Microsoft Word dep question socratic doc

---

Sokratik Sorgulama Tekniği 

Sorgulamaya Sokrat tarzı yaklaşım, muntazam, düşünceye dayalı konuşma uygulamasını temel alır. Yunan 

eski filozofu/öğretmeni Sokrates, düşünmeye dayalı sorgulamanın muntazam uygulamasının, öğrencilerin 

fikirleri mantıklı bir biçimde incelemelerini ve bu fikirlerin geçerliliğini belirlemelerini sağladığına inanıyordu. 

Bu teknikte, öğretmen öğrencilerle konuşmaya dahil olmak için, konuyu umursamadığını itiraf eder. Bu 

‘hareketli sessizlik’ ile öğrenci konuyla ilgili olası tüm bilgileri geliştirir. 

 

Sokratik sorgulama tekniği, fikirleri derinlemesine incelemenin bir yoludur. Tüm seviyelerde kullanılabilir ve 

tüm öğretmenler için yararlı bir araçtır. Bir ünite ya da proje içinde farklı noktalarda kullanılabilir. Sokratik 

sorgulama kullanarak, öğretmenler öğrencilerinde bağımsız düşünmeyi geliştirebilir ve öğrendikleri şeylerin 

aitliğini onlara verebilirler. Öğrenciler içeriği kendi düşünmeleri ve çevrelerindekilerin düşünmeleri aracılığıyla 

düşünürken, görüşürken, tartışırken, değerlendirirken ve analiz ederken, üst düzey düşünme becerileri 

mevcuttur. Öğrenmenin tamamen yeni bir yüzü olabileceği için, bu tür sorular hem öğretmen hem de 

öğrencinin tarafında biraz pratik gerektirebilir. 

 

Sokratik Sorgulamayı Kullanmaya Yönelik İpuçları: 

• Konuşmaya anlam ve yön veren anlamlı sorular planlayın. 

• Bekleme 

zamanı kullanın: öğrencilere cevap vermeleri için en az otuz saniye verin. 

•  Öğrencilerin cevapları üzerinde iz sürün. 

• Araştırmaya yönelten sorular sorun. 

• Tartışılan kilit noktaları, düzenli aralıklarla yazıda özetleyin. 

• Mümkün olduğunca fazla öğrenciyi tartışmaya çekin. 

•  Öğrencilerin, öğretmenin ortaya attığı araştırmaya yönelten sorular aracılığıyla bilgileri kendi 

kendilerine keşfetmelerine izin verin. 

 

 

Sokratik Soru Türleri ve Örnekleri 

Sokratik sorgulama tekniği, farklı tür sorular içerir. Bunun bazı örnekleri: 

Sokratik Soru Tipi 

Örnek 

Açıklama Soruları 

•  ___________ ile ne demek istiyorsunuz? 

• Bunu 

başka bir şekilde ifade edebilir 

misiniz? 

• Sizce 

temel 

konu 

nedir? 

•  Bize bir örnek verebilir misiniz? 

• Bu 

noktayı daha da genişletebilir misiniz? 

Önceki bir soru ya da konuyla ilgili sorular 

 

•  Bu soru niçin önemlidir? 

• Bu 

sorunun 

cevaplanması kolay mıdır zor 

mudur? Niçin böyle düşünüyorsunuz? 

•  Bu soruya dayanarak, hangi varsayımlarda 

bulunabiliriz? 

•  Bu soru bizi diğer önemli konu ve sorulara 

götürebilir mi? 

Varsayım Soruları 

 

•  Insanlar niçin bu varsayımda bulunurlar? 

•   _______ burada neyi varsayar? 

•  Bunun yerine ne varsayabiliriz? 

• ______ 

farzediyor 

gibisiniz. 

 

• Sizi 

doğru anlıyor muyum? 

---

Sebep ve kanıt soruları 

 

•  Buna ne bir örnek oluşturur? 

• Bunun 

doğru olduğunu niçin 

düşünüyorsunuz? 

• Başka hangi bilgilere ihtiyaç duyarız? 

• Sebebinizi 

bize 

açıklar mısınız? 

• Nasıl bir akıl yürütmeyle bu sonuca 

vardınız? 

• Bu 

kanıttan şüphelenmeniz için bir sebep 

var mı? 

• Sizi 

buna 

inandıran nedir? 

