunlar ölkəmizin iqtisadi sərhədlərinin durmadan genişləndiyini göstərir.
Qlobal iqtisadiyyatın ləng bərpası şəraitində Mərkəzi Bank makroiqtisadi sabitliyin və maliyyə stabilliyin qorunmasına, habelə iqtisadi artımın dəstəklənməsinə yönəlmiş siyasətini davam etdirir. Eyni zamanda düyada gedən son meylləri əsas götürərək biz kontr- tsiklik makro-prudensial çərçivənin formalaşması üzərində düşünürük. Hesab edirik ki, bu çərçivə pul siyasətinin mühüm qanadına çevrilməli və maliyyə köpüklərinin preventiv idarə olunmasında əsas alət olmalıdır. Hazırda Mərkəzi Bank kontr-tsiklik ehtiyatlanma, leveric və yeni likvidlik normativlərinin konsepsiyası üzərində çalışır. Eyni zamanda biz banklarda mükəmməl risk menecment sisteminin və korporativ idarəetmə standartlarının tam tətbiqinə çalışırıq. Hörmətli konfrans iştirakçıları! Milli iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafını təmin etmək üçün bu gün ölkəmiz alternativ iqtisadi artım modelinin – diversifikasiya modelinin fəal axtarışındadır. Bu axtarışlar cənab Prezidentin biznes ictimaiyyəti ilə son görüşlərinin birindəki nitqində aydın şəkildə ifadə edilmişdir - “yeni 9
xarici bazarları gərək aşkar edək.” Şübhəsiz, bank sektoru belə bir modelin həyata keçirilməsində mühüm vasitəçi olacaqdır.Bu baxımdan bank sektorunun maliyyə dərinliyinin daha da artırılması mühüm prioritetdir. Bunun üçün Mərkəzi Bank banklarda yeni maliyyə məhsullarının yaradılmasını bundan sonra da təşviq edəcəkdir. Bu prosesdə maliyyə institutları öz risklərini daim diqqətdə saxlamalı, bunun üçün institusional potensiallarını davamlı artırmalıdırlar. Çıxışımı yekunlaşdıraraq qeyd etmək istəyirəm ki, konfransda iştirak edən nüfuzlu ekspertlərin dəyərli fikir və tövsiyyələri ölkədə makroiqtisadi və maliyyə sabitliyin qorunması, eləcə də postkrizis dövrü üzrə yeni siyasətin formalaşdırılmasına öz töhfəsini verəcəkdir. Dünyada son vaxtlarda müşahidə edilən proseslər, xüsusilə Avropada son hadisələr göstərir ki, böhranın səngiməsi ləng və qeyri-bərabər gedir. Bu da təcrübə mübadiləsi baxımından bir daha keçirilən konfransın aktuallığını göstərir. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm! Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının Sədr müavini Aftandil Babayev
Yüklə 42,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|