Köken ya da kaynak soruları 

 

• Bu 

fikri 

nereden 

edindiniz? 

•  Böyle hissetmenize ne sebep oldu? 

•  Bu sizin fikriniz mi yoksa başka bir yerden 

mi duydunuz? 

•  Hep böyle mi hissettiniz? 

•  Fikriniz birisinden ya da birşeyden etkilendi 

mi? 

Öneri ve sonuç soruları 

 

• Bunun 

nasıl bir etkisi olur? 

•  Bu gerçekten mi yoksa muhtemelen mi 

olabilir? 

• Alternatifi 

nedir? 

•  Bununla ne ima ediyorsunuz? 

• Bu 

olsaydı, sonuç olarak ne olurdu? Niçin? 

Bakış açısı soruları 

• Başka insan grupları bu soruyu nasıl 

cevaplardı? Niçin? 

• ______’ın yapacağı itiraza nasıl cevap 

verebilirsiniz? 

•  __________’a inanan birisi ne düşünebilir? 

• Alternatifi 

nedir? 

•  ______ ve _______’nin fikirleri nasıl 

benzer ve farklıdır? 

 

Sokratik Sorgulama Örneği 

Bu sorgulama diyoloğu, üniteye başlandıktan sonra ilerlerken gerçekleşir: 

 

Öğretmen:  Küresel iklimimize ne oluyor? 

Ahmet:  

Daha da ısınıyor. 

Öğretmen:  Isındığını nereden biliyorsunuz? Cevabınızı desteklemek için hangi kanıtlarınız var? 

Ahmet:  

Sürekli haberlerde. Eskiden olduğu kadar soğuk olmadığını hep söylüyorlar. Bu rekor sıcaklık 

günlerini geçiriyoruz. 

Öğretmen:  Başka kimse bu tür bir haber duydu mu? 

Onur:  

Evet. Bunu gazetede okudum. Sanırım buna küresel ısınma diyorlar. 

Öğretmen:  Küresel ısınmayı haber spikerlerinden öğrendiğini mi söylüyorsun? Küresel ısınmanın 

gerçekleştiğini bildiklerini mi varsayıyorsun? 

Yasemin:   Bunu ben de duydum. Korkunç. Kuzey kutbundaki buzullar eriyor. Hayvanlar yurtlarını 

kaybediyorlar. Sanırım haber spikerleri bunu, konuyu araştıran bilim adamlarından öğreniyorlar. 

Öğretmen:  Eğer durum buysa ve bilim adamları haber spikerlerine söylüyorsa, bilim adamları nereden 

biliyor?  

Cem:  

İklimi ölçmek için araçları var. Dünyanın sıcaklığını ölçen araştırmalar yapıyorlar. 

Öğretmen:  Sizce bilim adamları bunu ne kadar süredir yapıyor? 

Kerem:  

Muhtemelen 100 yıldır. 

Emre:  

Belki ondan biraz daha fazla. 

Öğretmen:  Aslında, yaklaşık 140 yıldır inceleniyor. Yaklaşık 1860’lardan beri. 

---

Yasemin:   Yaklaştık. 

Öğretmen:  Evet. Nereden bildiniz? 

Kerem:  

Sadece aletlerin var olduğu ve bilim adamlarının bu şekilde iklimi ölçme araçlarının olduğu 

zaman olduğunu hesap ettim. 

Öğretmen:  O zaman, bu grafikte son 100 yılın iklimine bakarak, dünyanın iklimi hakkında ne söyleyebiliriz? 

Pelin:  

20’nci yüzyıl önceki yüzyıllardan çok daha sıcak hale gelmiştir. 

Öğretmen:  Niçin olduğu konusunda hipotez kurabilir miyiz? 

Pelin:  

Tek kelime: kirlilik 

Öğretmen:  Kirliliğin sıcaklığın yükselme sebebi olduğunu söylerken, neyi varsayıyorsun? 

Yasemin:   Arabalardan çıkan karbondioksit kirliliğe sebep olur ve fabrikalardaki kimyasallar.  

Kaan:  

Saç spreyi, tehlikeli kimyasalların atmosfere girmesine sebep olur. 

Öğretmen: Tamam. Şimdiye kadar tartıştıklarımızı gözden geçirmek için bir dakika ayıralım.  

 

Sokratik bir semineri uygulama halinde görmek için, 

Edebiyat e-Çemberler

 ünite planına bakın.